xromata.com


Το κοκκινο στον Ομηρο

 

Το κόκκινο χρώμα στον Όμηρο

 

Με τις χρωματικές αναφορές στα Ομηρικά έπη δεν έχουμε τελειώσει ακόμα. Μέχρι τώρα έχουμε αναφερθεί στις μεταλλικές χρωματικές αναφορές που είναι γραμμένες στην Ιλιάδα, με τον κύανο και με τις νύξεις περί ξανθού – κίτρινου χρώματος.

 

 

Όπως έχουμε ξαναπεί, έναυσμα για την ενασχόλησή μας με τα χρώματα στα Ομηρικά Έπη υπήρξε η μελέτη του sir William Ewart Gladstone. https://xromata.com/?p=3216

 

Επιβεβαιωμένα στην Ιλιάδα αναφέρονται (με αρκετές εκφράσεις για το καθένα) μόνο τρία χρώματα, το λευκό, το μαύρο και το κόκκινο, καθώς και αρκετές μεταλλικές χρωματικές αναφορές, στις οποίες έχουμε κατατάξει και τον κύανο, μια αναφορά μεταλλικού χρώματος, που πολλοί συγχέουν με την απόδοση του μπλε χρώματος

https://xromata.com/?p=3341

https://xromata.com/?p=3531

 

Καιρός να δούμε τα αναφερόμενα χρώματα στα Ομηρικά έπη και ιδιαίτερα στην Ιλιάδα, που είναι το άσπρο, το μαύρο και το κόκκινο, ξεκινώντας από το τελευταίο.

 

 

Το κόκκινο χρώμα στην Ιλιάδα αναφέρεται με ποικίλες ονομασίες, ως ερυθρό, πορφυρό, δαφοινό, φοινικό, κλπ. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα τις αναφορές αυτές όπως καταγράφονται στο βιβλίο «Τα μυστικά των χρωμάτων».

Σειρά λοιπόν έχει το κόκκινο, όπου γίνεται ένας ψιλοχαμός με τις πολλές ονομασίες του που αραδιάζει ο υμνητής του Τρωικού πολέμου. Αρχίζουμε λοιπόν από τα εύκολα:

Ερυθραίνεται δ’ αίματος γαία (Κ 484)

Ερυθραίνεται δ’ αίματι ύδωρ (Φ 21)

Πορφυρέην ιστόν (Γ 125) [ύφασμα]

Πορφύρεον φάρος (Θ 221) [μανδύας]

Πορφυρέησιν τάπησι (Ι 200) [ταπέτα]

Πορφυρέω αίματι (Ρ 360)

Πορφυρέη Ίριν (Ρ 547)

Πορφυρέη Νεφέλη (Ρ 551)

Πορφύρεος θάνατος (Υ 477)

Πορφυρέην δίπλακα (Χ 441) [ύφασμα διπλοϋφα- σμένο]

Πορφύρεα ρήγεα (Ω 645) [στρωσίδια]

Τελευταία πορφυρή αναφορά, άφησα εκτός σειράς, το Πορφύρεον κύμα (Α 482)

Κι’ αυτό για να σας ρωτήσω αν έχετε δει ποτέ σας κόκκινα κύματα, διότι ο Όμηρος μάλλον έβλεπε τη θάλασσα κατακόκκινη διότι άλλες τρεις φορές την περιγράφει σαν κρασάτη, δηλαδή στο χρώμα του κρασιού του μπρούσκου.

Οίνοπα πόντο, (Β 613, αλλά και στις ραψωδίες Ε και Ψ)

Εκτός δε από τη θάλασσα έβλεπε και κάποια βόδια κρασάτα (για ζωντανά μιλάμε, όχι για μαγειρευτά σε κρασί)

Οίνοπε βόε (Ν 703)

Οπότε ή ο Όμηρος ήταν ρομαντικός  κι’ αγνάντευε το πέλαγος τα ηλιοβασιλέματα, την ώρα που κοκκίνιζε από τις αχτίνες  του ηλιοβασιλέματος, ή συνέβαινε κάτι άλλο.

 

 

Ας συμβουλευτούμε λοιπόν τα ειδικά λεξικά που μας λένε ότι το «πορφυρός» στην ομηρική χρήση αναφέρεται σε ταραγμένη και κυματισμένη θάλασσα (επομένως σκουρόχρωμη), καθώς επίσης για ό,τι έχει σκοτεινή αίγλη, χωρίς την έννοια κάποιου συγκεκριμένου χρώματος. Τα «πορφυρά» υφάσματα που αναφέραμε προηγουμένως δεν ήταν απαραίτητα σκούρα κόκκινα, οπωσδήποτε όμως ήταν βαθύχρωμα. Πάντως η ταύτιση του πορφυρού με το βαθύ κόκκινο χρώμα είναι θεμιτή γιατί η πορφύρα, το κοχύλι από το οποίο έβγαζαν το πορφυρό κόκκινο χρώμα, ήταν γνωστή στην ομηρική εποχή, οπότε πορφυρός σημαίνει και βαθυκόκκινος.

 

 

Συνεχίζουμε με την αναφορά του κόκκινου ως δαφοινό που προσδιορίζει κόκκινες αποχρώσεις που καφετίζουν  και πιάνει την γκάμα από το μπεζ του λιονταριού έως το κόκκινο του ξεραμένου αίματος.

Έχουμε λοιπόν:

Δαφοινός δράκων (Β 308)

Δαφοινόν δέρμα λέοντος (Κ 23)

Δαφοινεόν αίματι) (Σ 538)

 

 

Στη συνέχεια έχομε το πιο λαμπερό κόκκινο που αναφέρεται σαν φοινικό:

Γυνή φοινίκι μιήνη (Δ 141) [μιαίνω = βάφω, γυναίκα βαμμένη στα κόκκινα] από τότε σε χρήση τα ρουζ και τα κοκκινάδια…

Ζωστήρα φοίνικι φαεινόν (Ζ 219, Η, Ο)

Αίματι φοινόν (Π 159)

Αίματι φοινικόεσσαι (Ψ 717)

Φοινήεντα δράκοντα (Μ 219)

Ίππον τόσον φοίνιξ (Ψ 449)

Τέλος, δυο άλλες αναφορές για το κόκκινο χρώμα, ο μίλτος και το ρόδινο:

Μιλτοπάρηοι νήες (Β 637) [καράβια με βαμμένα κόκκινα τα πλευρά τους]

Ροδοδάκτυλος Ηώς (Α 477, Ζ, Ι, Ψ, Ω) [η αυγή που ροδίζει].

 

 

 


is | Topic: εννοιολογία, κόκκινο, Μύθοι και χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Το κοκκινο στον Ομηρο”