xromata.com

Τα άσπρα λιοντάρια

(Β μέρος)

Αναπαραγωγή και Απόγονοι:

Όπως και τα καστανόξανθα λιοντάρια, τα λευκά λιοντάρια φτάνουν σε σεξουαλική ωριμότητα μεταξύ τριών και τεσσάρων ετών.

Τα περισσότερα λευκά λιοντάρια εκτρέφονται και γεννιούνται σε αιχμαλωσία, συνήθως σε ζωολογικούς κήπους.

Όσα βρίσκονται σε αιχμαλωσία μπορούν να ζευγαρώνουν σε ετήσια βάση, ενώ εκείνα που βρίσκονται στην άγρια φύση ζευγαρώνουν περίπου κάθε δύο χρόνια.

Τα λιοντάρια γεννιούνται τυφλά και βασίζονται στη μητέρα τους για τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους.

Μια λέαινα γεννάει συνήθως δύο έως τέσσερα μικρά σε μια γέννα.

Για να υπάρχει πιθανότητα κάποιοι από τους απογόνους να είναι λευκά λιοντάρια, οι γονείς πρέπει είτε να είναι λευκά λιοντάρια είτε να φέρουν το σπάνιο γονίδιο του λευκού λιονταριού.

Δεδομένου ότι το ζώο πρέπει να φέρει δύο υπολειπόμενα αλληλόμορφα γονίδια για να επιδείξει το χαρακτηριστικό, υπάρχουν τρία σενάρια κατά τα οποία μπορεί να γεννηθεί ένα λευκό λιοντάρι.

Εάν και οι δύο γονείς είναι καστανόξανθα και φέρουν το γονίδιο, υπάρχει 25% πιθανότητα ο απόγονος να είναι λευκός.

Εάν ο ένας γονέας είναι λευκό λιοντάρι και ο άλλος είναι καστανόξανθο με το γονίδιο, υπάρχει 50% πιθανότητα ο απόγονος να είναι λευκό λιοντάρι.

Αν και οι δύο γονείς είναι λευκά λιοντάρια, υπάρχει 100% πιθανότητα ο απόγονος να είναι λευκό λιοντάρι.

Απειλές:

Η μεγαλύτερη απειλή για τα λευκά λιοντάρια είναι το ανεξέλεγκτο εμπόριο και το κυνήγι λιονταριών. Το κυνήγι επίσης των μικρών λιονταριών από τα κυρίαρχα αρσενικά.

Το 2006, δύο μικρά γεννήθηκαν στο φυσικό καταφύγιο Umbabat και άλλα δύο γεννήθηκαν στο καταφύγιο Timbavati. Κανένα από τα μικρά, συμπεριλαμβανομένων των καστανόχρωμων, δεν επέζησε λόγω της θανάτωσης τους από τα κυρίαρχα αρσενικά.

Από το 2008, 11 λευκά λιοντάρια έχουν εντοπιστεί μέσα και γύρω από τα καταφύγια Timbavati και Umbabat.

Γενετική:

Τα λευκά λιοντάρια είναι λευκιστικά, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν ένα σπάνιο γονίδιο που τα αναγκάζει να έχουν λιγότερη μελανίνη και άλλες χρωστικές από τα μη λευκιστικά ζώα.

Η μελανίνη είναι μια σκούρα χρωστική ουσία που βρίσκεται στο δέρμα, τα μαλλιά, τη γούνα και τα μάτια.

Στον λευκισμό, υπάρχει ολική ή μερική έλλειψη κυττάρων που παράγουν χρωστική ουσία γνωστά ως μελανοκύτταρα.

Το σπάνιο υπολειπόμενο γονίδιο που ευθύνεται για τον λευκισμό είναι ένας αναστολέας χρώματος που κάνει το λιοντάρι να μην έχει πιο σκούρα μελάγχρωση σε ορισμένες περιοχές, αλλά διατηρεί τη μελάγχρωση στα μάτια, τη μύτη και τα αυτιά. Λόγω του ανοιχτόχρωμου δέρματός τους, μερικοί έχουν προτείνει ότι τα λευκά λιοντάρια βρίσκονται σε γενετικό μειονέκτημα σε σύγκριση με τα καστανόξανθα αντίστοιχά τους.

Πολλοί άνθρωποι έχουν υποστηρίξει ότι τα λευκά λιοντάρια δεν είναι σε θέση να καμουφλάρονται και να κρύβονται από τα αρπακτικά και τα επιδρομικά αρσενικά λιοντάρια στη φύση.

Το 2012, το PBS κυκλοφόρησε μια σειρά με τίτλο White Lions, η οποία ακολούθησε την επιβίωση δύο θηλυκών λευκών λιονταριών και τους αγώνες που βίωσαν.

Αυτή η σειρά, καθώς και μια 10ετής επιστημονική μελέτη για το θέμα, απέδειξε ακριβώς το αντίθετο. Στο φυσικό τους περιβάλλον, τα λευκά λιοντάρια ήταν σε θέση να καμουφλάρονται και ήταν εξίσου αρπακτικά με τα άγρια καστανόξανθα λιοντάρια.

Πολιτιστική και Κοινωνική Σημασία:

Σε χώρες όπως η Κένυα και η Μποτσουάνα, τα λευκά λιοντάρια είναι σύμβολα ηγεσίας, υπερηφάνειας και δικαιωμάτων και θεωρούνται εθνικοί πόροι.

Θεωρούνται ιερά για τις τοπικές κοινότητες Sepedi και Tsonga της περιοχής Greater Timbavati.

Τα άσπρα λιοντάρια

(A μέρος)

Τα λευκά λιοντάρια αποτελούν μέρος της γενικής ταξινόμησης των λιονταριών, Panthera leon.

Δεν είναι αλμπίνο. Δεν έχουν τον καστανόχρωμο χρωματισμό λόγω μιας σπάνιας πάθησης που οδηγεί σε μειωμένη μελάγχρωση.

Λόγω της μεγαλειώδους εμφάνισής τους, έχουν γίνει σεβαστά ως ιερά όντα από φυλές στη νότια Αφρική, αλλά έχουν επίσης κυνηγηθεί μέχρι εξαφάνισης στην άγρια φύση.

Τώρα επανεισάγονται σε προστατευόμενες περιοχές από το Global White Lion Protection Trust.

Επιστημονική ονομασία: Panthera leo

Κοινή ονομασίαα: Λευκό λιοντάρι

Τάξη: Carnivora

Βασική Ομάδα Ζώων: Θηλαστικά

Μέγεθος: Έως 10 πόδια μήκος και 4 πόδια ύψος για τα αρσενικά και έως 6 πόδια μήκος και 3,6 πόδια για τα θηλυκά

Βάρος: Έως 530 λίβρες για τα αρσενικά και έως 400 λίβρες για τα θηλυκά

Διάρκεια ζωής: 18 χρόνια

Διατροφή:

Μικρά πουλιά, ερπετά, οπλοφόρα θηλαστικά

Βιότοπος: Σαβάνα, δάσος, έρημος

Πληθυσμός: 100 στην αιχμαλωσία και 13 στην άγρια φύση

Κατάσταση Διατήρησης: Ευάλωτη

Περιγραφή:

Τα λευκά λιοντάρια έχουν ένα σπάνιο υπολειπόμενο χαρακτηριστικό που προκαλεί το λευκό χρώμα του δέρματός τους.

Σε αντίθεση με τα αλφικά ζώα (αλμπίνο) που δεν έχουν χρωματισμό, το σπάνιο γονίδιο των λευκών λιονταριών παράγει ελαφρύτερη μελάγχρωση.

Ενώ τα αλμπίνο έχουν ροζ ή κόκκινο χρωματισμό στα μάτια και τη μύτη τους, τα λευκά λιοντάρια έχουν μπλε ή χρυσά μάτια, μαύρα χαρακτηριστικά στη μύτη τους, «γραμμή ματιών» και σκούρα στίγματα πίσω από τα αυτιά τους.

Τα αρσενικά λευκά λιοντάρια μπορεί να έχουν λευκό, ξανθό ή χλωμό τρίχωμα στις χαίτες και στις άκρες της ουράς τους.

Το λευκό λιοντάρι είναι αποτέλεσμα μιας γενετικής πάθησης που είναι γνωστή ως λευκισμός, μια σπάνια περίπτωση όπου μια υπολειπόμενη μετάλλαξη στο γονίδιο προκαλεί το τρίχωμα του λιονταριού να ποικίλλει από σχεδόν λευκό σε ξανθό.

Ενδιαιτήματα και Διαμονή:

Ο φυσικός βιότοπος ενός λευκού λιονταριού περιλαμβάνει σαβάνες, δασικές εκτάσεις και ερημικές περιοχές.

Είναι ιθαγενές στην περιοχή Greater Timbavati στη νότια Αφρική και επί του παρόντος προστατεύονται στο Central Kruger Park στη Νότια Αφρική.

Αφού κυνηγήθηκαν μέχρι την εξαφάνιση στη φύση, τα λευκά λιοντάρια επανεμφανίστηκαν το 2004.

Με την απαγόρευση του κυνηγιού τροπαίων στην περιοχή Timbavati και τα γύρω φυσικά καταφύγια, τα πρώτα λευκά λιοντάρια γεννήθηκαν στην περιοχή το 2006.

Η πρώτη γέννηση λευκού λιονταριού στο Kruger Park συνέβη το 2014.

Διατροφή και Συμπεριφορά:

Τα λευκά λιοντάρια είναι σαρκοφάγα και τρώνε μια ποικιλία φυτοφάγων ζώων όπως γαζέλες, ζέβρες, βουβάλια, άγριους λαγούς, χελώνες και γκνου.

Έχουν αιχμηρά δόντια και νύχια που τους επιτρέπουν να επιτεθούν και να σκοτώσουν τη λεία τους.

Κυνηγούν καταδιώκοντας τη λεία τους σε αγέλες, περιμένοντας υπομονετικά την κατάλληλη στιγμή για να χτυπήσουν.

Τα λιοντάρια σκοτώνουν συνήθως το θήραμά τους με στραγγαλισμό και η αγέλη καταναλώνει το σφάγιο στο σημείο της θανάτωσης.

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[ρκστ΄]

Το Κίτρινο χρώμα στην φύση και την βιολογία

[στ΄]

-Σε κάποια από αυτά που θα ακούσεις τώρα Άνθρωπε, εγώ το κίτρινο χρώμα, ίσως έχω αναφερθεί και προηγουμένως, όμως εδώ θα μιλήσουμε για την σχέση μου με την φύση και την βιολογία, οπότε ό,τι κίτρινο σχετίζεται με αυτό το θέμα θα ακουστεί και πάλι.

Τα φθινοπωρινά φύλλα, τα κίτρινα άνθη, οι μπανάνες, οι φράπες, τα λεμόνια, τα πορτοκάλια και άλλα κίτρινα φρούτα περιέχουν καροτενοειδή, κίτρινες, πορτοκαλιές και κόκκινες οργανικές χρωστικές ουσίες που βρίσκονται στους χλωροπλάστες και τους χρωμοπλάστες των φυτών και σε ορισμένους άλλους φωτοσυνθετικούς οργανισμούς όπως φύκια, μερικά βακτήρια και μερικούς μύκητες.

Διαδραματίζουν δύο βασικούς ρόλους στα φυτά και τα φύκια: απορροφούν ενέργεια φωτός για χρήση στη φωτοσύνθεση και προστατεύουν την πράσινη χλωροφύλλη από φωτοφθορές.

Στα τέλη του καλοκαιριού, καθώς οι ώρες της ημέρας μειώνονται και οι θερμοκρασίες ψυχραίνουν, οι φλέβες που μεταφέρουν υγρά μέσα και έξω από το φύλλο κλείνουν σταδιακά. Η πρόσληψη νερού και μετάλλων στο φύλλο μειώνεται, στην αρχή αργά και μετά πιο γρήγορα. Είναι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που η χλωροφύλλη αρχίζει να μειώνεται. Καθώς η χλωροφύλλη μειώνεται, τα κίτρινα και κόκκινα καροτενοειδή γίνονται όλο και πιο ορατά, δημιουργώντας το κλασικό χρώμα των φύλλων του φθινοπώρου που κιτρινίζουν και από πράσινα μεταβάλλονται άλλα σε κίτρινα και άλλα σε πορτοκαλιά και κόκκινα.

Τα καροτενοειδή είναι κοινά σε πολλά έμβια όντα προσδίδοντας τους το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα τους, όπως στα καναρίνια, σε παπαγάλους, τον αραβόσιτο, τους νάρκισσους, τις νεραγκούλες, τις κίτρινες πιπεριές και τις μπανάνες.

Είναι υπεύθυνα επίσης για το κίτρινο των κρόκων των αυγών το οποίο οφείλεται στις καροτενοειδείς χρωστικές λουτεΐνη και ζεαξανθίνη.

Οι ξανθοφύλλες είναι οι πιο κοινές κίτρινες χρωστικές που αποτελούν ένα από τα δύο κύρια τμήματα της ομάδας των καροτενοειδών.

Το όνομα προέρχεται από το ελληνικό xanthos (ξανθός, "κίτρινο") + phyllon (φύλλον, "φύλλο").

Οι ξανθόφυλλες βρίσκονται πιο συχνά στα φύλλα των πράσινων φυτών, αλλά βρίσκουν επίσης το δρόμο τους στα ζώα μέσω της τροφής που τρώνε.

Για παράδειγμα, το κίτρινο χρώμα των κρόκων, του λίπους και του δέρματος των κοτόπουλων προέρχεται από τη τροφή που καταναλώνουν τα κοτόπουλα.

Οι ορνιθοτρόφοι συχνά προσθέτουν ξανθοφύλλες, συνήθως λουτεΐνη, στην διατροφή των πουλερικών τους για να κάνουν τους κρόκους των αυγών πιο κίτρινους.

Οι μπανάνες είναι πράσινες όταν μαζεύονται λόγω της χλωροφύλλης που περιέχει το φλούδι τους. Μόλις μαζευτούν, αρχίζουν να ωριμάζουν. Οι ορμόνες στις μπανάνες μετατρέπουν τα αμινοξέα σε αέριο αιθυλένιο, το οποίο διεγείρει την παραγωγή πολλών ενζύμων. Αυτά τα ένζυμα αρχίζουν να αλλάζουν το χρώμα, την υφή και τη γεύση της μπανάνας. Η παροχή πράσινης χλωροφύλλης διακόπτεται και το κίτρινο χρώμα των καροτενοειδών την αντικαθιστά προσδίδοντας στις μπανάνες το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα του.

Καθώς τα ένζυμα συνεχίζουν τη δουλειά τους, τα κυτταρικά τοιχώματα καταρρέουν και οι μπανάνες από κίτρινες γίνονται καφέ.

Σαν τις μπανάνες, πολλά άλλα φρούτα και καρποί, όπως τα λεμόνια και τα κίτρα, κιτρινίζουν λόγω των καροτενοειδών που περιέχουν.

Επίσης πάρα πολλά λουλούδια είναι κίτρινα.

Πέρα από τον φυτικό κόσμο, κίτρινο χρώμα βλέπουμε σε ψάρια, σε ερπετά και σε έντομα.

Ο συνδυασμός κίτρινο – μαύρο είναι χαρακτηριστικός για μέλισσες και σφήκες και επειδή τα έντομα αυτά διαθέτουν κεντρί σαν αμυντικό όπλο, το χρωματικό αυτό ζευγάρι (κίτρινο – μαύρο) κατέληξε να σημαίνει ‘κίνδυνος – θάνατος’, όπως σου είπα κάπου στην αρχή της ομιλίας μου και το χρησιμοποιείς πλέον Άνθρωπε σε διάφορες σημάνσεις επικινδυνότητας, όπως σημεία υψηλής ηλεκτρικής τάσης ή επικίνδυνες στροφές και άλλα τροχαία σήματα που εφιστούν την προσοχή των οδηγών για να αποφευχθεί κάποιο μοιραίο συμβάν.

Εκτός από σφήκες και μέλισσες το ίδιο ‘θανατηφόρο’ χρωματικό σχήμα φέρουν βατράχια και φίδια που είναι δηλητηριώδη. 

Προηγουμένως, λίγο πριν το μικρό μας διάλλειμα, σου μίλησα για τον κρόκο των αυγών και σου είπα πως σε όλα τα ωοτόκα πλάσματα ο κρόκος των αυγών τους είναι κίτρινος σε διάφορες αποχρώσεις ανάλογα με την διατροφή της μάνας.

Παρόμοιο είναι και το φαινόμενο των ούρων που σε όλα τα θηλαστικά τα ούρα είναι κίτρινα, σε διάφορες αποχρώσεις ανάλογα με την διατροφή, την ενυδάτωση του ζώου (εννοείται και εσένα του Ανθρώπου φυσικά) ή αν επηρεάζονται από κάποιες ασθένειες.

Τα ούρα είναι ένα υγρό υποπροϊόν του μεταβολισμού στον άνθρωπο και σε πολλά άλλα ζώα. Τα ούρα ρέουν από τα νεφρά μέσω των ουρητήρων στην ουροδόχο κύστη. Η ούρηση έχει ως αποτέλεσμα την απέκκριση των ούρων από το σώμα μέσω της ουρήθρας.

Ο κυτταρικός μεταβολισμός παράγει πολλά υποπροϊόντα που είναι πλούσια σε άζωτο και πρέπει να απομακρυνθούν από την κυκλοφορία του αίματος, όπως η ουρία, το ουρικό οξύ και η κρεατινίνη.

Αυτά τα υποπροϊόντα αποβάλλονται από το σώμα κατά την ούρηση, η οποία είναι η κύρια μέθοδος για την απέκκριση των υδατοδιαλυτών χημικών ουσιών από το σώμα. Μια ανάλυση ούρων μπορεί να ανιχνεύσει αζωτούχα απόβλητα του σώματος των θηλαστικών.

Τώρα, γιατί όλα τα ούρα έχουν σαν βάση τους το κίτρινο χρώμα δεν μπορώ να στο εξηγήσω αυτήν την στιγμή.

Φυσιολογικά, το χρώμα των ανθρώπινων ούρων είναι αχυροκίτρινο.

Το χρώμα των ούρων, εκτός από το αχυροκίτρινο, μερικές φορές αντανακλά μια ανωμαλία —μια υποκείμενη παθολογική κατάσταση— στους ανθρώπους.

Λοίμωξη, ασθένεια, φάρμακα ή τρόφιμα μπορούν όλα να επηρεάσουν το χρώμα των ούρων προσωρινά.

Για παράδειγμα, θολά ή γαλακτώδη ούρα που συνήθως συνοδεύονται από δυσοσμία πιθανώς υποδηλώνουν λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, υπερβολική εκκένωση κρυστάλλων, λίπους, λευκών αιμοσφαιρίων, ερυθρών αιμοσφαιρίων ή βλέννας.

Τα σκούρα ούρα που φαίνονται καφέ αλλά διαυγή μπορεί να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι μιας σοβαρής ηπατικής νόσου όπως η ηπατίτιδα ή η κίρρωση κατά την οποία ένα περίσσευμα χολερυθρίνης αποβάλλεται μέσω των ούρων.

Εάν τα κίτρινα ούρα αλλάξουν απόχρωση και φαίνονται ροζ, κόκκινα ή πιο ανοιχτά καφέ προκαλούνται γενικά από παντζάρια, βατόμουρα, ορισμένες χρωστικές τροφίμων, αιμολυτική αναιμία, νεφρική δυσλειτουργία, ουρολοίμωξη, φαρμακευτική αγωγή, ενδοκοιλιακή αιμορραγία κ.λπ.,

Εάν τα ούρα φαίνονται σκούρα κίτρινα ή παρόμοια με το πορτοκαλί χρώμα, οι αιτιολογικοί παράγοντες μπορεί να είναι πρόσφατες χρήσεις ενός συμπληρώματος διατροφής που περιέχει ριβοφλαβίνη, καροτίνη, φαιναζοπυριδίνη, ριφαμπίνης βαρφαρίνη ή καθαρτικού.

Φυσιολογικά, τα ούρα είναι ένα διαφανές διάλυμα που κυμαίνεται από άχρωμο έως κεχριμπαρένιο, αλλά συνήθως είναι ανοιχτό κίτρινο.

Συνήθως το χρώμα της ούρησης προέρχεται κυρίως από την παρουσία ουροβιλίνης το οποίο είναι ένα τελικό απόβλητο προϊόν που προκύπτει από τη διάσπαση της αίμης από την αιμοσφαιρίνη κατά την καταστροφή των γηρασμένων κυττάρων του αίματος.

Τα άχρωμα ούρα υποδηλώνουν υπερβολική ενυδάτωση ενώ τα σκούρα κίτρινα ούρα είναι συχνά ενδεικτικά αφυδάτωσης.

Εκτός των ούρων κίτρινο χρώμα συναντάμε και σε άλλες ανθρώπινες εκκρίσεις, υγρά και βλέννες, όπως στην χολή, στις ρινικές βλέννες κ. α.

Το κίτρινο χρώμα στις ρινικές βλέννες δείχνει την παρουσία κάποιου ιού και πιθανότατα να έχετε κοινό κρυολόγημα.

Ένα άλλο κίτρινο φαινόμενο που μπορεί να εμφανισθεί στον άνθρωπο είναι ο ίκτερος.

Το κιτρίνισμα του σκληρού χιτώνα, του λευκού τμήματος του ματιού, αποτελεί κλασική ένδειξη για ίκτερο, όπως και το κιτρίνισμα του δέρματος.

Ο ίκτερος εκδηλώνεται όταν η αιμοσφαιρίνη, η ουσία του αίματος που εξασφαλίζει τη μεταφορά του οξυγόνου στα κύτταρα, διασπάται σε μια άλλη ουσία που ονομάζεται χολερυθρίνη και ο οργανισμός αδυνατεί να αντιμετωπίσει τη συσσώρευση της χολερυθρίνης.

Ο φυσιολογικός ίκτερος των νεογνών σχετίζεται με τις ποσότητες χολερυθρίνης στο αίμα τους. Τα νεογέννητα συχνά παράγουν περισσότερη χολερυθρίνη από όση μπορεί να επεξεργαστεί το ανώριμο ακόμη συκώτι τους. Ως αποτέλεσμα, συγκεντρώνεται όλο και περισσότερη στο αίμα, προκαλώντας αυτό το κιτρινωπό χρώμα στο δέρμα.

Ο νεογνικός ίκτερος αντιμετωπίζεται εύκολα, συνήθως με φωτοθεραπεία που είναι η τοποθέτηση του βρέφους κάτω από τις ειδικές μπλε λάμπες του νοσοκομείου.

Το ειδικό αυτό μπλε φως βοηθά τον οργανισμό να απομακρύνει την χολερυθρίνη από την κυκλοφορία.

Ένα άλλο φαινόμενο του οργανισμού μας που κιτρινίζει είναι τα κίτρινα αιματώματα, δηλαδή οι μελανιές που κιτρινίζουν.

Το κιτρίνισμα της μελανιάς προκύπτει από τον καταβολισμό της αίμης που είναι δομικό στοιχείο της αιμοσφαιρίνης.

Η αίμη αρχικά διασπάται σε σίδηρο και σε χολοπρασίνη η οποία προσδίδει πράσινο χρώμα στην μελανιά. Στην συνέχεια η χολοπρασίνη καταβολίζεται σε χολερυθρίνη που είναι υπεύθυνη για το κιτρίνισμα του μώλωπα.

Τέλος, ως προς τα «κίτρινα» θέματα υγείας, έχουμε ένα σοβαρό ιογενές νόσημα που μεταδίδεται στον άνθρωπο με τα τσιμπήματα κουνουπιών, τον κίτρινο πυρετό.

Γιατί ονομάζεται έτσι; Μάλλον διότι στην δεύτερη φάση του νοσήματος εμφανίζεται ίκτερος.  

Η ώχρα

(Α μέρος)

Η ώχρα (συχνά αναφέρεται ως κίτρινη ώχρα) είναι μία από τις διάφορες μορφές οξειδίου του σιδήρου που περιγράφονται ως χρωστικές με βάση την γη.

Αυτές οι χρωστικές, που χρησιμοποιήθηκαν από αρχαίους και σύγχρονους καλλιτέχνες, είναι φτιαγμένες από οξυϋδροξείδιο του σιδήρου, δηλαδή είναι φυσικά μέταλλα και ενώσεις που αποτελούνται από ποικίλες αναλογίες σιδήρου (Fe3 ή Fe2), οξυγόνου (O) και υδρογόνου (H).

Άλλες φυσικές μορφές χρωστικών της γης που σχετίζονται με την ώχρα περιλαμβάνουν τη σιέννα, η οποία είναι παρόμοια με την κίτρινη ώχρα αλλά πιο ζεστή στο χρώμα και πιο ημιδιαφανής. και το umber, που έχει ως κύριο συστατικό τον γαιτίτη και ενσωματώνει διάφορα επίπεδα μαγγανίου.

Τα κόκκινα οξείδια ή οι κόκκινες ώχρες είναι μορφές κίτρινων ώχρων πλούσιες σε αιματίτη, που συνήθως σχηματίζονται από αερόβια φυσική διάβρωση ορυκτών που περιέχουν σίδηρο.

Προϊστορικές και Ιστορικές Χρήσεις:

Φυσικά οξείδια πλούσια σε σίδηρο παρείχαν κόκκινα-κίτρινα-καφέ χρώματα και χρωστικές για ένα ευρύ φάσμα προϊστορικών χρήσεων, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, των βραχογραφιών, της κεραμικής, των τοιχογραφιών και της τέχνης των σπηλαίων και των ανθρώπινων τατουάζ.

Η ώχρα είναι η παλαιότερη γνωστή χρωστική ουσία που χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο για να ζωγραφίσει τον κόσμο μας – ίσως πριν από 300.000 χρόνια.

Άλλες τεκμηριωμένες ή υπονοούμενες χρήσεις είναι ως φάρμακα, ως συντηρητικός παράγοντας για την παρασκευή δερμάτων ζώων και ως παράγοντας φόρτωσης για κόλλες (που ονομάζονται μαστίχες).

Η ώχρα συνδέεται συχνά με ανθρώπινες ταφές: για παράδειγμα, η περιοχή σπηλαίου της Άνω Παλαιολιθικής του Arene Candide έχει μια πρώιμη χρήση της ώχρας σε μια ταφή ενός νεαρού άνδρα πριν από 23.500 χρόνια.

Η τοποθεσία του σπηλαίου Paviland στο Ηνωμένο Βασίλειο, που χρονολογείται περίπου την ίδια εποχή, είχε μια ταφή τόσο εμποτισμένη με κόκκινη ώχρα που ονομάστηκε (κάπως λανθασμένα) η «Κόκκινη Κυρία».

Φυσικές γήινες χρωστικές:

Πριν από τον 18ο και τον 19ο αιώνα, οι περισσότερες χρωστικές που χρησιμοποιούσαν οι καλλιτέχνες ήταν φυσικής προέλευσης, αποτελούμενες από μείγματα οργανικών χρωστικών, ρητινών, κεριών και ορυκτών.

Οι φυσικές χρωστικές της γης, όπως η ώχρα, αποτελούνται από τρία μέρη:

το βασικό συστατικό που παράγει χρώμα (ένυδρο ή άνυδρο οξείδιο του σιδήρου),

το δευτερεύον ή τροποποιητικό συστατικό χρώματος (οξείδια μαγγανίου μέσα σε καφεκόκκινο ανθρακούχο υλικό ή μέσα σε καφέ ή μαύρες χρωστικές)

και την βάση ή τον φορέα του χρώματος (σχεδόν πάντα πηλός, το πολυκαιρισμένο προϊόν πυριτικών πετρωμάτων).

Η ώχρα θεωρείται γενικά ότι είναι κόκκινη, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια φυσική κίτρινη ορυκτή χρωστική ουσία, που αποτελείται από άργιλο, πυριτικά υλικά και την ενυδατωμένη μορφή οξειδίου του σιδήρου που είναι γνωστή ως λιμονίτης.

Ο λιμονίτης είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε όλες τις μορφές ένυδρου οξειδίου του σιδήρου, συμπεριλαμβανομένου του γαιτίτη, που είναι το θεμελιώδες συστατικό των γαιών της ώχρας.

Παίρνοντας κόκκινο από το κίτρινο:

Η ώχρα περιέχει τουλάχιστον 12% οξυϋδροξείδιο του σιδήρου, αλλά η ποσότητα μπορεί να κυμαίνεται έως και 30% ή περισσότερο, προκαλώντας το ευρύ φάσμα χρωμάτων από ανοιχτό κίτρινο έως κόκκινο και καφέ.

Η ένταση του χρώματος εξαρτάται από τον βαθμό οξείδωσης και ενυδάτωσης των οξειδίων του σιδήρου και το χρώμα γίνεται πιο καφέ ανάλογα με το ποσοστό του διοξειδίου του μαγγανίου και πιο κόκκινο με βάση το ποσοστό του αιματίτη. Δεδομένου ότι η ώχρα είναι ευαίσθητη στην οξείδωση και την ενυδάτωση, το κίτρινο μπορεί να γίνει κόκκινο με θέρμανση του γαιτίτη (FeOOH) που φέρει χρωστικές στην κίτρινη γη και μετατρέποντας μέρος του σε αιματίτη.

Η έκθεση του κίτρινου γαιτίτη σε θερμοκρασίες άνω των 300 βαθμών Κελσίου θα αφυδατώσει σταδιακά το ορυκτό, μετατρέποντάς το πρώτα σε πορτοκαλοκίτρινο και μετά σε κόκκινο καθώς παράγεται αιματίτης.

Στοιχεία θερμικής επεξεργασίας της ώχρας χρονολογούνται τουλάχιστον από τη Μέση Λίθινη Εποχή στο σπήλαιο Blombos, Νότια Αφρική.

Πόσο παλιά είναι η χρήση της ώχρας;

Η ώχρα είναι πολύ διαδεδομένη στους αρχαιολογικούς χώρους παγκοσμίως.

Σίγουρα, η τέχνη των σπηλαίων της Ανώτερης Παλαιολιθικής στην Ευρώπη και την Αυστραλία περιέχει τη γενναιόδωρη χρήση του ορυκτού, αλλά η χρήση της ώχρας είναι πολύ παλαιότερη.

Η παλαιότερη δυνατή χρήση της ώχρας που ανακαλύφθηκε μέχρι στιγμής είναι από μια τοποθεσία Homo erectus περίπου 285.000 ετών.

Στην τοποθεσία που ονομάζεται GnJh-03 στον σχηματισμό Kapthurin της Κένυας, ανακαλύφθηκαν συνολικά πέντε κιλά (11 λίβρες) ώχρας σε περισσότερα από 70 κομμάτια.

Πριν από 250.000-200.000 χρόνια, οι άνθρωποι του Νεάντερταλ χρησιμοποιούσαν ώχρα, στην τοποθεσία Belvédère του Μάαστριχτ στην Ολλανδία (Roebroeks) και στο καταφύγιο Benzu στην Ισπανία.

Η χημεία και τα χρώματα των αυγών της κότας

Κάποτε, εδώ στον ιστότοπο αυτόν, είχαμε αναρωτηθεί για το χρώμα του κρόκου των διάφορων αυγών.

Μετά από έρευνες διαπιστώσαμε πως οι κρόκοι όλων των αυγών, πουλιών και ωοτόκων ζώων, έχουν κίτρινο χρώμα.

Μπορεί να υπάρχουν ποικίλες αποχρώσεις κίτρινου, από σχεδόν ασπριδερό έως βαθύ κίτρινο, πορτοκαλί μέχρι σχεδόν κόκκινο ή σκουρωπό, αλλά η βάση του χρώματος όλων των κρόκων είναι το κίτρινο χρώμα. Οι ποικίλες αποχρώσεις των κρόκων εξαρτώνται από την διατροφή της ωοτόκου μάνας.

Γιατί κίτρινο;

Θέμα που χρειάζεται έρευνα που μάλλον ανήκει στους ‘εξωλογισμούς’.

Πιθανόν γιατί το κίτρινο, βάσει της τριαδικής αντιστοιχίας πνεύμα = μπλε, κίτρινο = ψυχή, κόκκινο = ύλη, το κίτρινο ταυτίζεται με την ψυχή και ως γνωστόν ο κρόκος είναι η βάση για την δημιουργία ενός νέου έμβιου όντος (μιας κάποιας νέας ψυχής).

Στο άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με την χημεία των αυγών της όρνιθας, όπως αυτή αναγράφεται στο COMPOUNDSHEM.COM

Τα αυγά είναι από τα πιο εύχρηστα υλικά μαγειρικής.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μαγειρευτούν μόνα τους και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στην δημιουργία μιας σειράς άλλων φαγητών. Εδώ ρίχνουμε μια ματιά στο από τί φτιάχνονται και αποτελούνται τα αυγά της κότας και πώς αλλάζουν κατά το μαγείρεμα.

Το χρώμα και η σύνθεση του αυγού:

Το κίτρινο χρώμα των κρόκων των αυγών οφείλεται στην παρουσία των καροτενοειδών χρωστικών λουτεΐνη και ζεαξανθίνη.

Τεχνητά χρωστικά πρόσθετα δεν επιτρέπονται, αλλά πρόσθετα όπως η βήτα-καροτίνη και τα πέταλα του κατιφέ μπορούν να προστεθούν στην τροφή της κότας για να ενισχύσουν το χρώμα του κρόκου.

Περίπου το 90% του ασπραδιού του αυγού είναι νερό, η υπόλοιπη μάζα του είναι κυρίως πρωτεΐνες. Ο σκοπός της ωοαλβουμίνης θεωρείται ότι είναι η διατροφή του αναπτυσσόμενου νεοσσού. Η ωβομουκίνη βοηθά στην πύκνωση του ασπραδιού του αυγού και η κοναλβουμίνη δεσμεύει τον σίδηρο και προστατεύει από μολύνσεις .

Σύνθεση κελύφους αυγού:

Το ανθρακικό ασβέστιο είναι το κύριο συστατικό του κελύφους των αυγών.

Τα νανοσωματίδια ανθρακικού άλατος διατάσσονται σε διατεταγμένους κρυστάλλους, σχηματίζοντας ένα κέλυφος ασβεστίτη.

Το χρώμα του κελύφους του αυγού προέρχεται από χρωστικές πορφυρίνης στην επιφάνεια του κυττάρου.

Η πρωτοπορφυρίνη ΙΧ, χρωστική του αίματος δίνει καφετί χρώμα στα αυγά.

Η παρουσία ωοκυανίνης κάνει τα κελύφη των αυγών να έχουν γαλαζωπό ή πρασινωπό χρώμα.

(Δείτε περισσότερα στους πιο κάτω συνδέσμους

https://xromata.com/?p=8660

https://xromata.com/?p=8651   )

Μαγείρεμα αυγών:

Οι πρωτεΐνες των αυγών ξεκινούν στα ωμά αυγά ως αναδιπλωμένες αλυσίδες αλλά καθώς θερμαίνονται αρχίζουν να μετουσιώνονται και να ξεδιπλώνονται.

Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ξεδιπλωμένων πρωτεϊνών δημιουργούν ένα τρισδιάστατο δίκτυο, παγιδεύοντας το νερό και προκαλώντας τη στερεοποίηση του αυγού.

Το υδρόθειο που σχηματίζεται από την αντίδραση των πρωτεϊνών που περιέχουν θείο στο λεύκωμα είναι η ένωση που δίνει στα μαγειρεμένα αυγά την χαρακτηριστική μυρωδιά τους.

Όταν τα αυγά μαγειρεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να αντιδράσουν με τον σίδηρο του κρόκου, να σχηματίσουν θειούχο σίδηρο και να δώσουν μια πράσινη απόχρωση στην επιφάνεια του κρόκου.

Το pH του λευκώματος αυξάνεται καθώς το CO2 διαχέεται μέσω του κελύφους.

Το λεύκωμα προσκολλάται πιο έντονα στο κέλυφος σε χαμηλότερο pH, καθιστώντας πιο δύσκολο το ξεφλούδισμα των βρασμένων αυγών.

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[ρκε΄]

Το Κίτρινο χρώμα σε βαφές και χρωστικές

[ε΄]

-Σου διηγήθηκα Άνθρωπε την πορεία μου, εμένα του κίτρινου χρώματος, από την προϊστορία έως την σημερινή εποχή. Η διαδρομή μου στην ιστορία συνοδοιπορεί με την ανακάλυψη, εφεύρεση, ανάπτυξη και χρήση διάφορων κίτρινων χρωστικών και βαφών.

Ας δούμε αυτά τα κίτρινα χρώματα και τις ιδιότητές τους ξεκινώντας από το παλαιότερο όλων, την κίτρινη ώχρα, που όπως σου είπα προηγουμένως Άνθρωπε, χρησιμοποιούσες κίτρινες βαφές φτιαγμένες από κίτρινη ώχρα από την εποχή της προϊστορίας, από τότε που ζωγράφιζες της σπηλαιογραφίες, πριν από τουλάχιστον

17 000 χρόνια περίπου.

Η κίτρινη ώχρα (επίσης γνωστή ως Mars yellow (κίτρινο του Άρη), κίτρινη χρωστική 42, 43, ή ενυδατωμένο οξείδιο σιδήρου (Fe 2Ο 3·Η 2O), είναι μια φυσική χρωστική ουσία που βρίσκεται σε άργιλους σε πολλά μέρη του κόσμου.

Δεν είναι τοξικό χρώμα και χρησιμοποιείται στη ζωγραφική, όπως μόλις σου είπα, από την προϊστορική εποχή.

Η ώχρα πήρε την ονομασία της από το αρχαίο ελληνικό ὠχρός («χλωμός»), και είναι μια φυσική χρωστική ουσία αργίλου, ένα μείγμα οξειδίου του σιδήρου και ποικίλων ποσοτήτων αργίλου. και άμμου. Το χρώμα της κυμαίνεται από κίτρινο έως βαθύ πορτοκαλί ή καφέ. Είναι επίσης το όνομα των χρωμάτων που παράγονται από αυτή την χρωστική ουσία, ειδικά ένα ανοιχτό καστανοκίτρινο.

Μια παραλλαγή της ώχρας που περιέχει μεγάλη ποσότητα αιματίτη, ή αφυδατωμένο οξείδιο του σιδήρου, έχει μια κοκκινωπή απόχρωση και είναι γνωστή ως "κόκκινη ώχρα".

Το Orpiment, που ονομάζεται επίσης King's Yellow (βασιλικό κίτρινο) ή Chinese Yellow (κινέζικο κίτρινο) είναι το τριθειώδες αρσενικό (As 2S 3) και χρησιμοποιήθηκε ως χρωστική ουσία από την αρχαιότητα μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν, λόγω της υψηλής τοξικότητάς της και της αντίδρασης της με χρωστικές με βάση τον μόλυβδο, αντικαταστάθηκε γενικά από το κίτρινο κάδμιο.

Το Orpiment είναι ένα βαθύχρωμο, πορτοκαλοκίτρινο θειούχο αρσενικό ορυκτό με τύπο As 2S 3. Βρίσκεται σε ηφαιστειακές οπές, υδροθερμικές φλέβες χαμηλής θερμοκρασίας και θερμές πηγές και σχηματίζεται τόσο με εξάχνωση όσο και ως υποπροϊόν της αποσύνθεσης ενός άλλου ορυκτού θειούχου αρσενικού, του ρεάλγκαρ. Το Orpiment πήρε το όνομά του από το λατινικό auripigmentum (aurum, «χρυσός» + pigmentum, «χρωστική»), λόγω του βαθυκίτρινου χρώματος του.

Το Orpiment και το realgar είναι στενά συνδεδεμένα ορυκτά και συχνά κατηγοριοποιούνται στην ίδια ομάδα. Είναι και τα δύο σουλφίδια αρσενικού και ανήκουν στο μονοκλινικό κρυσταλλικό σύστημα. Βρίσκονται στα ίδια κοιτάσματα και μπορούν να σχηματιστούν στα ίδια γεωλογικά περιβάλλοντα. Ως αποτέλεσμα, το Orpiment και το realgar μοιράζονται παρόμοιες φυσικές ιδιότητες και ιστορίες χρήσης από τον άνθρωπο.

Στα κινέζικα, τα ονόματα για το orpiment και το realgar είναι Ci-Huang και Xiong-Huang, που σημαίνουν αντίστοιχα «θηλυκό κίτρινο» και «αρσενικό κίτρινο».

Τα ονόματά τους συμβολίζουν τη στενή φυσική τους σύνδεση, τόσο φυσικά όσον αφορά την εμφάνιση και τις ιδιότητες τους, όσο και πολιτιστικά στις κινέζικες παραδόσεις.

Το Orpiment και το realgar διακρίνονται από τα διαφορετικά οπτικά χαρακτηριστικά τους. Ενώ το orpiment έχει συνήθως ένα ζωντανό χρυσοκίτρινο χρώμα, το realgar, σε αντίθεση, έχει συνήθως μια κιρινο- πορτοκαλί ή κοκκινωπή απόχρωση.

Το ινδικό κίτρινο είναι μια διαφανής, φθορίζουσα χρωστική ουσία που χρησιμοποιείται σε ελαιογραφίες και ακουαρέλες. Αρχικά παραγόταν από τα ούρα Ινδικών αγελάδων που τρέφονταν μόνο με φύλλα μάνγκο.

Τώρα το ινδικό κίτρινο έχει αντικατασταθεί από συνθετική κίτρινη απόχρωση.

Το ινδικό κίτρινο χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην ινδική τέχνη, την βαφή υφασμάτων και άλλα προϊόντα. Διακρίθηκε για την έντονη φωτεινότητά του και ήταν ιδιαίτερα γνωστό από τη χρήση του σε πίνακες μινιατούρας Rajput-Mughal από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα.

Η χρωστική αυτή ουσία εισήχθη στην Ευρώπη και η χρήση της είναι γνωστή από ορισμένους καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένου του Jan Vermeer.

To κίτρινο της Νεαπόλεως (κίτρινος αντιμονικός μόλυβδος) είναι μια από τις παλαιότερες συνθετικές χρωστικές, που προέρχεται από το ορυκτό μπινδεϊμίτη και χρησιμοποιόταν εκτενώς μέχρι τον 20ο αιώνα. Είναι τοξικό και στις μέρες μας αντικαθίσταται από ένα μείγμα σύγχρονων χρωστικών.

Το κίτρινο του καδμίου (θειούχο κάδμιο, CdS) χρησιμοποιειόταν στα χρώματα των καλλιτεχνών από τα μέσα του 19ου αιώνα. Λόγω της τοξικότητάς του, μπορεί στις μέρες μας να αντικατασταθεί από αζωχρωστικές ουσίες.

Το κίτρινο του χρωμίου (χρωμικός μόλυβδος, PbCrO 4), που προέρχεται από το ορυκτό κροκοΐτη, χρησιμοποιήθηκε από καλλιτέχνες από τις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από άλλες κίτρινες χρωστικές λόγω της τοξικότητας του μολύβδου.

Ο κίτρινος ψευδάργυρος ή ο χρωμικός ψευδάργυρος είναι μια συνθετική χρωστική ουσία που κατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε από τον ζωγράφο Georges Seurat στους πίνακές του. Δεν ήξερε ότι ήταν πολύ ασταθές και γρήγορα θα γινόταν καφέ.

Το κίτρινο τιτανίου (νικέλιο αντιμόνιο τιτάνιο κίτρινο ρουτίλιο, NiO·Sb 2Ο 5·20TiO 2) δημιουργείται με την προσθήκη μικρών ποσοτήτων των οξειδίων του νικελίου και του αντιμονίου στο διοξείδιο του τιτανίου και θερμαίνονται.

Χρησιμοποιείται για την παραγωγή κίτρινων χρωμάτων με καλή λευκή κάλυψη και έχει τον κωδικό βαφής LBNL «Y10».

Το Gamboge είναι μια πορτοκαλοκαφέ ρητίνη, που προέρχεται από δέντρα του γένους Garcinia, η οποία γίνεται κίτρινη όταν κονιοποιείται.

Χρησιμοποιήθηκε ως χρωστική ουσία ακουαρέλας στην Άπω Ανατολή από τον 8ο αιώνα – το όνομα «gamboge» προέρχεται από το «Cambodia»– και χρησιμοποιείται στην Ευρώπη από τον 17ο αιώνα.   

Το σαφράν, όπως και ο κουρκουμάς, είναι μια από τις σπάνιες βαφές που είναι επίσης μπαχαρικό και χρωστική τροφίμων.

Φτιάχνεται από το αποξηραμένο κόκκινο στίγμα του άνθους crocus sativus. Πρέπει να συλλέγεται με το χέρι και χρειάζονται 150 άνθη για να ληφθεί ένα μόνο γραμμάριο στίγματος, επομένως είναι εξαιρετικά ακριβό.

Πιθανότατα προήλθε από τη Μεσόγειο ή τη Νοτιοδυτική Ασία, και η χρήση του αναφέρθηκε λεπτομερώς σε μια ασσυριακή βοτανική αναφορά του 7ου αιώνα π.Χ. που συντάχθηκε κάτω από το έπος του Ashurbanipal.

Ήταν γνωστό στην Ινδία την εποχή του Βούδα, και μετά το θάνατό του οι οπαδοί του διέταξαν ότι οι μοναχοί έπρεπε να φορούν ιμάτια στο χρώμα του κρόκου.

Το σαφράν χρησιμοποιήθηκε για τη βαφή των ενδυμάτων των ανώτερων βουδιστών μοναχών, ενώ οι απλοί μοναχοί φορούσαν ενδύματα βαμμένα με Gamboge ή Curcuma longa, γνωστά και ως Turmeric.

Το χρώμα του σαφράν προέρχεται από την κροκίνη, μια κόκκινη ποικιλία καροτενοειδούς φυσικής χρωστικής ουσίας. Το χρώμα του βαμμένου υφάσματος ποικίλλει από βαθύ κόκκινο και πορτοκαλί έως κίτρινο, ανάλογα με τον τύπο του κρόκου και τη διαδικασία.

Το μεγαλύτερο μέρος του κρόκου σήμερα προέρχεται από το Ιράν, αλλά καλλιεργείται επίσης εμπορικά στην Ισπανία, την Ιταλία και το Κασμίρ στην Ινδία και άλλες χώρες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, καλλιεργείται από την ολλανδική κοινότητα της Πενσυλβάνια από τις αρχές του 18ου αιώνα.

Λόγω της υψηλής τιμής του κρόκου, άλλες παρόμοιες βαφές και μπαχαρικά πωλούνται συχνά με την ονομασία σαφράν. Για παράδειγμα, αυτό που ονομάζεται ινδικό σαφράν είναι συχνά στην πραγματικότητα κουρκουμάς.

Το Curcuma longa, γνωστό και ως κουρκουμάς, είναι ένα φυτό που καλλιεργείται στην Ινδία και τη Νοτιοανατολική Ασία και χρησιμεύει ως βαφή για ρούχα, ειδικά για ρόμπες μοναχών, ως μπαχαρικό για κάρυ και άλλα πιάτα και ως λαϊκό φάρμακο. Χρησιμοποιείται επίσης ως χρωστική τροφίμων για μουστάρδα και άλλα προϊόντα.

Η Reseda luteola, επίσης γνωστή σαν κίτρινο ζιζάνιο, έχει χρησιμοποιηθεί ως κίτρινη βαφή από τη νεολιθική εποχή.

Αναπτύχθηκε σαν αγριόχορτο κατά μήκος των δρόμων και των τειχών της Ευρώπης και εισήχθη στη Βόρεια Αμερική, όπου φυτρώνει σαν ως ζιζάνιο.

Χρησιμοποιήθηκε τόσο ως κίτρινη βαφή, της οποίας το χρώμα ήταν βαθύ και σταθερό, όσο και για να βάψει πράσινα τα υφάσματα, τα οποία πρώτα βαφόντουσαν με το μπλε του λουλακιού και μετά με reseda luteola για να πάρουν ένα πλούσιο, συμπαγές και σταθερό πράσινο χρώμα. Ήταν η πιο κοινή κίτρινη βαφή στην Ευρώπη από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 18ο αιώνα, όταν αντικαταστάθηκε πρώτα από τον φλοιό του δέντρου quercitron από τη Βόρεια Αμερική και μετά από συνθετικές βαφές. Χρησιμοποιήθηκε επίσης ευρέως στη Βόρεια Αφρική και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Όπως είπαμε, ο κουρκουμάς, το σαφράν και το τουρμέρικ είναι και μπαχαρικά και χρησιμοποιούνται στην μαγειρική όπου δίνουν μια κίτρινη απόχρωση στα φαγητά στα οποία προστίθενται. Έτσι, συμπεριλαμβάνονται στις κίτρινες . χρωστικές τροφίμων

Η πιο κοινή κίτρινη χρωστική τροφίμων που χρησιμοποιείται σήμερα ονομάζεται Ταρτραζίνη. Είναι μια συνθετική αζωχρωστική κίτρινο – λεμονί βαφή, γνωστή επίσης  ως E102.

Είναι το κίτρινο που χρησιμοποιείται πιο συχνά στα επεξεργασμένα τρόφιμα όπως το καλαμπόκι και τα πατατάκια, τα δημητριακά πρωινού όπως νιφάδες καλαμποκιού, καραμέλες, ποπ κορν, μουστάρδα, μαρμελάδες και ζελέ, ζελατίνη, αναψυκτικά, ενεργειακά και αθλητικά ποτά και αρτοσκευάσματα. Χρησιμοποιείται επίσης ευρέως σε υγρό και πλάκες σαπουνιού, σαμπουάν, καλλυντικά και φάρμακα.

Μερικές φορές αναμιγνύεται με μπλε βαφές για να χρωματίσει τα επεξεργασμένα προϊόντα πράσινα.

Συνήθως αναγράφεται στις συσκευασίες τροφίμων ως "χρώμα ταρτραζίνη" ή "Ε102".

Μία άλλη δημοφιλής συνθετική κίτρινη βαφή τροφίμων είναι το Sunset Yellow FCF  Κατασκευάζεται από αρωματικούς υδρογονάνθρακες πετρελαίου.

Όταν προστίθεται σε τρόφιμα που πωλούνται στην Ευρώπη, συμβολίζεται με τον αριθμό E110.

Τέλος, αφού μιλάμε για κίτρινες βαφές τροφίμων θα αναφερθούμε σε ένα κίτρινο, φυσικό αυτήν την φορά χρώμα και όχι βαφή, που πρωτοστατεί στην διατροφή μας, το κίτρινο του κρόκου των αυγών. Το κίτρινο αυτό των κρόκων οφείλεται στις καροτενοειδείς χρωστικές ουσίες ξανθοφύλλη, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη.

[Από την σειρά της ‘Britannica’ για τις βιο-χρωστικές]

Ο Χρωματισμός στην βιολογία

[Ι]

Διάφορες χρωστικές

Η χημική σύσταση πολλών χρωστικών παραμένει ατελώς γνωστή.

Μόνο μερικά από τα πιο εμφανή παραδείγματα αναφέρονται παρακάτω.

Αιμοκυανίνες:

Οι χάλκινες πρωτεΐνες που ονομάζονται αιμοκυανίνες εμφανίζονται κυρίως στο αίμα μεγαλύτερων καρκινοειδών και γαστερόποδων και κεφαλόποδων μαλακίων.

Οι αιμοκυανίνες είναι άχρωμες στην μειωμένη ή αποοξυγονωμένη κατάσταση και είναι μπλε όταν εκτίθενται στον αέρα ή στο οξυγόνο διαλυμένο στο αίμα.

Οι αιμοκυανίνες χρησιμεύουν ως αναπνευστικές χρωστικές σε πολλά ζώα, αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι εκτελούν αυτή τη λειτουργία όπου κι αν εμφανίζονται.

Αιμερυθρίνες:  

Πρωτεϊνούχες χρωστικές που περιέχουν σίδηρο. Αιμερυθρίνες υπάρχουν στο αίμα ορισμένων θαλάσσιων σκουληκιών που κατοικούν στον πυθμένα και του βραχιόποδου Lingula.

Οι χρωστικές αυτές χρησιμεύουν ως φορείς οξυγόνου.

Αιμοβαναδίνη:

Η ωχροπράσινη χρωστική ουσία, αιμοβαναδίνη, βρίσκεται στα αιμοσφαίρια (βαναδοκύτταρα) των θαλάσσιων σκουπιδιών (Tunicata) που ανήκουν στις οικογένειες Ascidiidae και Perophoridae.

Η βιοχημική λειτουργία της αιμοβαναδίνης, ενός ισχυρού αναγωγικού παράγοντα, είναι άγνωστη.

Actiniochrome (ακτινιοχρωμία):

Μια σχετικά σπάνια χρωστική ουσία, η ακτινιοχρωμία εμφανίζεται στις κόκκινες ή βιολετί άκρες των πλοκαμιών και στο στόμιο (στοματική περιοχή) διαφόρων θαλάσσιων ανεμώνων.

Η χρωστική ουσία δεν παίζει κανένα αναγνωρισμένο φυσιολογικό ρόλο.

Αδενοχρώμιο:

Το αδενοχρώμιο είναι μια μη πρωτεϊνική χρωστική ουσία που εμφανίζεται ως έγκλειστες γκρενά κόκκινες υψηλές συγκεντρώσεις στους αδενικούς, διακλαδικούς καρδιακούς ιστούς του Octopus bimaculatus.

Η ένωση περιέχει μικρές ποσότητες τρισθενούς σιδήρου και λίγο άζωτο και δίνει θετική αντίδραση για τις πυρρόλες.

Πιστεύεται ότι είναι προϊόν απέκκρισης.

Στην χρωματική όραση της γάτας έχουμε αναφερθεί παλαιότερα https://xromata.com/?p=13094

Όμως το θέμα με την όραση της γάτας δεν έχει ολοκληρωθεί επιστημονικά και υφίστανται κάποιες κάπως διαφορετικές απόψεις, πιθανόν γιατί η χρωματική όραση των γατιών εξελίσσεται από διχρωματική σε τριχρωματική.

Οπότε επανερχόμαστε στο θέμα…

Διχρωματοψία / Τριχρωματοψία στις γάτες

Μπείτε σε οποιοδήποτε κατάστημα φροντίδας κατοικίδιων ζώων και θα δείτε ότι τα παιχνίδια και τα κρεβάτια για γάτες διατίθενται σε όλα τα χρώματα.

Όχι μόνο αυτό, τα παιχνίδια για γάτες, τα κλινοσκεπάσματα και οι κουβέρτες μπορούν να είναι σε διάφορες αποχρώσεις και χροιές, από παστέλ έως νέον.

Αυτό θέτει το ερώτημα:

Μπορούν οι γάτες να δουν τα χρώματα;

Ή μήπως οι γάτες έχουν αχρωματοψία ή δυσχρωματοψία;

Τι είναι η δυσχρωματοψία στις γάτες;

Η δυσχρωματοψία είναι η έλλειψη ικανότητας να διακρίνουμε / ξεχωρίσουμε ορισμένα χρώματα το ένα από το άλλο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βλέπουμε καθόλου χρώμα.

Στους ανθρώπους, η ερυθροπράσινη αχρωματοψία είναι πιο συχνή, επηρεάζοντας περίπου το 8% των ανδρών και το 0,5% των γυναικών.

Η κίτρινη – μπλε δυσχρωματοψία είναι ένας άλλος τύπος δυσχρωματοψίας στους ανθρώπους και υπάρχει ένας τρίτος, πιο σπάνιος τύπος δυσχρωματοψίας που ονομάζεται μονοχρωματικότητα, που σημαίνει ότι το άτομο μπορεί να δει μόνο ένα χρώμα και η ολική αχρωματοψία όπου το άτομο βλέπει τα πάντα ασπρόμαυρα.

Στις γάτες, η δυσχρωματοψία είναι πιο δύσκολο να κατανοηθεί, επειδή τα γατιά δεν μπορούν να υποβληθούν σε δυσχρωματικό έλεγχο όπως γίνεται με τους ανθρώπους. Στο μάτι υπάρχουν δύο τύποι εξειδικευμένων κυττάρων.

Ένας τύπος, που ονομάζεται ‘ραβδία’, που βοηθά στην όραση του φωτός.

Ο άλλος τύπος, που ονομάζεται κωνία, βοηθά στην αντίληψη της έγχρωμης όρασης. Οι άνθρωποι είναι γνωστό ότι έχουν τριχρωματική όραση, που σημαίνει ότι έχουν τρεις τύπους κωνίων:

έναν ευαίσθητο στο κόκκινο, έναν ευαίσθητο στο μπλε και έναν ευαίσθητο στο πράσινο.

Έχοντας αυτούς τους τρεις τύπους κωνίων, μας επιτρέπεται να βλέπουμε όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου.

Οι γάτες πιστευόταν παραδοσιακά ότι είχαν δύο τύπους κωνίων στα μάτια τους, δίνοντάς τους διχρωματική όραση.

Ο ένας τύπος ευαίσθητος στις αποχρώσεις του μπλε-ιώδους ενώ ο άλλος ευαίσθητος στις αποχρώσεις του κιτρινοπράσινου.

Αυτό αφήνει έξω τα κυανο-πράσινα και τα κόκκινα χρώματα που οι γάτες μπορεί να μην μπορούν να διακρίνουν τόσο εύκολα όσο εσείς ή εγώ.

Ο διχρωματισμός στις γάτες πιστεύεται ότι είναι πιο ανάλογος με την δυσχρωματοψία του κόκκινου πράσινου σε άτομα όπου οι αποχρώσεις του πράσινου και του κόκκινου φαίνονται περισσότερο σαν γκρι.

Έχουν διεξαχθεί μελέτες για να καθοριστεί εάν οι γάτες είναι πράγματι τριχρωματικές, αφού 3 διαφορετικοί τύποι κωνίων έχουν παρατηρηθεί τελευταίως σε γάτες.

Μια μελέτη έδειξε ότι αυτός ο τρίτος τύπος κωνίου μπορεί να είναι ευαίσθητος στις αποχρώσεις του κυανού / τυρκουάζ (ένας φανταχτερός τρόπος περιγραφής των γαλαζοπράσινων).

Επιπλέον, μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι γάτες μπορεί πράγματι να έχουν κάτι που ονομάζεται φωτοπική τριχρωματική όραση.

Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι οι γάτες μπορεί να βλέπουν παρόμοιο χρωματικό φάσμα με τους ανθρώπους στο φως της ημέρας, αλλά ίσως όχι τόσο έντονα. Οπότε ο κόσμος τους μπορεί να φαίνεται πιο παστέλ από ό,τι σ’ εμάς.

Υπάρχουν ακόμη και μελέτες για το εάν οι γάτες μπορούν να δουν ή όχι το υπεριώδες φως! Δεδομένου ότι τα ίχνη των ούρων μπορούν να ιδωθούν από ζώα με όραση UV, (υπεριώδους ακτινοβολίας) αυτός μπορεί να είναι ένας λόγος που οι γάτες ουρούν το χώμα στο ίδιο σημείο ξανά και ξανά.

Ενώ μπορεί οι γάτες να μειονεκτούν στην έγχρωμη όραση, δεν είναι όλα άσχημα για αυτές.

Οι γάτες είναι γνωστό ότι έχουν πολύ περισσότερα ραβδία στα μάτια τους από τους ανθρώπους.

Θυμηθείτε ότι τα ραβδία βοηθούν στη νυχτερινή όραση και στην ευαισθησία στο φως. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι γάτες μπορούν να δουν πολύ καλύτερα από εμάς σε χαμηλό ή καθόλου φως.

Οι γάτες είναι λυκοφωτικά ζώα, που σημαίνει ότι είναι πιο δραστήριες την αυγή και το σούρουπο.

Το να μπορείς να διακρίνεις το χρώμα αυτές τις στιγμές δεν είναι τόσο σημαντικό όσο να μπορείς να βλέπεις καλά στον χαμηλό φωτισμό.

Οι γάτες έχουν επίσης ευρύτερο οπτικό πεδίο από εμάς, που εκτείνεται σε 200 μοίρες, ενώ οι άνθρωποι έχουν οπτικό πεδίο που εκτείνεται μόνο σε 180 μοίρες.

Οι γάτες μπορεί να έχουν ευρύτερο οπτικό πεδίο για να αντισταθμίσουν το γεγονός ότι η όρασή τους δεν είναι τόσο οξεία όσο είναι η δική μας.

Στην πραγματικότητα, θα τις περιέγραφαν καλύτερα ως μυωπικά όντα.

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δουν τα πράγματα με ευκρινή λεπτομέρεια έως και 200 πόδια μακριά, οι γάτες μπορούν πραγματικά να δουν τα πράγματα καθαρά μόνο έως και 20 πόδια  

Οι γάτες, όπως εμείς, έχουν μάτια στο μπροστινό μέρος του προσώπου τους, δίνοντάς τους ένα μεγαλύτερο τμήμα της διόφθαλμης όρασης σε αντίθεση με την μονόφθαλμη όραση.

Η διόφθαλμη όραση είναι αυτή που επιτρέπει την αντίληψη του βάθους, η οποία είναι μια σημαντική προσαρμογή στους θηρευτές για να μπορέσουν να πιάσουν το θήραμα.

Επιπτώσεις της δυσχρωματοψίας στις γάτες:

Δεδομένου ότι δεν καταλαβαίνουμε πλήρως τί είδους όραση έχουν οι γάτες – διχρωματική έναντι φωτοπικής τριχρωματικής – είναι δύσκολο να διακρίνουμε την έκταση της έγχρωμης όρασής τους και ποιοι περιορισμοί μπορεί να υπάρχουν.

Ενώ μερικοί ισχυρίζονται ότι οι γάτες δεν αντιδρούν στα παιχνίδια εάν δεν μπορούν να δουν το χρώμα τους, όπως το κόκκινο ή το κίτρινο, το να μην μπορείς να διακρίνεις ένα συγκεκριμένο χρώμα είναι πολύ διαφορετικό από το να μην μπορείς να το δεις καθόλου. Ένα κόκκινο παιχνίδι μπορεί να μην φαίνεται κόκκινο στη γάτα σας, αλλά θα μπορεί να το δει και μπορεί να παίζει μαζί του.

Παραλλαγές στην δυσχρωματοψία των γατιών:

Είτε οι γάτες έχουν διχρωματική όραση είτε φωτοπική τριχρωμία, πιθανότατα δεν βλέπουν το φάσμα του ορατού φωτός με τον ίδιο τρόπο που το βλέπουμε εμείς.

Η αδυναμία διάκρισης αυτών των συγκεκριμένων χρωμάτων, ωστόσο, είναι φυσιολογική για τις γάτες.

Τούτου λεχθέντος, είναι πιθανό ορισμένες γάτες να έχουν ακόμη πιο περιορισμένη χρωματική όραση.

Η δυσχρωματοψία του κόκκινου – πράσινου (δευτερανοπία), η δυσχρωματοψία του κίτρινου  – μπλε (τριτανοπία), ο μονοχρωματισμός και η αχρωματοψία είναι όλα κληρονομικά χαρακτηριστικά στον άνθρωπο.

Οι γάτες μπορεί να έχουν ένα παρόμοιο, κληρονομικό χαρακτηριστικό που περιορίζει περαιτέρω την έγχρωμη όρασή τους, αλλά αυτό δεν έχει τεκμηριωθεί μέχρι τώρα.