xromata.com

Ο κόσμος στο υπεριώδες φάσμα (UV)

[Δ]

(το τρίτο τμήμα του ντοκυμαντέρ)

Αυτές οι υπεριώδεις ακτινοβολίες έχουν αρκετά υψηλή ενέργεια ώστε να είναι μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στο DNA σας και να προκαλέσουν καρκίνους και άλλες ασθένειες.

Αυτό λοιπόν που πρέπει να κάνουμε εάν βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον με πάρα πολύ ήλιο όπου δεν υπάρχει ίσκιος να προφυλαχτούμε, είναι να βάλουμε αντηλιακό επάνω στο έκθετο στον ήλιο δέρμα μας. Είναι σαν να προσθέτουμε μελανίνη επί του δέρματός μας.

Τα ενεργά συστατικά στο αντηλιακό δεν είναι μελανίνη, αλλά ενεργούν όπως αυτή προς το υπεριώδες φως, του οποίου την ενέργεια μεταβάλλουν σε θερμική.

Πολλά από τα συστατικά των αντηλιακών αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία καθώς και πολλά από τα ενεργά συστατικά τους απορροφούν το υπεριώδες φως και το μεταλλάσουν σε θερμότητα.

Στην συνέχεια βλέπουμε στο βίντεο σκηνές όπου διάφοροι άνθρωποι βάζουν αντηλιακό στο πρόσωπό τους. Στην λήψη με UV κάμερα, όπου έχει απλωθεί το αντηλιακό βλέπουμε κατάμαυρο χρώμα. Έτσι μαύροι φαινόμαστε όταν έχουμε πασαλειφθεί με αντηλιακό (όσο μεγαλύτερο δείκτη προστασίας έχει, τόσο πιο μαύροι δείχνουμε στην UV λήψη) γιατί έχει απορροφηθεί από το αντηλιακό η UV ακτινοβολία και δεν αντανακλάται το φως της.

Φθάνουμε τώρα στο επίμαχο σημείο. Γιατί ο ουρανός φαίνεται ομιχλώδης, θολός, στην υπεριώδη λήψη;

Πρώτη σκέψη είναι ότι πρέπει να υπάρχει κάτι στην ατμόσφαιρα που απορροφά το υπεριώδες φως, κάτι σαν ρύπανση ή απλά ένα από τα συστατικά της ατμόσφαιράς μας, αλλά αν τα πράγματα στον ουρανό απορρόφησαν πραγματικά υπεριώδες φως ο ουρανός θα φαινόταν πιο σκοτεινός και όχι ομιχλώδης.

Τα μόρια που υπάρχουν στον αέρα δεν απορροφούν την UV ακτινοβολία. Η απάντηση βρίσκεται στο φαινόμενο Rayleigh, δηλαδή στον σκεδασμό των ακτινοβολιών μικρού κύματος. Όπως ακριβώς γίνεται και με το ορατό φως, όπου λόγω του φαινομένου αυτού βλέπουμε τον ουρανό γαλανό και καθαρό γιατί το μάτι μας δεν βλέπει την υπεριώδη ακτινοβολία.

Το μήκος κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι πολύ μικρότερο από αυτό της μπλε ακτινοβολίας και σκεδάζεται περισσότερο στον ουρανό, περίπου πέντε φορές περισσότερο από το ορατό φως, οπότε εάν βλέπαμε το υπεριώδες φως και κοιτάζαμε τον ουρανό, δεν θα αναρωτιόμασταν γιατί ο ουρανός είναι μπλε, αλλά γιατί ο ουρανός είναι υπεριώδης.

Έτσι λοιπόν, κοιτάζοντας τον κόσμο μέσα από μια UV κάμερα, καταλαβαίνουμε πόσο διαφορετικός θα μας φαινόταν εάν μπορούσαμε να βλέπαμε τις υπεριώδεις ακτινοβολίες.

[Εάν θέλετε να παρακολουθήσετε το σχετικό video, σας το παραθέτουμε]

Η σημασία των χρωμάτων

Και η χρήση τους από γραφίστες και άλλους επαγγελματίες

Τα ουδέτερα χρώματα

Τα ουδέτερα χρώματα συχνά χρησιμεύουν ως φόντο στο σχεδιασμό.

Συνήθως συνδυάζονται με τονισμένα φωτεινότερα χρώματα. Αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν από μόνα τους σε σχέδια, και μπορούν να δημιουργήσουν πολύ εκλεπτυσμένες διατάξεις.

Τα μηνύματα και οι εντυπώσεις που προκαλούν τα ουδέτερα χρώματα επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τα χρώματα που τα περιβάλλουν, από το αν είναι θερμά ή ψυχρά χρώματα.

Γκρίζο

(από τον ιστότοπο Color Theory for Designers)

Σε προηγούμενο άρθρο αυτής της σειράς, σας υποσχεθήκαμε ότι θα επανέλθουμε λίαν προσεχώς για να δούμε χωριστά και αναλυτικότερα το κάθε χρώμα και την χρήση του.

Ξεκινήσαμε ήδη με το κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε και μωβ χρώμα και συνεχίζουμε με τα ουδέτερα χρώματα.

Γκρίζο (ουδέτερο χρώμα)

Το γκρι είναι ένα ουδέτερο χρώμα, που γενικά θεωρείται ψυχρό.

Μπορεί μερικές φορές να θεωρηθεί σκυθρωπό ή ψυχοπλακωτικό.

Τα ελαφριά γκρίζα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θέση του λευκού σε κάποια σχέδια, και τα σκούρα γκρίζα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θέση του μαύρου.

Το γκρι είναι γενικά συντηρητικό και τυπικό, αλλά μπορεί επίσης να είναι μοντέρνο. Μερικές φορές θεωρείται χρώμα πένθους.

Χρησιμοποιείται συνήθως σε εταιρικά σχέδια, όπου η διαφάνεια και ο επαγγελματισμός είναι καθοριστικής σημασίας.

Μπορεί να γίνει ένα πολύ κομψό χρώμα.

Τα καθαρά γκρίζα είναι αποχρώσεις του μαύρου, αν και άλλα γκρι μπορεί να έχουν μπλε ή καφέ αποχρώσεις αναμεμειγμένες μέσα τους.

Στον σχεδιασμό, τα γκρίζα υπόβαθρα είναι πολύ συνηθισμένα, όπως και η γκρίζα τυπογραφία.

Ο περίγυρος ενός σχεδιασμού είναι πολύ της μόδας, εάν διάφορες αποχρώσεις του γκρι χρησιμοποιούνται για να οριοθετήσουν διαφορετικά τμήματα της σελίδας.

Το γκρίζο φόντο σε μια σελίδα, σχεδόν εμφανίζεται λευκό και δίνει στο σχέδιο ή κείμενο μια πολύ πιο σύγχρονη αίσθηση.

Το γκρι προσδίδει ένα εκλεπτυσμένο και πιο γήινο συναίσθημα στο θέμα.

Όταν αναμειγνύεται με τη σύγχρονη τυπογραφία, το γκρι παίρνει μια μοντέρνα αίσθηση.

Το γκρίζο είναι ένα τέλειο χρώμα υπόβαθρου για ένα χαρτοφυλάκιο εικονογραφήσεων.

Χρώματα βαφές

Οι βαφές κατά τα τέλη του Μεσαίωνα

Και την Αναγέννηση

(Όπως αναγράφονται στον ιστότοπο ‘WebExibits, Pigments through the ages’).

Σε προηγούμενα άρθρα, αναφερθήκαμε στα χρώματα βαφές που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος κατά την προϊστορική περίοδο, την πρώιμη και ύστερη αρχαιότητα, τα περισσότερα των οποίων είναι εν χρήσει ακόμα και σήμερα.

Στον Μεσαίωνα πέρα από τα προαναφερθέντα χρώματα, που παρέμειναν όλα εν χρήσει, εκτός από το Egyptian Blue, προστέθηκαν άλλα πέντε χρώματα βαφές στον χρωστήρα του ανθρώπου, τα εξής, κατά την διεθνή αγγλική τους ονομασία:

Ultramarine

Lead tin yellow

Smalt

Indian yellow

Copper resinate

Αρχίσαμε την αναφορά σ’ αυτά τα 5 χρώματα ξεκινώντας από το Ultramarine και το Lead tin yellow Συνεχίσαμε με το Smalt, χρώμα που εμφανίστηκε στο τέλος του Μεσαίωνα και χρησιμοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση, όπως και το Indian yellow (ινδικό κίτρινο) στο οποίο θα αναφερθούμε τώρα.

Indian Yellow (Ινδικό κίτρινο)

Σύντομη περιγραφή του Indian Yellow :

To ινδικό κίτρινο (Indian Yellow) είναι μια διαυγής, βαθιά και φωτεινή κίτρινη χρωστική ουσία.

Το ινδικό κίτρινο, ευξανθικό οξύ του μαγνησίου, χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα στην Άπω Ανατολή.

Χρησιμοποιήθηκε από Ευρωπαίους καλλιτέχνες ζωγράφους, τόσο σε λαδομπογιές όσο και σε ακουαρέλες, από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα.

Χρησιμοποιήθηκε πιθανώς για πρώτη φορά από Ολλανδούς καλλιτέχνες και πριν από τα τέλη του 18ου αιώνα χρησιμοποιείται συνήθως από καλλιτέχνες σε όλη την Ευρώπη.

Η προέλευσή του ήταν άγνωστη μέχρι που μια έρευνα το έτος 1883 αποκάλυψε ότι η ινδική κίτρινη χρωστική ουσία κατασκευάστηκε στην αγροτική Ινδία από τα ούρα βοοειδών που τρέφονταν μόνο με φύλλα μάνγκο και νερό.

Απαγορεύτηκε στην Αγγλία τον 19ο αιώνα.

Ιστορία του ινδικού κίτρινου:

Γνωστό από την αρχαιότητα στην Άπω Ανατολή, το ινδικό κίτρινο εισήχθη στην Ινδία από την Περσία τον 15ο αιώνα.

Ο ερασιτέχνης ζωγράφος Roger Dewhurst, κατέγραψε τη χρήση του ινδικού κίτρινου το 1786.

Σημείωσε, σε επιστολές προς φίλους, ότι ήταν μια οργανική ουσία φτιαγμένη από τα ούρα ζώων που τρέφονταν με κουρκουμά (ζαφορά, ινδικό κύπειρο) και πρότεινε να πλένεται κατά την προετοιμασία του για να χρησιμοποιηθεί ως βαφή.

Η παραγωγή του παρέμεινε ένα μυστήριο για πολλά χρόνια.

Ο Mérimée, στο βιβλίο του, του 1830 για την ζωγραφική, έγραφε πως δεν πίστευε ότι ήταν φτιαγμένο από ούρα, παρά την οσμή του.

Ο George Field πίστευε ότι ήταν φτιαγμένο από ούρα καμήλας.

Μόνο το 1886 το περιοδικό της Εταιρείας Τεχνών στο Λονδίνο ξεκίνησε μια συστηματική έρευνα για τη χρωστική ουσία γνωστή ως ‘πουρέ’ της Ινδίας.

Ένας ερευνητής ξεκίνησε την αναζήτησή του στην Καλκούτα.

Εστάλη στο Monghyr, μια πόλη της Βεγγάλης. Εκεί, βρήκε μια μικρή ομάδα ιδιοκτητών βοοειδών που τάιζαν τις αγελάδες τους με φύλλα μάνγκο και νερό.

Τα ούρα των αγελάδων είχαν λαμπερό κίτρινο χρώμα .

Ήταν εξαιρετικά υποσιτισμένα ζώα καθώς έλαμβαναν μόνο περιστασιακά κανονικές ζωοτροφές.

Άλλοι Ινδοί γαλακτοπαραγωγοί της ίδιας κάστας περιφρονούσαν αυτούς τους καλούμενους «colormen» και τους ανάγκασαν να περιορίσουν την παραγωγή τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, παρήγαγαν χίλιες έως χίλιες πεντακόσιες λίβρες της χρωστικής τον χρόνο, αλλά ο ερευνητής αμφισβήτησε τα στοιχεία παραγωγής όταν είδε τον μικρό αριθμό αγελάδων που εμπλέκονταν.

Το ινδικό κίτρινο χρησιμοποιήθηκε τόσο σε ελαιογραφίες όσο και σε υδατογραφίες. Προτιμήθηκε για την έντονη χροιά του. Είχε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην ακουαρέλα γιατί ενώ εξασθενούσε στο τεχνητό φως και στο σκοτάδι, ήταν αρκετά έντονο στο άμεσο ηλιακό φως.

Σε λαδομπογιά στέγνωνε αργά, αλλά μπορούσε να αναμιχθεί με όλες τις άλλες χρωστικές ουσίες.

Νόμος απαγόρευσε την παραγωγή ινδικού κίτρινου στα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα.

Ο Wehlte προσθέτει ότι η απαγόρευσή του μπορεί να οφείλεται στους Ινδούς για τους οποίους τα βασανιστήρια των ιερών ζώων ήταν κατά της θρησκείας τους.

Μπορεί επίσης να οφείλεται στους βρετανικούς νόμους που απαγόρευαν την σκληρότητα προς τα ζώα.

Παρασκευή του ινδικού κίτρινου:

Τα ούρα αγελάδας εξατμίζονται και η προκύπτουσα ξηρή ύλη σχηματίζεται σε μπάλες με το χέρι.

Τα ούρα θερμαίνονται για να καταβυθιστεί η κίτρινη ύλη, στη συνέχεια στραγγίζονται, συμπιέζονται σε σβώλους με το χέρι και ξηραίνονται.

Είναι το μάνγκο και όχι τα ούρα που είναι ζωτικής σημασίας για το χρώμα.

Το χρώμα είναι ένα άλας ασβεστίου ή μαγνησίου ενός οργανικού οξέος που απελευθερώνεται από το μάνγκο.

Από τις αρχές του εικοστού αιώνα η χρωστική ουσία δεν είναι πλέον διαθέσιμη, αν και μπορείτε να βρείτε σύγχρονα υποκατάστατα που πωλούνται με το όνομα "Ινδικό κίτρινο".

Πράγματι, οι αγελάδες ήταν εξαιρετικά υποσιτισμένες, καθώς τα φύλλα μάνγκο δεν παρείχαν στα βοοειδή επαρκή θρεπτικά συστατικά, και ζούσαν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

Η διαδικασία θεωρήθηκε απάνθρωπη και από το 1908, η ινδική κίτρινη χρωστική ουσία απαγορεύτηκε από την αγορά.

Πλέον δεν θεωρείται ως χρωστική ουσία, λόγω της απαγόρευσή της.

Η χημική της ονομασία όμως είναι magnesium euxanthate και ο χημικός τύπος της είναι C₁₉H₁₆O₁₁Mg 5 H₂O

Αποτελείται από κίτρινα κρυσταλλικά σωματίδια με βαθύ πλούσιο, ημιδιαφανές πορτοκαλί / κίτρινο χρώμα.

Τα σωματίδια μπορεί να ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό σε σχήμα ανάλογα με την κατασκευή τους, από ράβδους έως σφαιρίτη, έως εμφάνιση γέλης (ζελέ).

Τα σωματίδια μπορούν επίσης να ποικίλουν σε μέγεθος από 1-30μm.

Στο ινδικό κίτρινο είχαμε αναφερθεί ξανά στο παρελθόν στον σύνδεσμο

https://xromata.com/?p=8875

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[ο΄]

Λευκό – Άσπρο – Φως

Η ονομασία του

[α΄]

-Ήλθε λοιπόν η σειρά μου να παραστώ στο βήμα της συνέντευξης και να σου αυτοπαρουσιασθώ Άνθρωπε.

Όπως και τον αντίποδά μου, το μαύρο χρώμα, το γνωρίζεις στην ελληνική γλώσσα με δύο ονομασίες, ήτοι μαύρο ή μέλαν, το ίδιο κι’ εγώ, το αντίθετό του χρώμα, έχω διπλή ονομασία στην ελληνική γλώσσα, όπου ονομάζομαι λευκό ή άσπρο.

Παρομοίως, όπως σου εξήγησε το μαύρο, σαν κι’ εκείνο δεν θεωρούμαι σαν πραγματικό χρώμα, αλλά σαν φως, συγκεκριμένα σαν ‘αντανάκλαση φωτός’, όπου αυτός είναι και ο επίσημος, επιστημονικός ορισμός μου.

Έτσι λοιπόν, όπως σου δηλώθηκε το μαύρο ως ‘σκότος’ δηλαδή έλλειψη φωτός, εγώ σαν ακριβώς το αντίθετο του μαύρου, σου δηλώνομαι σαν ‘φως’.

Μα μόλις προ ολίγου Άνθρωπε, η Μητέρα Φύση σου εξήγησε στα σχετικά με την εμφάνιση των χρωμάτων, ότι ενώ το μαύρο είναι η πλήρης (ή σχεδόν πλήρης) απορρόφηση φωτός, εγώ είμαι η πλήρης (ή σχεδόν πλήρης) αντανάκλαση από την ύλη όλων των φωτεινών ακτινοβολιών, δηλαδή της φωτεινής ενέργειας που προσπίπτει σε ένα σώμα, κάνοντας την επιφάνειά του να φαίνεται λευκή.

Ίσως το καταλάβεις καλύτερα αυτό Άνθρωπε, λέγοντάς σου ότι όλα τα άσπρα σημεία, τα λευκά φώτα που αντικρίζεις σε μια οθόνη τηλεόρασης, κινητού, υπολογιστήρα, σχηματίζονται από την ίση ανάμειξη των τριών βασικών χρωματικών ακτινοβολιών που συνιστούν το ορατό φως, δηλαδή της μπλε, της πράσινης και της κόκκινης ακτινοβολίας.

Επομένως, εγώ το λευκό στην πραγματικότητα είμαι Φως.

Είμαι, αν θες, η μετατροπή της πλήρους φωτεινής ενέργειας σε μια πλήρη φωτεινή ενέργεια χαμηλότερης έντασης, αυτό που αποκαλείς και αντιλαμβάνεσαι σαν χρώμα, το λευκό.

Με άλλα λόγια, είμαι η χρωματική απόδοση του φωτός.

Στα τέσσερα βασικά μετρικά συστήματα χρωμάτων προσδιορίζομαι ως εξής:

Hex triplet #FFFFFF

RGB (255, 255, 255)

CMYK (0, 0, 0, 0)

HSV (-, 0%, 100%)

Τί είναι αυτά τα μετρικά συστήματα χρωμάτων; Καλά, άσε τώρα Άνθρωπε. Θα μιλήσουμε γι’ αυτά αργότερα, αν και τουλάχιστον τα τρία τελευταία δεν σου είναι άγνωστα. Κάτι σου έχει ειπωθεί ήδη, εδώ στην συνέντευξη, γι’ αυτά τα τρία:

το R(red) G(green) B(blue),

το C(cyan) M(magenta) Y(yellow) K(black)

το H(hue, χροιά) S(saturation, κορεσμός) V(value/brightness, φωτεινότητα).

Οι αριθμοί στις παρενθέσεις είναι μαθηματικές συντεταγμένες που προσδιορίζουν επακριβώς μια χρωματική χροιά (απόχρωση), αλλά όπως είπαμε αυτά θα σου αναλυθούν προσεχώς.

Πριν προχωρήσω όμως, θέλω να σου επιστήσω την προσοχή στο ότι οι πιο πάνω συντεταγμένες είναι μάλλον θεωρητικές παρά πραγματικές γιατί προσδιορίζουν το ‘απόλυτο’ άσπρο και όπως ήδη σου έχει αναφερθεί, επειδή τίποτε δεν μπορεί να εκφραστεί σε απόλυτο βαθμό, γιατί βρισκόμαστε σε έναν δημιουργημένο κόσμο ο οποίος είναι σχετικός προς το απόλυτο, έτσι και τα λευκότερα υλικά (όπως εξάλλου συμβαίνει και με τα μαύρα αντικείμενα) δεν αντανακλούν όλο το φως που πέφτει επάνω τους, αλλά απορροφούν 3-5% της προσπίπτουσας ακτινοβολίας, πράγμα που σημαίνει πως κάθε άσπρο είναι στην πραγματικότητα μια πολύ φωτεινή παραλλαγή κάποιας χροιάς.

Πριν συνεχίσω, σου αναφέρω ξανά συνοπτικά όσα σου είπα μόλις τώρα, όπως αναγράφονται για μένα στο ξεκίνημα της παρουσίασής μου από την Wikipedia:

«Το λευκό είναι το φωτεινότερο χρώμα και θεωρείται ως ‘μη – χρώμα’, αχρωματικό (χωρίς απόχρωση).

Είναι το χρώμα του φρέσκου χιονιού, της κιμωλίας και του γάλακτος και είναι το αντίθετο του μαύρου.

Τα λευκά αντικείμενα αντανακλούν πλήρως και διασκορπίζουν όλα τα ορατά μήκη κύματος του φωτός.

Το λευκό στην οθόνη της τηλεόρασης και του υπολογιστήρα δημιουργείται από ένα μείγμα κόκκινου, μπλε και πράσινου φωτός».

Όπως άκουσες, μπορεί να αναφέρομαι επισήμως σαν ‘μη – χρώμα’, όμως εσύ Άνθρωπε με υπολογίζεις  με τα χρώματα γιατί υπάρχω σαν βαφή, από τις πρώτες μάλιστα που χρησιμοποίησες, κι’ έτσι με αντιλαμβάνεσαι σαν χρώμα, γιατί εσύ όλες τις βαφές τις αποκαλείς χρώματα.

Σαν χρώμα, στα ελληνικά, με ονομάζεις ‘λευκό’ και ‘άσπρο’.

‘Άσπρο’ είναι η πιο κοινή ονομασία μου στην νεοελληνική γλώσσα σου, το πιο ‘λαϊκό’ όνομά μου, ενώ το ‘Λευκό’ το θεωρείς πιο καθαρευουσιάνικο, πιο αρχαίο.

Ας δούμε πώς και από πού προήλθαν αυτές οι ονομασίες μου και τί ακριβώς σημαίνουν.

Η ονομασία μου ως ΑΣΠΡΟ (σαφώς νεότερο από το λευκό) κατάγεται από το λατινικό ASPER = τραχύς.

Έτσι ονομάστηκαν τα ασημένια χαραγμένα ρωμαϊκά νομίσματα, τα nummi asperi, (τα άσπρα) που λόγω του ασημένιου* χρώματός τους μετονόμασαν το λευκό σε άσπρο, λέξη που αντικατάστησε την προηγούμενη από τους βυζαντινούς χρόνους.

*Στην αρχαιότητα, όταν κάποια χρώματα αποδίδονταν με μεταλλικούς συσχετισμούς το ασημένιο (αργυρό) χρώμα ταυτιζόταν με το λευκό / άσπρο.

Όπως π.χ. στα Ομηρικά Έπη, σε αρκετές περιπτώσεις αναφέρεται ο άργυρος για να αποδώσει την έννοια του λευκού χρώματος που λαμπυρίζει, αστραποβολά, σαν τα λευκά (αργυρά > αργυρόπους) πόδια της Νηρηίδας Θέτιδας που λάμπουν μέσα στο νερό, όπως λαμπυρίζει η άσπρη (ασημένια) άμμος στο βυθό μιας πεντακάθαρης θάλασσας.

Τώρα πάμε στην άλλη ονομασία μου, το ‘Λευκό’.

Πρόκειται για αρχαιότατη λέξη. Η παλαιότερη λέξη ΛΕΥΚΟΣ υπάρχει από τη μυκηναϊκή εποχή σαν re–u–ko.

Κατά τους ειδικούς γλωσσολόγους πιθανολογείται πως προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα leuk ή luq, απ’ όπου εξάγεται και το ελληνικό ‘λυκαυγές’ (κι’ απ’ αυτό οι λύκοι), όπως και το ‘λύχνος’ και τα λατινικά lux, luna, το ισπανικό luz, το γαλλικό lumiere καθώς και το αγγλικό light που όλα σχετίζονται με το φως.

Το επίθετο Λευκός – Λευκή – Λευκόν, όπως καταλαβαίνεις, σημαίνει φωτεινός, λαμπρός, καθαρός και ό,τι αντιτίθεται προς το μέλαν, αμαυρό, επί πάσης σημασίας.

Πήρα λοιπόν τον λόγο, σου εξήγησα τις ονομασίες μου και παίρνω μια ανάσα για να συνεχίσω σε λίγο την παρουσίασή μου.

Ο κόσμος στο υπεριώδες φάσμα (UV)

[Γ]

(το δεύτερο τμήμα του ντοκυμαντέρ)

Εάν θέλετε να δείτε τα πράγματα που φαίνονται διαφορετικά κάτω από το υπεριώδες φως σε αντίθεση με το ορατό τα λουλούδια είναι ένα πολύ καλό σημείο για να ξεκινήστε την έρευνά σας γιατί οι μέλισσες και άλλα έντομα μπορούν βλέπουν το υπεριώδες φως και έτσι τα φυτά έχουν ένα λόγο για να εξελίσσουν τις ανάλογες χρωστικές ουσίες.

Μπορεί να δει κανείς αυτούς τους ηλίανθους. Μπορείτε να κοιτάξετε στα εσωτερικά μέρη των πετάλων τους με την UV κάμερα. Φαίνονται πραγματικά σκοτεινά γιατί οι χρωστικές ουσίες που είναι συγκεντρωμένες στα σημεία αυτά, κάτω από την υπεριώδη λήψη φαίνονται σχεδόν μαύρες, πράγμα που δεν μπορείτε να διακρίνετε καθόλου κοιτάζοντας απλά με τα μάτια σας το τμήμα όπου βρίσκονται αυτές οι χρωστικές που αποδίδουν τα υπεριώδη χρώματα.

Ο τρόπος λειτουργίας αυτών των χρωστικών είναι ο εξής:

Πρόκειται για μόρια που έχουν μεταπτώσεις ενέργειας, που αντιστοιχούν στην ενέργεια ενός υπεριώδους φωτονίου, έτσι έρχεται ένα φωτόνιο UV προσκρούει σε ένα ηλεκτρόνιο και το διεγείρει σε ένα υψηλότερο επίπεδο ενέργειας και στη συνέχεια το διεγερμένο ηλεκτρόνιο μεταπίπτει μεταφέροντας την ενέργεια  στους δεσμούς αυτού του μορίου κάνοντάς το να κάμπτεται και να δονείται τόσο αποτελεσματικά ώστε να μετατρέπει την UV ενέργεια σε θερμική ενέργεια.

Για να θερμαίνεται το δέρμα μας έχει μόρια που κάνουν το ίδιο πράγμα. Ειδικά την μελανίνη.

Στο σημείο αυτό ο παρουσιαστής μας συστήνει την Νταϊάνα, μια φυσικό που μαγνητοσκόπησαν αυτό το βίντεο μαζί, η οποία γνωρίζει πολλά για την μελανίνη.

Το σώμα μας θέλει να προστατευθεί από τις UV ακτίνες και έτσι υπάρχουν κάποια κύτταρα μέσα στο δέρμα μας που ονομάζεται μελανοκύτταρα, που παράγουν περισσότερη μελανίνη όταν οι ακτίνες UV προσκρούσουν στο δέρμα μας.

Η μελανίνη απορροφά πολύ ακτινοβολία από το ορατό φως. Για τον λόγο αυτόν φαίνεται σκούρα στο ορατό φως και όσο περισσότερη μελανίνη έχετε τόσο πιο μαυρισμένοι φαίνεστε.

Η μελανίνη απορροφά πραγματικά ακόμα καλύτερα το υπεριώδες τμήμα του φάσματος Εκεί είναι η αποκορύφωσή της και έτσι στα σημεία αυτά το δέρμα μας φαίνεται σκουρότερο με την UV κάμερα απ’ ότι φαίνεται κάτω από το φυσικό ορατό φως.

Αυτό που βρίσκω τόσο καταπληκτικό, μας λέει η Νταϊάνα, είναι ότι αυτά τα μόρια μελανίνης μεταφέρονται μέσα στο κύτταρο, γύρω από τον πυρήνα σχηματίζοντας ένα προστατευτικό κέλυφος στον τόπο αποθήκευσης του DNA και με αυτόν τον τρόπο αποτρέπουν το υπεριώδες φως να διεισδύσει στον πυρήνα προκαλώντας βλάβη στο DNA.

Ένα πράγμα που νομίζω ότι έχει πραγματικά ενδιαφέρον είναι να δείτε το πρόσωπό σας κάτω από την UV ακτινοβολία.

Τί εννοώ; Ένα δέρμα, όσο καθαρό και όμορφο να δείχνει, ιδωμένο κάτω από UV ακτινοβολία μας εκπλήσσει όπως φαίνεται με πολλές χρωματικές αντιθέσεις, σαν φακίδες, ακόμα και γύρω από τα μάτια.

Υπάρχουν και ζώα που απορροφούν επίσης υπεριώδη ακτινοβολία, όπως τα μικρά της φώκιας στην Αρκτική.

Πολύ συγκεκριμένα, όταν προσπαθώντας να πραγματοποιήσoυμε εναέριες έρευνες και παίρνουμε φωτογραφίες αποικιών φώκιας είναι αρκετά εύκολο να εντοπίσουμε τα ενήλικα άτομα γιατί έχουν σκούρο χρώμα και διακρίνονται πάνω στο λευκό χιόνι. Όμως τα κουτάβια τους δεν διακρίνονται εύκολα στο ορατό φως επειδή όντας μικρά και ανυπεράσπιστα έχουν για καμουφλάζ την γούνα τους που είναι λευκή για να μην ξεχωρίζουν εύκολα από το άσπρο χιόνι στο ορατό φως.

Όμως διακρίνονται όταν τα φωτογραφίζουμε με κάμερα UV γιατί η γούνα τους απορροφά πολύ υπεριώδη ακτινοβολία και φαίνονται μαύρα και αυτά σε λήψη UV.

Αυτή η φωτογράφιση μας επιτρέπει να έχουμε μια ακριβή καταμέτρηση του πληθυσμού τους αφού διακρίνονται και τα μικρά τους.

Με την ίδια τεχνική μπορούμε να εντοπίσουμε και τις λευκές αρκτικές αλεπούδες καθώς και τις πολικές αρκούδες γιατί κι’ αυτών η λευκή γούνα απορροφά αρκετή υπεριώδη ακτινοβολία.

[Πιστεύεται ότι η λευκή γούνα των αρκτικών ζώων απορροφά υπεριώδη ακτινοβολία και την μετατρέπει σε θερμότητα]

(συνεχίζεται)

Το ‘Light and Color theory of the magnetic spectrum’ του Clay Taylor είναι μια ενδιαφέρουσα, εκτενής εργασία πάνω στο φως, τα χρώματα και το φάσμα που αξίζει να την παρακολουθήσουμε τμηματικά, σε μια σειρά άρθρων:

https://xromata.com/?p=11007

https://xromata.com/?p=11209

https://xromata.com/?p=11355

Η θεωρία του φωτός και των χρωμάτων του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος

Άρθρο 4^ο

Το μωβ χρώμα

Μια γρήγορη σημείωση για το μωβ

Μπορεί να παρατηρήσετε ότι τόσο ο Goethe όσο και ο Newton παρουσιάζουν το μωβ ως τελικό χρώμα που εκπέμπεται από το πρίσμα.

Σε μερικούς από τους πίνακές του, φαίνεται ότι ο Γκαίτε διέκρινε το μωβ ουσιαστικά ως βασικό χρώμα, προσδίδοντάς του την δική του ακτινοβολία.

Αυτό είναι ένα σφάλμα και είναι αυτό που έχει προκαλέσει μεγάλη σύγχυση όλα αυτά τα χρόνια.

Πράγματι αν κοιτάξετε το έγχρωμο φως που εκπέμπεται από ένα πρίσμα, το βιολετί χρώμα συχνά εμφανίζεται στο ακραίο σημείο πέρα από το μπλε.

Όταν κάποιος παρατηρεί τον ήλιο μέσα από ένα πρίσμα, η σφαίρα του ήλιου είναι ορατή στο τέλος με μπλε χρώμα. Πέρα από αυτό (το μπλε) είναι έξω από κάθε θέαση. Τοποθετήστε το μάτι σας στο σημείο που είναι το ιώδες φως και παρατηρήστε το πρίσμα. Θα δείτε τον ήλιο καθαρά μπλε ακόμη και σε αυτό το φως.

Το φως που περνάει μέσα από το πρίσμα εκεί που φαίνεται σαν ιώδες, φαίνεται έτσι στην πραγματικότητα από την φωτισμένη αύρα που περιβάλλει τον ήλιο ή όποια άλλη και αν είναι η πηγή του φωτός.

Αυτό το φως της αύρας είναι έμμεσο πρωτογενές ηλιακό φως που διαχωρίζεται αλλού από την ύλη της ατμόσφαιρας και έπειτα προσκρούει στο πρίσμα σε διαφορετικές γωνίες από την πρωτεύουσα πηγή.

Φαίνεται ότι το πρίσμα παίρνει αυτό το ήδη αντανακλασμένο φως και το διαχωρίζει ακόμη περισσότερο, ή αφήνει ένα τμήμα της κόκκινης παρέκκλισης της αύρας να αναμειχθεί με την μπλε μετατόπιση του πρωτεύοντος φωτός, λόγω του ότι φθάνει στο πρίσμα από διαφορετικές γωνίες πρόσπτωσης.

Μπορούμε να αποδείξουμε ότι το βιολετί δεν είναι πρωταρχικό χρώμα, δημιουργώντας το χρώμα αυτό από ανάμειξη πρωταρχικών φώτων, ενώ κανείς δεν μπορεί να δημιουργήσει εκπεμπόμενο πρωταρχικό μπλε, κόκκινο ή πράσινο φως με ανάμειξη άλλων εκπεμπόμενων χρωμάτων.

Οι βασικές παρατηρήσεις που σημειώνονται εδώ, αναφορικά με τις μείξεις των ακτινοβολιών, είναι ότι το φως διαθλάται σε τρεις πρωταρχικές ακτινοβολίες σε κάθε περίπτωση.

Τα 3 βασικά χρώματα που αντιλαμβανόμαστε ως κόκκινο, πράσινο και μπλε είναι τα πρωταρχικά συστατικά όλων των χρωμάτων, είτε του προσθετικού είτε του αφαιρετικού συστήματος.

Μια άλλη βασική παρατήρηση είναι ότι το κεντρικό (μεσαίο) χρώμα για το εκπεμπόμενο φως είναι το πράσινο και το κεντρικό χρώμα του απορροφημένου φωτός είναι η ματζέντα (η αφαίρεση της μεσαίας πράσινης ακτινοβολίας από το φως).

Το μεγάλο ερώτημα για όλους πρέπει να είναι ΓΙΑΤΙ 3;

Επίσης, ποια είναι αυτά τα 3 βασικά συστατικά του φωτός (και ούτως της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας) πραγματικά;

Τί ακριβώς αντιπροσωπεύουν αυτά τα 3 κύρια χρώματα, τα οποία ελέγχουν και διαχειρίζονται όλες τις μορφές χρωματικής ενέργειας;

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

[6]

Για να παρακολουθήσετε την σειρά άρθρων υπό τον γενικό τίτλο ‘ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ’ καλό θα είναι να διαβάσετε τo εισαγωγικό 1^ο άρθρο που θα βρείτε στον σύνδεσμο https://xromata.com/?p=11228

Robert Grosseteste

Περίπου σύγχρονος με τον Roger Bacon υπήρξε ο Robert Grosseteste.

Ο Robertus Grosseteste; (1175 – 1253) ήταν ένας Άγγλος πολιτικός, ακαδημαϊκός, θεολόγος, επιστήμονας και επίσκοπος του Λίνκολν. Γεννήθηκε από ταπεινούς γονείς στο Stradbroke στο Suffolk. Μετά το θάνατό του, ήταν σεβαστός ως άγιος στην Αγγλία.

Υπήρξε ο πρώτος πρύτανης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και από κάποιους θεωρείται σαν ο πραγματικός ιδρυτής της επιστημονικής σκέψης στη μεσαιωνική Οξφόρδη, και κατά κάποιο τρόπο, της σύγχρονης αγγλικής πνευματικής παράδοσης.

Ο Robert Grosseteste, ενδιαφερόταν για το φαινόμενο του χρώματος με έναν εντελώς θεμελιώδη τρόπο.

Με τη δημοσίευση του βιβλίου του De colore, ο Grosseteste πρόσθεσε μια νέα διάσταση στην πολιτιστική μας ιστορία. Είχε μεταφράσει τα έργα του Αριστοτέλη και συνέλαβε μια νέα άποψη του κόσμου που έγινε γνωστή ως «μεγαλοπρεπής μεταφυσική ερμηνεία του φωτός».

Είδε το φως ως «πρώτη ύλη» και ανέπτυξε ένα σύστημα χρωμάτων ως μέρος της «μεγαλοπρεπούς μεταφυσικής ερμηνείας του φωτός».

Ως «πρώτη ύλη», το φως του έδωσε την πρωταρχική φυσική μορφή, με το χώρο να είναι μια λειτουργία του «lux» (φωτός), που γίνεται αντιληπτή με τα επτά του χρώματα.

Με βάση τον Αριστοτέλη, όπως ο ίδιος ο ίδιος ο Robert Grosseteste, σημείωσε ρητά στο βιβλίο του De sensu et sensibili, αναζητήσαμε επτά χρώματα για να τα συνδέσουμε με άκρα το άσπρο και μαύρο.

(Σημ. συν.: 5 χρώματα + άσπρο – μαύρο = 7)

Κατά τον Grosseteste, ο Αριστοτέλης δεν δίνει πάντα τα ίδια ονόματα στα στάδια της κλίμακας του – το γκρι μπορεί να τοποθετείται ανάμεσα στο μπλε και στο μαύρο, αντιτιθέμενο έτσι προς το κίτρινο στο αντίθετο άκρο – αλλά είναι πάντα επτά τα χρώματα.

Ο Grosseteste διαπίστωσε ότι τα χρώματα δεν πρέπει να καθορίζονται μόνο σύμφωνα με τη λαμπρότητα τους ή τον κορεσμό τους -(έχουμε εξηγήσει σε προηγούμενα άρθρα τι εννοούμε με αυτούς τους όρους)- αλλά ότι η φωτεινότητα ή η λευκότητα τους φαίνεται να παίζουν ρόλο στην διάταξη.

Ένα φωτεινό, λαμπερό κόκκινο χρώμα μπορεί εύκολα να διακριθεί από ένα γκριζαρισμένο, σκούρο κόκκινο και να περιγράφεται με άλλον τρόπο.

Ο Grosseteste διατήρησε τον άσπρο-μαύρο άξονα, αλλά έβγαλε τα χρώματα από την κλασσική ευθεία, για να τα τοποθετήσει σε ορθή γωνία.

Τοποθετώντας τα επτά βασικά χρώματα ισότιμα σε όλον τον άξονα μεταξύ λευκού (Lux clara ή Albedo) και μαύρου (Lux obscura ή Nigredo) ανοίγει μια νέα διάσταση για τα συστήματα χρωμάτων.

Ο Grosseteste θεώρησε ότι η Lux clara (καθαρό φως) κατήλθε προς τα χρώματα μέσω μιας διαδικασίας την οποία ονόμασε «ύφεση» και ότι το lux obscura (σκοτεινό φως) ανήλθε προς τα χρώματα με «σκοπιμότητα».

Δεν γνωρίζουμε ποια χρώματα θέλησε να δει διευθετημένα γραμμικά μεταξύ του Albedo και του Nigredo

Το μαύρο και το λευκό πιθανότατα δεν ήταν μεταξύ τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο Grosseteste ήταν ο πρώτος που διέκρινε δύο τύπους χρωμάτων που σήμερα είναι γνωστά ως αχρωματικά (μη –χρώματα), δηλαδή μαύρα, γκρι και λευκά και χρωματικά (χρώματα) όλα τα άλλα.

[Επομένως ο Grosseteste είναι ο πρώτος που καθόρισε ότι 2 από τα 7 χρώματα (άσπρο – μαύρο) δεν είναι χρώματα και πως ανάμεσά τους υπάρχουν 5 χρώματα]

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[ξθ΄]

Η λειτουργία απόδοσης των χρωμάτων

-Ωωωπ! Ένσταση! Είμαι η Μάνα Φύση και σου θυμίζω Μαύρο Χρώμα πως είπες ότι πριν μιλήσουν τα υπόλοιπα χρώματα για τους εαυτούς τους, θα μου δοθεί εμένα ο λόγος να εξηγήσω στον Άνθρωπο πως γίνεται και εμφανίζονται τριγύρω του τα διάφορα χρώματα.

Κατ’ αρχάς Άνθρωπε, γνωρίζεις τί ακριβώς είναι όλα αυτά τα χρώματα που σε περιβάλλουν;

Τα χρώματα είναι φως! Πρόκειται για φως!

Επακριβέστερα, αντανακλάσεις φωτός.

Βέβαια εσύ δεν τα αντιλαμβάνεσαι σαν φως, τα θεωρείς σαν κάτι άλλο, κάτι το διαφορετικό και τα ονομάζεις χρώματα.

Ένα μικρό παράδειγμα για να καταλάβεις ότι τα χρώματα είναι και αυτά φώτα:

Διαβάζεις ένα βιβλίο πλάι στο ηλιοφωτισμένο σου παράθυρο. Όπως το κρατάς μισάνοιχτο η μια σελίδα του είναι λευκή ενώ η άλλη έχει τυπωμένη επάνω της μια ολοσέλιδη εικόνα όπου επικρατεί ένα χρώμα, ας πούμε πράσινο. Η πράσινη σελίδα αντανακλάται επάνω στην λευκή και της προσδίδει (όσο πιο κοντά στην ένωση των σελίδων, τόσο πιο έντονα) μια πρασινωπή χροιά.

Αυτό συμβαίνει γιατί το χρώμα της πράσινης σελίδας είναι κι’ αυτό μια φωτεινή πηγή –πολύ χαμηλότερης έντασης μεν- που το μονοχρωματικό φως της φωτίζει την απέναντί της λευκή σελίδα και την κάνει να φαίνεται πρασινωπή.

Ναι, έχεις δίκιο… θα πρέπει να σου μιλήσω για χαμηλότερες ενεργειακές τάσεις, ποσότητες κλπ. κλπ. πράγματα που άπτονται της φυσικής και δεν είναι το παρόν θέμα μας.

Το θέμα μας είναι το πώς αποδίδονται τα διάφορα χρώματα από την ύλη.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Βεβαίως, κάποια πράγματα από αυτά που θα σου πω τα έχεις ξανακούσει, εκεί κάπου στην αρχή της συνέντευξης, όταν είχαν πάρει την σκυτάλη και σου μιλούσαν το Φως και οι Χρωματικές Μείξεις.

Πάμε λοιπόν:

Για να φανούν τα χρώματα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη του φωτός.

Το ορατό φως είναι ένα μικρό τμήμα, περίπου στην μέση, του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Όπως θα ακούσεις αργότερα, φάσματα παράγονται από κάθε μορφή πυράκτωσης.

Για να υπάρξει ορατό φως χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις.

Οφείλει να υπάρχει ο φορέας του, το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, του οποίου όπως σου είπα μόλις τώρα είναι τμήμα, ένα μικρό μέρος του, το οποίο εσύ ονομάζεις ‘Ορατό Φως’, επειδή μπορείς και το βλέπεις. Οφείλει να υπάρχει επίσης και κάποιο μόριο ύλης για να προσκρούσει επάνω του το ορατό φως, να αντανακλασθεί για να φανεί.

Για να μπορέσει να αναφανεί το φως λοιπόν, απαραίτητοι είναι οι δυο παράγοντες που μόλις σου ανέφερα.

Όμως για να γίνει αντιληπτό πρέπει να υπάρξει και ένα τρίτος παράγοντας, ο ‘φωτοδέκτης’. Το κατάλληλο όργανο που μπορεί να το «δει». Να δει το φως!

Ο δικός σου φωτοδέκτης είναι ο οφθαλμός σου, το μάτι σου και συγκεκριμένα τα ραβδία του ματιού σου που βλέπουν το ‘Φως’ και τα κωνία του, που το βλέπουν σαν ‘Χρώμα’, σαν χρωματιστό φως.

Τώρα, για να λειτουργήσει το δεύτερο μέρος της όρασής σου, η αντίληψη των χρωμάτων, η χρωματική σου όραση, υπεισέρχονται σε συνεργασία άλλοι δυο παράγοντες (ιδού και πάλι η δυαδικότητα) οι δυο χρωματικές μείξεις, η προσθετική μείξη και η αφαιρετική.

Θυμήσου, όπως ήδη σου έχει αναλυθεί, πως κάθε μια από τις μείξεις έχει την δική της ιδιαίτερη τριάδα βασικών χρωμάτων (η τριαδικότητα επί δυο).

Η Προσθετική Μείξη (οι χρωματικές ακτινοβολίες) λοιπόν, με την ενέργεια των τριών βασικών της ακτινοβολιών που –σου θυμίζω- είναι η μπλε, η κόκκινη και η πράσινη, προσκρούει σε κάθε υλικό αντικείμενο, διεγείροντας τα ηλεκτρόνιά του, τα οποία την περιττή ενέργεια του φωτός που δεν χρειάζονται για να διεγερθούν, την απορρίπτουν αντανακλώντας την σαν χρώμα.

Με άλλα λόγια, τα χρώματα που βλέπεις, είναι τα φωτο – ενεργειακά απορρίμματα των διαφόρων αντικειμένων, δηλαδή οι χρωματικές φωτεινές ακτινοβολίες που προέρχονται από την ύλη σαν φωτεινά ενεργειακά απορρίμματά της.

Πιο συγκεκριμένα, η περιττή φωτεινή ενέργεια των διαφόρων χρωστικών ουσιών οι οποίες ερεθισμένες από μία φωτεινή πηγή αποδίδουν το χρώμα τους, ήτοι το περιττό φως που αντανακλούν σαν χρώμα.

Οι διάφορες αυτές χρωστικές ουσίες με το συγκεκριμένο χρωματικό φως που αντανακλούν, σαν χρωματιστή ύλη πλέον, ευθύνονται για την αφαιρετική μείξη που με την ανάμειξη των βασικών χρωμάτων της

-κόκκινο, κίτρινο, μπλε- και τις διαβαθμίσεις του φωτός γεμίζει το περιβάλλον σου με τους χρωματικούς συνδυασμούς που βλέπεις.

Κατάλαβες λοιπόν Άνθρωπε;

Σε αυτήν λοιπόν την αποβαλλόμενη περιττή ενέργεια οφείλεται η απόδοση των χρωμάτων της φύσης που βλέπεις,

Άκου να σου εξηγήσω τί συμβαίνει με λίγα λόγια, όσο πιο απλά μπορώ. Δεν θα σου αναλύσω λεπτομερώς το θέμα γιατί αυτό που μας ενδιαφέρει, έτσι χοντρικά, είναι πως γίνεται η απόδοση κάθε χρώματος από τα μόρια της ύλης.

Πώς δηλαδή βλέπουμε το μπλε, το κόκκινο, το πράσινο, το κίτρινο, το άσπρο και το μαύρο χρώμα.

Κατ’ αρχάς, ξεκινάμε από την ύλη.

Η ύλη αποτελείται από μόρια και κάθε μόριό της από άτομα.

Κάθε άτομο έχει τον πυρήνα του και γύρω από αυτόν κινούνται τα ηλεκτρόνια του ατόμου.

Όταν προσπίπτει πάνω στο μόριο της ύλης φωτεινή ενέργεια, κάθε ηλεκτρόνιο των ατόμων του συλλαμβάνει την απαιτούμενη από αυτό ενέργεια φωτός ανάλογα με το μήκος κύματος ενέργειας που του είναι απαραίτητη για να δραστηριοποιηθεί έτσι ώστε να κάνει μεταπήδηση στοιβάδας.

Τί είναι η μεταπήδηση στοιβάδας και γιατί γίνεται;

Ε! Όχι Άνθρωπε, δεν θα σου κάνω μάθημα φυσικής εδώ. Σου λέω απλώς τα απαραίτητα για να καταλάβεις πως εμφανίζονται τα διάφορα χρώματα.

Όταν τα ηλεκτρόνια ενός ατόμου δεν χρειάζονται την ενέργεια της π.χ.  κόκκινης ακτινοβολίας, τότε απορροφούν την υπόλοιπη ενέργεια του φωτός, δηλαδή την πράσινη και μπλε ακτινοβολία και αντανακλούν την κόκκινη.

Όταν έχουν ανάγκη την ενέργεια της κόκκινης και της μπλε ακτινοβολίας αντανακλούν την πράσινη, οπότε αποδίδουν πράσινο χρώμα.

Σε περίπτωση που χρειάζονται την κόκκινη και την πράσινη αντανακλούν την μπλε.

Όταν τους είναι απαραίτητη μόνο η ενέργεια της μπλε ακτινοβολίας τότε αντανακλούν τις άλλες δυο ήτοι την πράσινη και την κόκκινη, ο συνδυασμός των οποίων (βάση της μείξης RGB) αποδίδει κίτρινο χρώμα – φως.

Παρομοίως ο συνδυασμός της απόρριψης της μπλε με την πράσινη ακτινοβολία από ηλεκτρόνια που χρειάζονται μόνο την κόκκινη ενέργεια, αποδίδει φως – χρώμα γαλανωπό (cyan) και αυτός των μπλε με κόκκινη ακτινοβολία (όταν απορροφάται μόνο η πράσινη) αποδίδει το φως στο χρώμα της ματζέντα.

Τώρα, όταν τα ηλεκτρόνια έχουν ανάγκη την συνολική ενέργεια και των τριών βασικών ακτινοβολιών, δηλαδή και την κόκκινη και την πράσινη και την μπλε, δεν έχουν περισσευούμενη φωτεινή ενέργεια να απορρίψουν οπότε λόγω ελλείψεως φωτεινής αντανάκλασης το μόριο αυτό φαίνεται σκοτεινό, μαύρο.

Αντιθέτως, όταν δεν χρειάζεται καθόλου φωτεινή ενέργεια, τότε αντανακλάται όλη η ακτινοβολία, δηλαδή όλο το φως, οπότε ο συνδυασμός και των τριών βασικών ακτινοβολιών φαίνεται σαν λευκό χρώμα.  

Σταματώ εδώ. Σου ανέφερα την βασική λειτουργία απόδοσης χρωμάτων από τις χρωστικές και διάφορα αντικείμενα.

Αυτή είναι η αρχή, το βασικό ξεκίνημα κατανόησης του πως κάθε πράγμα έχει το χρώμα του και γιατί βλέπουμε κάτι σαν πράσινο, κόκκινο, άσπρο ή μαύρο κλπ.

Από εδώ και πέρα ανοίγει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την απόδοση των διαφόρων αποχρώσεων, των μη σταθερών χρωματισμών, των ιριδισμών και ενός σωρού άλλων φαινομένων που ευθύνονται για την απόδοση της τεράστιας ποικιλίας των χρωματισμών που σε περιβάλλουν.

Όλα αυτά θα σου ειπωθούν αρκετά αργότερα, μετά την αυτοπαρουσίαση των χρωμάτων.

Απλώς η παρεμβολή μου κρίθηκε σκόπιμη ώστε να καταλάβεις γενικότερα την εμφάνιση των διαφόρων χρωμάτων.

Οπότε, μετά το μαύρο, που μας αυτοπαρουσιάσθηκε, σειρά έχει ο αντίποδάς του, το λευκό χρώμα.

Ο κόσμος στο υπεριώδες φάσμα (UV)

[Β]

(το πρώτο τμήμα του ντοκυμαντέρ)

Εάν μπορούσαμε να δούμε το χρώμα της υπεριώδους ακτινοβολίας θα βλέπαμε έναν κόσμο κάπως διαφορετικό.

Μπορεί ο άνθρωπος να μην βλέπει τις υπεριώδεις ακτινοβολίες, όμως κατάφερε να εφεύρει κάμερες που τις συλλαμβάνουν φωτογραφίζοντας ή κινηματογραφώντας τες. Βέβαια τα υπεριώδη χρώματα που συλλαμβάνουν οι κάμερες αυτές, το μάτι μας τα ‘μεταφράζει’ σε άσπρο – γκρίζα- μαύρο και κάποιες ελαφριές γκριζαρισμένες μωβ χροιές, γιατί έτσι μόνο μπορεί να τα δει.

Οι κάμερες υπεριώδους ακτινοβολίας μας φανερώνουν έναν κρυφό κόσμο και αποκαλύπτουν την ατελή μας αντίληψη για τον κόσμο που μας περιβάλλει.

Παρακολουθώντας ένα βίντεο γυρισμένο με κάμερα υπεριώδους ακτινοβολίας, μεταφέρω εδώ αυτά που φαίνονται και όσα λέγονται σχετικά με όσα θα μας αποκάλυπταν οι υπεριώδεις ακτινοβολίες στον περιβάλλοντά μας κόσμο εάν θα μπορούσαμε να τις βλέπαμε με το οπτικό μας όργανο, το ίδιο μας το μάτι.

Ο παρουσιαστής ξεκινά την παρουσίαση του βίντεο λέγοντας τα εξής, χαμογελώντας έτσι ώστε να φανούν τα δόντια του όπου τα δυο μπροστινά δόντια μέσα στο γκριζάρισμα της εικόνας έχουν μια διαφορετική χροιά, δηλώνοντάς μας ότι τα δύο αυτά δόντια του είναι ψεύτικα κι’ επειδή τα ψεύτικα δόντια είναι φτιαγμένα από διαφορετικό υλικό από τα πραγματικά δόντια φαίνονται σε διαφορετική χροιά ιδωμένα σε υπεριώδη φωτογράφιση.

Στην συνέχεια μας λέει ότι όταν κοιτάμε τον κόσμο μέσω μιας υπεριώδους κάμερας UV (ultra violet) η εικόνα που βλέπουμε μοιάζει με ασπρόμαυρη (άχρωμη) αποτύπωση του κανονικού ορατού φωτός.

Μας δείχνει κάποια λευκά λουλούδια λέγοντας πως αυτά τα λευκά λουλούδια φαίνονται λευκά και στην UV λήψη, όπως περίπου και σε μια ασπρόμαυρη λήψη ορατού φωτός. Το ίδιο συμβαίνει και με μια μαύρη πετσέτα που μας δείχνει που φαίνεται μαύρη και σε UV φωτογράφιση.

Αυτό συμβαίνει  γιατί το υπεριώδες φως λειτουργεί παρόμοια με το ορατό φως.

Είναι ακριβώς δίπλα του στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Απλώς τα μήκη κύματός του είναι λίγο μικρότερα από αυτά του ορατού φωτός, ενώ η ενέργεια ανά φωτόνιο λίγο υψηλότερη, οπότε αλληλεπιδρούν με τα ηλεκτρόνια της ύλης περίπου με τον ίδιο τρόπο όπως συμβαίνει και με το ορατό φως.

Όμως ρίχνοντας μια πιο προσεκτική ματιά θα δούμε ότι ο κόσμος ιδωμένος με την UV ακτινοβολία φαίνεται κάπως διαφορετικός απ’ ότι φαίνεται με το ορατό φως.

Για να δούμε την διαφορά, η εικόνα του βίντεο από εδώ και πέρα, όχι συνεχώς αλλά πολλάκις, χωρίζεται καθέτως σε δυο τμήματα όπου η μια μεριά μας δείχνει την μισή εικόνα με λήψη από κανονική κάμερα ορατού φωτός και η άλλη μισή την λήψη από κάμερα UV.

Εάν κοιτάξουμε τον ουρανό στην πλευρά της λήψης UV θα τον δούμε να φαίνεται παντού ομιχλώδης, αλλά αυτό θα μας εξηγηθεί αργότερα προς το τέλος αυτού του βίντεο.

Τώρα ας ρίξουμε μια ματιά σε αυτά τα γυαλιά ηλίου. Στο ορατό μέρος του φάσματος φαίνονται διαφανή, όπως όλα τα γυαλιά, αλλά στο UV τμήμα της εικόνας είναι σχεδόν μαύρα γιατί απορροφούν πολύ υπεριώδες φως.

Κοιτάξτε τώρα αυτό το φίλτρο φακού στο ορατό φως. Φαίνεται μαύρο αλλά τώρα στο υπεριώδες φαίνεται διαφανές ή τουλάχιστον ημιδιαφανές. Είναι φίλτρο ακτινοβολίας UV και απορροφά όλο το ορατό φως επιτρέποντας στην UV ακτινοβολία να περάσει μέσα από αυτό.

Στην συνέχεια μας παρουσιάζει δυο μπουκάλια που περιέχουν διαφανές αεριούχο ποτό.

Το ένα μπουκάλι περιέχει σόδα και το άλλο τόνικ ουώτερ και δεν μπορούμε να πούμε ποια είναι η διαφορά τους αφού φαίνονται τα ίδια κάτω από το ορατό φως.

Ιδωμένα όμως στο υπεριώδες φως, η διαφορά τους είναι εμφανής.

Το τόνικ ουώτερ φαίνεται πολύ σκούρο γιατί υπάρχουν μέσα του κάποια μόρια που αλληλεπιδρούν με το υπεριώδες φως και φαίνεται διαφορετικό από το συνηθισμένο ανθρακούχο νερό που συνεχίζει να φαίνεται το ίδιο διαφανές όπως και πριν.

Για να δούμε πραγματικά τί συμβαίνει παίρνουμε τα ίδια μπουκάλια και τα φωτίζουμε με υπεριώδη λαμπτήρα.

Ενώ το μπουκάλι με το απλό νερό φαίνεται και πάλι διαφανές όπως και πριν, αυτό με το τόνικ φαίνεται φωτεινό.

Αυτό συμβαίνει γιατί περιέχει μόρια κινίνης. Ήταν αρχικά ένα προληπτικό φάρμακο κατά της ελονοσίας, αλλά η γεύση του ήταν τόσο πικρή ώστε οι άνθρωποι έβαζαν ζάχαρη στο νερό με την κινίνη και έτσι έγινε το tonic water που άρεσε πολύ και καθιερώθηκε σαν αναψυκτικό.

Αλλά τα μόρια κινίνης είναι φθοριούχα που σημαίνει ότι απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία και την επανεκπέμπουν σαν ορατό φως. Γι 'αυτόν το λόγο εδώ κάτω από τον φωτισμό UV φαίνεται φωτεινό, ενώ προηγουμένως κάτω από το φυσικό φως, ιδωμένο με κάμερα UV, φαινόταν σκοτεινό.

Υπάρχουν και άλλα προϊόντα που έχουν φθορίζοντα μόρια που απορροφούν την υπεριώδη ενέργεια και την επανεκπέμπουν σαν φως, όπως τα απορρυπαντικά πλυντηρίων.

Τα απορρυπαντικά ρούχων βασικά αποσκοπούν στο να φαίνονται τα ρούχα φωτεινά, πραγματικά λευκά κι’ αυτό επιτυγχάνεται απορροφώντας μήκη κύματος που δεν μπορείτε να δείτε, όπως το υπεριώδες φως, πράγμα που κάνει τα απορρυπαντικά να φαίνονται πολύ πιο σκούρα στην υπεριώδη λήψη επειδή απορροφούν αυτήν την ενέργεια για να την ακτινοβολούν εκ νέου κάτω από το ορατό φως.

(συνεχίζεται)

Χρώματα βαφές

Οι βαφές κατά τα τέλη του Μεσαίωνα

Και την Αναγέννηση

(Όπως αναγράφονται στον ιστότοπο ‘WebExibits, Pigments through the ages’).

Σε προηγούμενα άρθρα, αναφερθήκαμ ε στα χρώματα βαφές που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος κατά την προϊστορική περίοδο, την πρώιμη και ύστερη αρχαιότητα, τα περισσότερα των οποίων είναι εν χρήσει ακόμα και σήμερα.

Στον Μεσαίωνα πέρα από τα προαναφερθέντα χρώματα, που παρέμειναν όλα εν χρήσει, εκτός από το Egyptian Blue, προστέθηκαν άλλα πέντε χρώματα βαφές στον χρωστήρα του ανθρώπου, τα εξής, κατά την διεθνή αγγλική τους ονομασία:

Ultramarine

Lead tin yellow

Smalt

Indian yellow

Copper resinate

Αρχίσαμε την αναφορά σ’ αυτά τα 5 χρώματα ξεκινώντας από το Ultramarine και το Lead tin yellow Συνεχίζουμε τώρα με το Smalt, χρώμα που εμφανίστηκε στο τέλος του Μεσαίωνα και χρησιμοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση.

Smalt (σμάλτο)

Σύντομη περιγραφή του Smalt:

Το σμάλτο είναι μια βαθειά μπλε χρωστική ουσία που φτιάχνεται από κονιορτοποιημένο γυαλί καλίου αναμεμειγμένο με οξείδια κοβαλτίου.

Χρησιμοποιούταν από τον 15ο έως και τον 18ο αιώνα.

Στην Ευρώπη η χρήση του σμάλτου ως χρωστικής των καλλιτεχνών ήταν ευρέως διαδεδομένη ήδη από τα τέλη του δέκατου έκτου αιώνα.

Το Smalt ήταν δημοφιλές λόγω του χαμηλού κόστους του και η παραγωγή του έγινε μια ειδικότητα των Ολλανδών και των Φλαμανδών τον 17ο αιώνα.

Χημική ονομασία του: Ύαλος καλίου περιέχουσα κοβάλτιο.

Ιστορία του Smalt:

Στην Ευρώπη η χρήση του σμάλτου ως χρώματος από τους καλλιτέχνες διήρκεσε μεταξύ του 15ου και του 18ου αιώνα.

Αν και αρκετοί συγγραφείς υποστήριζαν ότι το σμάλτο ήταν μια ευρωπαϊκή εφεύρεση που ανακάλυψε γύρω στο 1540 ο Christian Schtirrer, ένας κατασκευαστής γυαλιών της Βοημίας, στοιχεία δείχνουν ότι το κοβάλτιο χρησιμοποιήθηκε στην Αίγυπτο από τον 27ο αιώνα π.Χ. και αργότερα στην Περσία.

Επιπλέον, φαίνεται ότι πριν από την ανακάλυψη του Schtirrer οι βενετσιάνικοι υαλοκατασκευαστές ήταν ήδη εξοικειωμένοι με τις ιδιότητες του κοβαλτίου, επειδή κάποια βενετσιάνικα γυαλιά του δέκατου πέμπτου αιώνα βρέθηκαν χρωματισμένα με κοβάλτιο.

Το Smalt χρησιμοποιήθηκε επίσης στη βιομηχανία κεραμεικών του Delft σαν το χαρακτησιστικό μπλε χρώμα στα πλακάκια Delft.

Παρασκευή του μπλε σμάλτου:

Τα λαμβανόμενα οξείδια κοβαλτίου τήκονται μαζί με χαλαζία και ανθρακικό κάλιο ή προστίθενται σε λειωμένο γυαλί. Όταν χύνεται σε κρύο νερό, το μπλε τήγμα αποσυντίθεται σε σωματίδια τα οποία κονιορτοποιούνται σε μύλους νερού και ραφινάρονται.

Πολλές ποιότητες σμάλτου παρασκευάζονται σύμφωνα με την περιεκτικότητα σε κοβάλτιο και το μέγεθος των κόκκων.

Ανθεκτικότητα:

Όπως όλες οι χρωστικές με βάση το γυαλί, είναι σταθερές αν δεν έχουν κατασκευαστεί ακατάλληλα, έτσι και το μπλε σμάλτο είναι ανθεκτικό εάν χρησιμοποιείται σαν νερόχρωμα ή με ασβέστη για τοιχογραφίες.

Εν πάση περιπτώσει, το σμάλτο είναι γνωστό ότι ξεθωριάζει στα χρώματα λαδιού

Το σμάλτο αποχρωματίζεται σε λάδι, καθώς το κοβάλτιο μεταβιβάζεται από το γυαλί στο λάδι, αφήνοντας πίσω του ένα αμαυρωμένο λαδί χρώμα.

Τελικά καταλήγει σε ένα σκούρο γκρίζο λόγω της αντίδρασης της περιεκτικότητας των αλκαλίων του σμάλτου στο ελαιώδες μέσο. Η πρόσμιξη λευκού μολύβδου αποτρέπει τον αποχρωματισμό κατά κάποιο βαθμό.

Τοξικότητα:

Μέτρια τοξικότητα. Το Smalt περιέχει κοβάλτιο, το οποίο μπορεί να είναι τοξικό σε περίπτωση εισπνοής ή κατάποσης. Πρέπει να χρησιμοποιείτε με προσοχή κατά το χειρισμό της χρωστικής ξηρής σκόνης για να αποφεύγεται η εισπνοή της σκόνης. Μπορεί να είναι επιβλαβές σε περίπτωση κατάποσης.