xromata.com

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[οϚ΄]

Το Άσπρο στην αρχιτεκτονική

[ζ΄]

-Επανήλθα, το άσπρο χρώμα, για να συνεχίσω την παρουσίασή μου.

Είχα σταματήσει Άνθρωπε στο σημείο που σου έλεγα πως:

‘Οι σχεδιαστές συχνά χρησιμοποιούν το λευκό χρώμα για να φαίνονται οι χώροι μεγαλύτεροι και πιο ευρύχωροι, να ανοίγει το μάτι.’

Αυτό συμβαίνει λόγω της ιδιότητάς μου να ακτινοβολώ και ένεκα αυτής δημιουργώ την ψευδαίσθηση της επέκτασης.

Επιπλέον, ταιριάζω με όλα τα χρώματα και δίνω έμφαση σε έγχρωμα διακοσμητικά στοιχεία, γι’ αυτό και είμαι το προτιμούμενο χρώμα από διακοσμητές και αρχιτέκτονες, άσε δε που το ασβέστωμα σπιτιών έχει καθιερωθεί εδώ και χρόνια σε πολλές –κυρίως μεσογειακές- χώρες.

Οι λόγοι; Η θερμοκρασία και οι απολυμαντικές ιδιότητες του λευκού ασβέστη.

Το ασβέστωμα ως τεχνική θα το συναντήσουμε για βάψιμο εξωτερικών τοίχων σε περιοχές που έχουν πολύ ήλιο. Το πολύ καθαρό και έντονο λευκό που μας δίνει το αποτέλεσμα του βοηθά στην αντανάκλαση της ακτινοβολίας των ακτινών του ηλίου και την διατήρηση του χώρου σε χαμηλές θερμοκρασίες. Θα το συναντήσουμε κατά κόρον στις Κυκλάδες αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές του Ελλαδικού χώρου, όμως θα το παρατηρήσουμε και σε παγκόσμιο επίπεδο όπως στην Ισπανία, στο Μεξικό και σε πολλές άλλες χώρες που έχουν το ίδιο “πρόβλημα” έντονης ηλιοφάνειας.

Η παράδοση του ασβεστώματος είναι βαθιά ριζωμένη στην Ελλάδα από την εποχή των αρχαίων πόλεων. Το ασβεστοκονίαμα (ασβέστης, άμμος μαζί με φυτικές και ζωικές ίνες), ήταν ο παραδοσιακός σοβάς, μέσα κι έξω από το οίκημα, στη μυκηναϊκή περίοδο.

Το 1350 μ.Χ.η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου μαστιζόταν από την πανώλη. Η Δημοκρατία της Γένοβα, επέβαλε στην Προβηγκία, την Κορσική και τη Βόρειο Ιταλία, το ασβέστωμα των σπιτιών και των γύρω χώρων. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα το μέτρο του υγειονομικού ασβεστώματος των σπιτιών, μεταφέρθηκε στην Ισπανία ενώ ακολούθησαν και οι αραβικές πόλεις της Μεσογείου.

Στα νησιά, το ασβέστωμα έγινε συνώνυμο της καθαριότητας και της ομορφιάς, από τον 19ο αιώνα. Οι κάτοικοι της Νότιας Ιταλίας, της Ισπανίας, της Κορσικής, της Σαρδηνίας, Μαγιόρκας, και της Βόρειας Αφρικής πλήρωναν πρόστιμο, αν δεν ασβέστωναν το σπίτι τους. Οι έλεγχοι των υγειονομικών αρχών ήταν συχνοί, για να αποφευχθούν πανδημίες, που εμφανίζονταν συχνά και εξολόθρευαν τους πληθυσμούς. Μάλιστα οι πιο ευάλωτες περιοχές ήταν οι παραθαλάσσιες, όπου έδεναν τα πλοία, τα οποία πιθανόν να μετέφεραν ασθένειες και επιδημίες….

Από τον 16ο αιώνα στη Μεσόγειο και κυρίως στα νησιά, το άσπρο έγινε το κυρίαρχο χρώμα των ναών.

Στα νεότερα χρόνια, στη Νεάπολη το 1913 και στη Σικελία το 1925, όταν ξέσπασαν επιδημίες χολέρας, διατάχθηκε να ασβεστωθούν οι χώροι γύρω από τις κατοικίες, τις γεωργικές και κτηνοτροφικές αποθήκες.

Στην Ελλάδα το μέτρο εισήχθη σε περιορισμένη έκταση το 1928, όταν ξέσπασε στην Αθήνα και σε άλλες περιοχές η επιδημία του δάγκειου πυρετού.

Δέκα χρόνια αργότερα, ο Μεταξάς, επέβαλε διάταγμα που όριζε το αναγκαστικό ασβέστωμα σε όλα τα σπίτια των νησιών. Στόχος του μέτρου ήταν να αποτραπεί η διάδοση των ασθενειών, όπως η χολέρα που σάρωνε τη χώρα και είχε απλωθεί ακόμη και στα οικόσιτα πτηνά.

Ο ασβέστης θεωρήθηκε το βασικό απολυμαντικό, αφού τότε ακόμη δεν ήταν διαδεδομένη η χρήση της χλωρίνης.

Tα σπίτια στα νησιά έγιναν άσπρα υπό την αυστηρή επίβλεψη του χωροφύλακα. Παράλληλα ο Μεταξάς παρουσίασε το μέτρο του ασβεστώματος ως μια γενικότερη τακτική ομογενειοποίησης των πραγμάτων.

Τα επόμενα χρόνια το μέτρο της αναγκαστικής βαφής ξεχάστηκε. Ωστόσο πολλοί κάτοικοι είχαν κρατήσει τον ασβέστη στις αποθήκες τους. Καθώς ο φόβος της φυματίωσης θέριζε, επαναλάμβαναν το ασβέστωμα προκειμένου να καθαρίσουν τα σπίτια τους από κάθε απειλούμενη αρρώστια.

Το 1955, η βασίλισσα Φρειδερίκη, μετά από προτροπές «κοσμικών κύκλων» παρουσίασε στον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, μια πρόταση για τη διαφήμιση των νησιών. Ήταν μια φωτογραφία με καλοσυντηρημένα σπίτια στην Μύκονο. Τα λευκά σπίτια με τις μπλε λεπτομέρειες, έγιναν το σήμα κατατεθέν του Αιγαίου.

Η υποχρεωτική λεύκανση των σπιτιών επιβλήθηκε και από τη στρατιωτική δικτατορία του 1967.

Η υποχρεωτική λεύκανση συνεχίστηκε και μετά τη δικτατορία. Στην πορεία, οι κάτοικοι των νησιών διατήρησαν το λευκό χρώμα γιατί αντανακλώνται οι ακτίνες του ήλιου και είναι πιο δροσερά.

Το ασβέστωμα έγινε παράδοση και είναι ακόμη και στις μέρες μας ένδειξη νοικοκυροσύνης.

Έτσι λοιπόν, εγώ το άσπρο, μέσω του ασβεστώματος για λόγους υγείας και θερμοκρασίας, καθιερώθηκα σαν βασικό χρώμα στην τοπική αρχιτεκτονική πολλών περιοχών, τόσο της Ελλάδας, όπως οι Κυκλάδες, όσο και άλλων χωρών όπως στο Μαρόκο και την Τυνησία.

Σου είπα, μόλις λίγο πιο πριν, ότι από τον 16ο αιώνα στη Μεσόγειο και κυρίως στα νησιά, το άσπρο έγινε το κυρίαρχο χρώμα των ναών. Όμως σαν χρώμα ναών και εκκλησιών έχω χρησιμοποιηθεί από πολύ παλαιότερα.

Από τους αρχαίους χρόνους, ναοί, εκκλησίες και πολλά κυβερνητικά κτήρια σε πολλές χώρες ήταν παραδοσιακά λευκά, το χρώμα που συνδέεται με τη θρησκευτική και την αστική αρετή.

Ο Παρθενώνας και άλλοι αρχαίοι ναοί της Ελλάδας, καθώς και τα κτήρια της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν κυρίως κατασκευασμένα ή επενδυμένα με λευκό μάρμαρο, αν και είναι πλέον γνωστό ότι μερικά από αυτά τα αρχαία κτήρια, όπως ο Παρθενώνας, ήταν βαμμένα με έντονα χρώματα.

Η ρωμαϊκή παράδοση της χρήσης λευκής πέτρας για κυβερνητικά κτήρια και ναούς αναβίωσε κατά την Αναγέννηση και ιδιαίτερα στο νεοκλασικό στυλ του 18ου και 19ου αιώνα.

Ο μεγάλος μελετητής και αρχιτέκτονας της Αναγέννησης Leon Battista Alberti έγραψε το 1452 ότι οι εκκλησίες πρέπει να είναι λευκές ακόμα και στο εσωτερικό τους, καθώς το λευκό είναι το μόνο κατάλληλο χρώμα για την συγκέντρωση σκέψης και τον διαλογισμό.

Μετά τη μεταρρύθμιση, οι καλβινιστικές εκκλησίες στις Κάτω Χώρες ήταν ασβεστωμένες και λιτές στο εσωτερικό τους, μια παράδοση που ακολουθήθηκε και στις προτεσταντικές εκκλησίες της Νέας Αγγλίας.

Οι ευρωπαϊκοί καθεδρικοί ναοί ήταν συνήθως χτισμένοι από λευκή ή ανοιχτόχρωμη πέτρα, αν και πολλοί σκούρυναν αρκετά κατά τη διάρκεια των αιώνων από τον καπνό των πόλεων και την αιθάλη.

Μιλώντας σου για ναούς και εκκλησίες, καταλαβαίνεις ότι στην συνέχεια θα σου μιλήσω για τον ρόλο και την χρήση μου σε διάφορες θρησκείες.

Προτού όμως διακόψω για να συνεχίσω με τα θρησκευτικά επανέρχομαι στο σημείο όπου αναφέρθηκα στα ασβεστώματα για λόγους υγιεινής.

Ασβέστωμα γίνεται και στα κοτέτσια γιατί ο ασβέστης αποθαρρύνει τις κοτόψειρες, και άλλα παράσιτα.

Συχνό είναι το φαινόμενο του ασβεστώματος των κορμών των δένδρων. Από παλιά υπήρχε η άποψη ότι το ασβέστωμα του κορμού των καρποφόρων δένδρων κατά την περίοδο της άνοιξης τα προστατεύει από προσβολές ξυλοφάγων εντόμων και μυκήτων.

Το ασβέστωμα επίσης απωθεί τα θηλυκά έντομα να γεννήσουν τα ωά τους πάνω στον ασβεστωμένο κορμό, όπως λέγεται επίσης πως τα μυρμήγκια αποθαρρύνονται και δεν ανεβαίνουν στις ασβεστωμένες επιφάνειες, γι’ αυτό και πολλά δέντρα ασβεστώνονται στο κάτω μέρος του κορμού τους.  

Μας είναι δε γνωστό ότι αρκετές πρωτόγονες φυλές που χρησιμοποιούσαν δέρματα ζώων για ρουχισμό και έτσι ήταν πιο ευάλωτες στις ψείρες, χρησιμοποιούσαν σκόνες από ασβεστόλιθο για να πασαλείφουν μ’ αυτές τα κορμιά τους, γιατί ως γνωστόν, η ασβεστόσκονη αποθαρρύνει τις ψείρες.

Γιατί το γάλα είναι άσπρο;

Η σύντομη απάντηση είναι ότι το γάλα είναι λευκό, επειδή αντανακλά όλα τα μήκη κύματος του ορατού φωτός. Το μείγμα των ανακλώμενων χρωμάτων παράγει λευκό φως.

Ο λόγος για αυτό οφείλεται στη χημική σύνθεση του γάλακτος και στο μέγεθος των σωματιδίων που περιέχονται σε αυτό.

Χημική σύνθεση και χρώμα:

Το γάλα αποτελείται κατά περίπου 87% από υγρό και 13% από στερεά σωματίδια. Περιέχει αρκετά μόρια που δεν απορροφούν χρωματικές ακτινοβολίες, συμπεριλαμβα- νομένης της πρωτεΐνης καζεΐνης, χημικών ενώσεων ασβεστίου και λιπών.

Παρόλο που υπάρχουν χρωματιστές ενώσεις στο γάλα, δεν υπάρχουν σε αρκετά υψηλή υλική συγκέντρωση ώστε να αποδίδουν χρώμα.

Η διάχυση (σκέδαση) του φωτός από τα σωματίδια που καθιστούν το γάλα κολλοειδές αποτρέπει την απορρόφηση χρωμάτων.

(Στην σκέδαση του φωτός οφείλεται επίσης η λευκότητα του χιονιού).

Το κρεμ ή το ελαφρύ κίτρινο χρώμα κάποιου γάλακτος οφείλεται σε δύο αίτια. Πρώτον, στην βιταμίνη ριβοφλαβίνη που εμπεριέχεται στο γάλα και έχει ένα κιτρινοπράσινο χρώμα.

Δεύτερον, η διατροφή της αγελάδας είναι ένας σημαντικός παράγοντας.

Μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε καροτίνη (η χρωστική ουσία που βρίσκεται στα καρότα και τις κολοκύθες) χρωματίζει ελαφρώς το γάλα.

Γιατί το αποβουτυρωμένο γάλα έχει γαλαζωπή χροιά;

Το γάλα χωρίς λίπος ή το αποβουτυρωμένο γάλα έχει γαλαζωπή ανταύγεια λόγω του φαινομένου Tyndall.

Υπάρχει λιγότερο κρεμ ή λευκό χρώμα επειδή το αποβουτυρωμένο γάλα δεν περιέχει τα μεγάλα λιπαρά σφαιρίδια που το καθιστούν αδιαφανές.

Η καζεΐνη αποτελεί περίπου το 80% των πρωτεϊνών του γάλακτος.

Αυτή η πρωτεΐνη διασκορπίζει λίγο μπλε φως.

Επίσης, η καροτίνη είναι μια λιποδιαλυτή μορφή βιταμίνης Α που χάνεται όταν το λίπος αποκομίζεται, αφαιρώντας την πηγή κιτρινωπού χρώματος.

Συνοψίζοντας:

Το γάλα δεν είναι λευκό επειδή περιέχει μόρια που έχουν λευκό χρώμα, αλλά επειδή τα σωματίδια του διασκορπίζουν όλες τις χρωματικές ακτινοβολίες τόσο καλά.

Το λευκό είναι ένα ειδικό χρώμα που σχηματίζεται όταν πολλαπλά μήκη κύματος φωτός συνδυάζονται.

Μούσες και χρώματα

[Θάλεια]

Εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο τοποθετήσαμε τις 9 Μούσες στον έγχρωμο, πλέον, εννεαδικό πίνακα (την βάση των ‘μαγικών τετραγώνων’) σε μια προσπάθεια χρωματισμού κάθε μιας από τις Μούσες.

https://xromata.com/?p=10034

Εξετάζουμε τώρα κάθε μια από τις Μούσες χωριστά, εξετάζοντας την σημασία του ονόματός της, το χρώμα με το οποίο την έχουμε ντύσει (δηλαδή το χρώμα του τετραγώνου στο οποίο την έχουμε τοποθετήσει), και αριθμοσοφικά τον αριθμό του αντίστοιχου τετραγώνου.

Αφού ασχοληθήκαμε ήδη με τις Μούσες Κλειώ και Ευτέρπη, σειρά έχει τώρα η τρίτη Μούσα, η Θάλεια.

Θάλεια

Η Μούσα που εξετάζουμε εδώ τώρα, είναι η Μούσα Θάλεια, η τρίτη στην καθιερωμένη σειρά των Μουσών, τοποθετημένη στο τρίτο τετράγωνο του εννεαδικού πίνακα, που είναι χρωματισμένο μωβ και φέρει τον αριθμό τρία.

Βάση δε της στερεομετρικής ανάπτυξης του εννεαδικού πίνακα, το μωβ του τρίτου τετραγώνου, του τετραγώνου της Ισχύος*, το χρώμα της Θάλειας, είναι το ψυχρότερο μπλε – μωβ, έναντι του πορφυρού ρόδινου – μωβ του 7^ου τετραγώνου της Πολύμνιας.

[*ΙΣΧΥΣ είναι δυναμική αρετή που διατηρεί και συντηρεί μέσα της την κατάσταση από την οποία προήλθε και την κατάλληλη στιγμή θάλλει για να αποδώσει τις δυνατότητές της]

Σύμβολα της Θάλειας είναι οι κόθορνοι, το κωμικό προσωπείο και ο στέφανος κισσού.

Θεωρείται ευρέτρια της κωμωδίας, της γεωργίας, της φυτουργίας, της γεωμετρίας, της αρχιτεκτονικής, καθώς και προστάτιδα των συμποσίων.

Το όνομά της είναι επίσης το όνομα μιας των τριών Χαρίτων, (Θάλεια – Ευφροσύνη, Αγλαΐα) που ήταν και αυτή προστάτις των εορταστικών πανηγύρεων.

Ήταν η Μούσα της ΒΟΥΚΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ και της-ΚΩΜΩΔΙΑΣ (αγροτική ωδή = κώμος)

Η κωμωδία πήγασε από τον ‘κώμο’ μια εορταστική αγροτική εκδήλωση, εύθυμη, παιχνιδιάρικη, πλην όμως τελετουργική πομπή, με συνοδεία μουσικής υπό τους ήχους κιθάρας και αυλού.

Στην Θάλεια αποδίδεται επίσης η διδαχή βιονομίας, αφού το ίδιο το όνομά της οδηγεί προς τη φύση και περισσότερο την αγροτική ζωή. Θάλεια > θάλλω σημαίνει την θάλλουσα, αυτήν που προσδίδει ζωή, βλάστηση, την ωραία και άφθονη απόδοση κόπων.

Το όνομά της βγαίνει από τη ρίζα θα- θη- με τη σημασία του βλέπω/ομαι (θάομαι = ατενώς θεώμαι) και του θηλάζω.

Θ θάειν = βλέπειν

Α άρουρα = καλλιεργημένη γη

Λ λάος = ορεινός βράχος εκ της σχισμής του οποίου ρέει κελαρύζον το νερό

Ε ωθείν

Ι ισχύς

Α αρχή, άνθρωπος

ήτοι η:

Θ μετά προσοχής παρατήρηση, Α φαινομένων άρουρας (που πάντα σημαίνει άνοιξη),

Λ στίλβουσα λουομένη στο φως ή στους όμβρους της άνοιξης, ξυπνώσα φωνές εμβίων όντων

Ε αποτελούσα έδος=στήριγμα ζωής,

Ι και ισχυρό παράγοντα ικανοποίησης των Α ανθρωπίνων αναγκών.

Η Θάλεια παρατηρεί τα επαναλαμβανόμενα φαινόμενα, αναπτύσσει και συντηρεί μέσα της τους σπόρους ζωής και θάλλει (ανοίγει) ξεκινά δηλαδή όταν έρθει η ώρα (η άνοιξη) την κίνηση της ζωής για να αποδώσει στους ανθρώπους την ικανοποίηση των αναγκών τους ώστε να καταστούν ισχυροί.

Ο αριθμός της είναι το τρία (3) το οποίο σύμφωνα με τον Αριστοτέλη είναι ο Νόμος βάση του οποίου όλα διατάσσονται.

Το τρία είναι η αντανάκλαση της μονάδας, δηλαδή η εκδηλωμένη μονάδα, στην έννοια του οποίου εμπεριέχονται η Αρχή, το Μέσον και το Τέλος.

Αποτελεί την προφανή διατύπωση της ισορροπίας δυο αντιθέτων με την βοήθεια ενός ενδιάμεσου όρου.

Είναι η πρόσθεση του πρώτου μονού αριθμού 1 με τον πρώτο ζυγό αριθμό 2.

Σαν σύμβολο είναι οι τρεις όψεις ενός όλου.

Κατά τον Τρισμέγιστο Ερμή δια της τριάδος υφίσταται ο Κόσμος, δια του Μοιραίου, της Ανάγκης και της Τάξης.

Το τρίγωνο είναι ο ορατός συμβολισμός του τρία.

Το τρίγωνο επίσης είναι βάση του εννεαδικού πίνακα των σχηματικών μορφών του Πυθαγόρα η σχηματική μορφή της Θάλειας, ενώ σαν ‘ιδέα’, βάση του εννεαδικού πίνακα των ιδεών, αντιστοιχεί στην ίδια την ‘ΙΔΕΑ’.

Στο τρίτο τετράγωνο του πίνακα, αυτό με τον αριθμό τρία, συνδυάζονται το μπλε Πνεύμα με την κόκκινη Ύλη κάνοντάς το μωβ, που είναι το χρώμα της Θάλειας.

Το μωβ, σαν παράγωγο χρώμα είναι χρώμα που δηλώνει ‘κατάσταση’, μια κατάσταση που συντελείται από τα δυο αντίθετα άκρα και περιλαμβάνει μέσα ό,τι ενδιάμεσο, δηλαδή το παν, όπως ο αιθέρας ευρίσκεται παντού και περικλείει τα πάντα. Μια αιθερική κατάσταση.

Η Ισχύς, η παλίνδρομος κίνηση, η δόνηση, μεταξύ μπλε και κόκκινου που αποδίδει μωβ

Αυτό δηλώνεται και από την ίδια την μυθολογία όπου αναφέρεται ότι η (μωβ) Θάλεια, μαζί με την (μπλε) Κλειώ και την (κόκκινη) Καλλιόπη ήσαν οι έφοροι της περί τους θεούς επιστήμης.

Το μωβ χρώμα σχηματίζεται από την ένωση των δυο τελείως αντιθέτων βασικών χρωμάτων, του ψυχρού μπλε και του θερμού κόκκινου, που είναι συμβολικά, φυσικά και συναισθηματικά δυο αντίθετοι πόλοι. Επιδέξια συνδυασμένοι, ανακαλούν ουράνια λεπτότητα και ασύγκριτο πλούτο, ενώ αδέξια συνδυασμένοι, επιφέρουν ταραχή και εκφυλισμό.

Κατά την αλχημεία το μωβ αντιστοιχεί στον υδράργυρο, τον αμέθυστο, τον Ερμή, την Παρθένο και τους Δίδυμους.

Το ψυχρό μωβ είναι το χρώμα που έχει το τσάκρα Άζνα, ή τσάκρα του τρίτου ματιού, Είναι το έκτο από τα κύρια τσάκρας ή το ενεργειακό σημείο του σώματος σύμφωνα με την ινδουιστική παράδοση, που σηματοδοτεί την συνείδηση δίνοντάς μας την δυνατότητα επικοινωνίας με τον κόσμο.

Στους Ολύμπιους το μωβ ήταν το χρώμα του Άδη (Πλούτωνα), το οποίο πήρε ο Ερμής όταν τον εκτόπισε από τον Όλυμπο και πήρε την θέση του.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

[9]

Για να παρακολουθήσετε την σειρά άρθρων υπό τον γενικό τίτλο ‘ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ’ καλό θα είναι να διαβάσετε τo εισαγωγικό 1^ο άρθρο που θα βρείτε στον σύνδεσμο https://xromata.com/?p=11228 …..

Aron Sigfrid Forsius

O Άρον Σίγκφριντ Φόρσιους ήταν Φινλανδός (1550 – 1637) αστρονόμος, ιερέας και Νεοπλατωνιστής.

«Εάν, όμως, πρέπει να παρατηρηθεί σωστά η προέλευση και η σχέση των χρωμάτων, τότε πρέπει να ξεκινήσουμε με τα πέντε βασικά μεσαία (μεταξύ άσπρου – μαύρου) χρώματα, τα οποία είναι κόκκινο, μπλε, πράσινο και κίτρινο, μαζί με το γκρι που είναι λευκό και μαύρο, και πρέπει να προσέξουμε κατά την ταξινόμησή τους ώστε να τοποθετούνται λόγω της φωτεινότητάς τους κοντά στο άσπρο ή πιο κοντά στο μαύρο λόγω της σκοτεινότητάς τους.»

Αυτή είναι η περιγραφή του ίδιου του Forsius για τις θεμελιώδεις σκέψεις του σχετικά με το χρωματικό σύστημά του, η κατασκευή του οποίου είναι, όσο μπορούμε να πούμε, το πρώτο χρωματικό σύστημα.

Πρόκειται για το παλαιότερο χρωματικό σύστημα που μας είναι γνωστό σήμερα και οφείλει το όνομά του στον φινλανδό αστρονόμο, Aron Sigfrid Forsius, επίσης γνωστό και σαν Siegfried Aronsen.

Ο Forsius έγινε καθηγητής Αστρονομίας στην Ουψάλα (Σουηδία) το 1603, ενώ αργότερα μετατέθηκε στην Στοκχόλμη σαν ιεροκήρυκας. Απομακρύνθηκε από την έδρα του το 1619, αφού κατηγορήθηκε ότι έκανε αστρολογικές προφητείες.

Οκτώ χρόνια πριν την καθαίρεσή του, εμφανίστηκε ένα χειρόγραφο στο οποίο ο Forsius εξέθετε τις σκέψεις του για τα χρώματα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσαν να τεθούν σε χωρική τάξη.

Αυτό το κείμενο του 1611 ήταν χαμένο μέσα στην Βασιλική Βιβλιοθήκη της Στοκχόλμης μέχρι τον 20^ο αιώνα και ανακαλύφθηκε τελικά πριν από το πρώτο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Χρώματος το 1969.

Ήταν στο κεφάλαιο VII – το οποίο ήταν αφιερωμένο στην όραση – αυτού του έργου του επί της φυσικής όπου ο Forsius παρουσίαζε τα χρωματικά του διαγράμματα.

Πρώτα απ’ όλα αναφέρεται στις πέντε ανθρώπινες αισθήσεις, εξηγεί (κάπως περίπλοκα και ακατανόητα) πώς βλέπονται τα χρώματα και στη συνέχεια φθάνει στα χρωματικά διαγράμματα του, βάσει των οποίων επιχειρεί να δώσει μια τρισδιάστατη απεικόνιση.

Ο Forsius δηλώνει:

«Μεταξύ των χρωμάτων υπάρχουν δύο χρώματα που είναι βασικά, το άσπρο και το μαύρο, από τα οποία όλα τα άλλα έλκουν την προέλευσή τους».

Ο Φόρσιους έρχεται εδώ σε συμφωνία με τον Leonardo da Vinci ο οποίος, περισσότερο από τριακόσια χρόνια νωρίτερα, έβλεπε τα ‘ασπρο – μαύρο σαν βασικά χρώματα δίπλα στο κίτρινο, το κόκκινο, το μπλε και το πράσινο.

Ο Φόρσιους συνεχίζει:

"Στη μέση, ανάμεσα σε αυτά τα χρώματα (άσπρο – μαύρο), από την κλασική αρχαιότητα το κόκκινο έχει τοποθετηθεί στην μια πλευρά και το μπλε από την άλλη. Το κίτρινο έρχεται ανάμεσα στο λευκό και στο κόκκινο, το ανοιχτό κίτρινο ανάμεσα στο λευκό και στο κίτρινο, το πορτοκαλί ανάμεσα στο κίτρινο και το κόκκινο …» και ούτω καθεξής, έως ότου ο Φόρσιους ολοκληρώνει τον χρωματικό κύκλο του, όπως παρουσιάζεται στο σχεδιάγραμμά του.

Όσον αφορά το δεύτερο διάγραμμα του, σχολιάζει:

«Εάν, όμως, πρέπει να θεωρηθεί σωστά η προέλευση και η σχέση των χρωμάτων, τότε πρέπει να ξεκινήσουμε με τα πέντε μεσαία βασικά χρώματα, τα οποία είναι κόκκινα, μπλε, πράσινα και κίτρινα, μαζί με το γκρι από λευκό και μαύρο, και πρέπει να τα ταξινομήσουμε πιο κοντά στο άσπρο ή το μαύρο, ένεκα της φωτεινότητας τους ή της σκουρότητας τους».

Με άλλα λόγια, ο Forsius είχε την ιδέα να καθιερώσει τέσσερα βασικά χρωματικά χρώματα, εφαρμόζοντας επί των χρωμάτων μια κλίμακα του γκρι που να κυμαίνεται από το φωτεινότερο στο σκουρότερο κατά μήκος ενός κεντρικού άξονα μιας σφαίρας.

Τα χρώματα στη σφαίρα είναι διατεταγμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται τρεις αντιτιθέμενα ζευγάρια: κόκκινο και μπλε, κίτρινο και πράσινο, λευκό και μαύρο.

Όπως βλέπουμε, ο Φόρσιους άνοιξε το δρόμο για τα σύγχρονα συστήματα χρωμάτων. Ωστόσο, από τα χρώματα της σφαίρας του Forsius μπορούμε να δούμε ότι ο συγγραφέας της είχε κάποια δυσκολία με την συνολική προοπτική.

Η χρωματική σφαίρα του Forsius ήταν μια από τις γενικευμένες προσπάθειες που έγιναν τον 17ο αιώνα για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου χρωματικού σχεδιασμού.

Ένα τεχνικό πρόβλημα, το οποίο αρχικά παρέμενε άλυτο –όπως και στην περίπτωση του Forsius – αφορούσε την σχέση μεταξύ των δύο παραμέτρων, απόχρωσης και φωτεινότητας.

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[οε΄]

Η ψυχολογία του Άσπρου

[Ϛ΄]

-Αφού σου αφηγήθηκα σε γενικές γραμμές την ιστορική συνοδοιπορία μας, δηλαδή την δική μου, του Λευκού χρώματος εκ παραλλήλου με την δική σου Άνθρωπε, κάνω μια σύντομη ανακεφαλαίωση αυτών που σου είπα για μένα μέχρι τώρα, για να προχωρήσω στις ιδιότητές μου και τα επακόλουθά τους.

Σου είπα λοιπόν πως επισήμως δεν θεωρούμαι χρώμα, αλλά λογίζομαι σαν την χρωματική έκφραση – αντιστοιχία του πλήρους φωτός και αποτελώ την μέγιστη εκδήλωση της φωτεινότητας.

Είμαι δηλαδή η αντανάκλαση του φωτός και εμπεριέχω όλες, δηλαδή και τις τρεις βασικές χρωματικές ακτινοβολίες.

Σου εξήγησα δε, πως επειδή βρισκόμαστε σε έναν δημιουργημένο κόσμο ο οποίος είναι σχετικός προς το απόλυτο, οπότε τίποτε δεν μπορεί να εκφραστεί σε απόλυτη μορφή, το ίδιο συμβαίνει και με τα λευκότερα υλικά, τα οποία δεν αντανακλούν όλο το φως που πέφτει επάνω τους, αλλά απορροφούν 3-5% της προσπίπτουσας ακτινοβολίας, πράγμα που σημαίνει πως κάθε άσπρο είναι στην πραγματικότητα μια πολύ φωτεινή παραλλαγή κάποιας απόχρωσης.

Ταυτίζοντας εμένα με το φως, που το θεωρείς σαν κάτι πολύ καλό, γιατί με το φως βλέπεις, αντιλαμβάνεσαι, αντιτίθεσαι στον φόβο του μαύρου σκοταδιού, σου προκαλώ την ιδέα του «καλού», των «θετικοτήτων» και της «καλοσύνης», επομένως για σένα αντιπροσωπεύω την αγνότητα, την αθωότητα, αλλά και την αλήθεια, η οποία φωτίζει την πλάνη, άσχετα αν εσύ κάποιες φορές την αποκαλείς ‘η μαύρη αλήθεια’.

Άσπρο – μαύρο, καλό – κακό, θετικό – αρνητικό….

Όσο παράξενο και να σου φαίνεται, ακόμα κι’ εγώ το λευκό έχω και τις αρνητικές μου εκφράσεις.

Πώς θα μπορούσε, εξ’ άλλου, κάτι που βρίσκεται στον εκδηλωμένο κόσμο μας, τον δημιουργημένο κάτω από τους νόμους του δυισμού, να έχει μόνο θετικές εκφράσεις;

Έτσι λοιπόν κι’ εγώ το άσπρο χρώμα έχω δυο διαφορετικούς συσχετισμούς, δυο διαφορετικές όψεις.

Αυτήν της απαλότητας της νιφάδας του χιονιού κι αυτήν της ζοφερότητας της χιονοστιβάδας.

Κατάλαβες; Παρ’ όλη την εύχαρη καλοσύνη που δηλώνω, φέρω και μια σκληρότητα, αυτήν που συσχετίζεται με την αποστείρωση και το κρύο.

Η χρησιμοποίησή μου δε, σε μάχιμες περιπτώσεις δεν είναι ό,τι καλύτερο γιατί δηλώνει υποταγή (λευκή σημαία, λευκή ψήφος) που υπαινίσσεται δειλία ή εξαναγκασμό.

Υπάρχει βέβαια και μια ομάδα ανθρώπων που χρησιμοποιούν την ‘λευκή ψήφο’ σαν ένα είδος αντίδρασης, διαμαρτυρίας, δηλώνοντας με την ψήφο τους πως δεν συμφωνούν με τα υπάρχοντα καθεστώτα αλλά δεν θέλουν να παρατήσουν το δικαίωμα της ψήφου.

Αυτούς που ψηφίζουν συνειδητά ‘λευκό’, οι άλλοι μπορεί να τους περνούν για αποστασιοποιημένους ή αδιάφορους προς το θέμα. Όταν όμως τους γνωρίσουν καλύτερα μάλλον θα εκτιμήσουν την συνειδητότητά τους.

Πέρα από τα αρνητικά σημεία μου, που μόλις σου εξέθεσα, μπορεί να επιλέγομαι επίσης από υπεροπτικότητα, αδράνεια ή συμβιβαστικότητα, όμως η φωτεινότητα και η καθαρότητα που προβάλλω σαν άσπρο χρώμα είναι τόσο δυνατή, που τονίζονται περισσότερο οι θετικές πλευρές μου και σχεδόν εξαφανίζονται τα αρνητικά στίγματα που συνυπάρχουν.

Είμαι λοιπόν το χρώμα που συμβολίζει την αθωότητα, την θυσία, την καθαρότητα αλλά και την καθαριότητα, την αρχή – ξεκίνημα, την παρθενία και στην εποχή μας τον γάμο, γι’ αυτό, στον δυτικό κόσμο τουλάχιστον, ως επί το πλείστον οι νύφες φορούν λευκό νυφικό.

Όμως, όμως… αν και οι περισσότεροι δυτικοί άνθρωποι της τωρινής εποχής έχουν την εντύπωση πως το σύνηθες χρώμα του νυφικού ήταν πάντα το λευκό, η εμφάνιση του λευκού νυφικού στην μακρά ιστορία των γάμων είναι πολύ πρόσφατη.

Η ζωή –και η μόδα- του λευκού νυφικού μετρά μόλις από το 1840, από τον γάμο της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας και ύστερα.

Η βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας είχε στην κατοχή της μια πανάκριβη λευκή δαντέλα που θέλοντας να την αξιοποιήσει την χρησιμοποίησε για την δημιουργία του νυφικού της φορέματος.

Έκτοτε, αν και συνηθιζόταν ακόμα τα νυφικά φορέματα να είναι διαφόρων χρωμάτων, πολλές νύφες –κυρίως της αριστοκρατίας- μιμούμενες την βασίλισσά τους, φόρεσαν λευκά φορέματα στους γάμους τους και έτσι εξαπλώθηκε η μόδα του λευκού νυφικού, το οποίο σε συνδυασμό με την ιδιότητα του λευκού χρώματος σαν χρώμα της αγνότητας και κατ’ επέκτασιν της παρθενίας, καθιερώθηκε στον δυτικό χριστιανικό κόσμο όπου ήδη το λευκό, σαν συμβολικό χρώμα του χριστιανισμού- ήταν καθιερωμένο στα ρούχα της βάφτισης, στο χιτώνιο που φορούσαν οι δυτικοί ιερωμένοι πάνω από τα εκκλησιαστικά τους ρούχα κατά την λειτουργία και στα φορέματα των καθολικών κοριτσιών όταν πήγαιναν για την πρώτη τους μετάληψη.

Έτσι επεκράτησε, εγώ το λευκό, να είμαι το πιο κατάλληλο χρώμα για ένα νυφικό, συμβολίζοντας την αγνότητα και την αθωότητα της κοριτσίστικης ηλικίας που μια κοπέλα εγκαταλείπει την ημέρα του γάμου της.

Άνθρωπε, ίσως καταλάβεις περισσότερα για τους ψυχολογικούς συμβολισμούς μου, εάν σου αναφέρω τι συμβολίζει η προσφορά λευκών τριαντάφυλλων, η οποία σε γενικές γραμμές σημαίνει καθαρότητα, αθωότητα, σιωπή, μυστικότητα….

Ναι, η προσφορά λουλουδιών είναι πάντα ένα ευχάριστο δώρο, όμως όταν πρόκειται για τριαντάφυλλα, το δώρο αποκτά ένα ειδικό «νοηματικό» βάρος και σχετίζεται ιδιαίτερα με το χρώμα των προσφερόμενων τριαντάφυλλων.

Η προσφορά λευκών τριαντάφυλλων μεταφέρει σεβασμό, αποτίει φόρο τιμής σε νέες εκκινήσεις και εκφράζει την ελπίδα για το μέλλον.

Είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να τιμήσει κανείς έναν φίλο ή αγαπημένο πρόσωπο, για την αναγνώριση μιας νέας αρχής ή για έναν αποχαιρετισμό.

Αποχαιρετισμός όμως είναι και μια κηδεία. Γι’ αυτό είναι συχνά το χρώμα που χρησιμοποιείται σε κηδείες και άλλες τελετές πένθους.

Σε πολλούς ανατολικούς πολιτισμούς το λευκό συμβολικά συνδέεται με το θάνατο και τη θλίψη και θεωρείται χρώμα πένθους και σε πολλούς ανατολικούς λαούς οι χήρες είναι συνήθως λευκοντυμένες.

Στο δυτικό κόσμο, το λευκό χρώμα, όπως σου είπα, συνδέεται με χαρές και γάμους, αλλά και με νοσοκομεία όπου χρησιμοποιείται για να μεταφέρει μια αίσθηση αγνότητας, καθαριότητας και γαλήνης, ταυτίζεται δε και με τους αγγέλους.

Το λευκό χρώμα έχει την ιδιότητα να φέρνει ηρεμία, άνεση και ελπίδα. Λειτουργεί σαν ένα πραγματικό φάρμακο που καταπραΰνει την πληγωμένη ψυχή και προσδίδει στη ζωή μια αίσθηση τάξης και ασφάλειας.

Η έλξη προς το άσπρο είναι ένδειξη κάποιου που εκτιμά την τάξη και την απλή καλαισθησία με ένα εκλεπτυσμένο επίπεδο γούστου.

Αυτός που έλκεται από το άσπρο είναι λεπτολόγος και έχει υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό του, όπως και από τους άλλους.

Πολλά λοιπόν τα καλά στοιχεία μου ως επί το πλείστον, ενώ σε άλλες περιπτώσεις είμαι ουδέτερο, ασαφές, αψυχολόγητο και με έλλειψη προσωπικότητας ή χαρακτήρα ή απλώς ψυχρό.

Όπως είμαι φωτεινό δημιουργώ μια αίσθηση άνετου χώρου και δίνω έμφαση σε έγχρωμα διακοσμητικά στοιχεία, όπως αντίστοιχα λειτουργεί και το αντίθετό μου χρώμα, το μαύρο.

Οι σχεδιαστές συχνά χρησιμοποιούν το λευκό χρώμα για να φαίνονται τα δωμάτια μεγαλύτερα και πιο ευρύχωρα, να ανοίγει το μάτι.

Την ίδια στιγμή όμως εκτός από ευρύχωρα μπορεί να φαίνονται ψυχρά, άδεια και εχθρικά.

Σταματώ εδώ προς το παρόν και θα επανέλθω….

Η σημασία των χρωμάτων

Και η χρήση τους από γραφίστες και άλλους επαγγελματίες

Τα ουδέτερα χρώματα

Τα ουδέτερα χρώματα συχνά χρησιμεύουν ως φόντο στο σχεδιασμό.

Συνήθως συνδυάζονται με τονισμένα φωτεινότερα χρώματα, αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν από μόνα τους σε σχέδια, και μπορούν να δημιουργήσουν πολύ εκλεπτυσμένες διατάξεις.

Τα μηνύματα και οι εντυπώσεις που προκαλούν τα ουδέτερα χρώματα επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τα χρώματα που τα περιβάλλουν, από το αν είναι θερμά ή ψυχρά χρώματα.

Καφέ

(από τον ιστότοπο Color Theory for Designers)

Σε προηγούμενο άρθρο αυτής της σειράς, σας υποσχεθήκαμε ότι θα επανέλθουμε λίαν προσεχώς για να δούμε χωριστά και αναλυτικότερα το κάθε χρώμα και την χρήση του.

Ξεκινήσαμε ήδη με το κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε και μωβ χρώμα και συνεχίζουμε με τα ουδέτερα χρώματα, έχοντας ήδη αναφερθεί στα μαύρο, άσπρο και γκρίζο. Σειρά έχει το καφέ χρώμα.

Καφέ (ουδέτερο χρώμα)

Το καφέ συνδέεται με τη γη, το ξύλο και την πέτρα. Είναι ένα εντελώς φυσικό χρώμα, ζεστό ουδέτερο.

Το καφέ μπορεί να συσχετιστεί με την εξάρτηση και την αξιοπιστία, την σταθερότητα και με το γήινο περιβάλλον. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί πληκτικό.

Στον σχεδιασμό, το καφέ χρησιμοποιείται συνήθως ως χρώμα φόντου.

Είναι επίσης εμφανές σε υφές ξύλου και μερικές φορές σε πέτρινες υφές.

Βοηθά στο να φέρνει ένα αίσθημα ζεστασιάς και χρησιμότητας στα σχέδια.

Μερικές φορές χρησιμοποιείται στις πιο σκούρες μορφές του ως αντικαταστάτης του μαύρου, είτε στο φόντο είτε στην τυπογραφία.

Η χρησιμοποίηση ενός ζεστού καφέ χρώματος στα σημεία προσοχής ενός νεωτεριστικού σχεδιασμού είναι μια απροσδόκητη επιλογή, δεδομένου του υπόλοιπου σχεδίου.

Το πολύ ανοιχτό καφέ, σχεδόν κρεμ υπόβαθρο και η καφέ τυπογραφία, ζεστά και γήινα χρώματα, σε μια σελίδα, χρησιμεύουν σαν ένα καλό φόντο για ένα σχεδιαστικό έργο με αποχρώσεις του γκρι.

Η χρησιμοποίηση διαφόρων καφέ στοιχείων για το μεγαλύτερο μέρος ενός σχεδιασμού του προσδίδει ένα ντεμοντέ συναίσθημα.

Η χρήση διαφόρων αποχρώσεων του καφέ προσδίδει μια γήινη αίσθηση.

Στον ιστότοπο Wonderopolis υπάρχει μια σειρά ερωτημάτων του τύπου «Γιατί το Χ έχει χρώμα Ψ;» και δίδονται οι απαντήσεις.

Κάποια από τα άρθρα αυτά έχουν ήδη μεταφρασθεί και αναρτηθεί και εδώ, όπως το ‘Γιατί οι ζέβρες έχουν άσπρες και μαύρες ραβδώσεις;’, ‘Γιατί το αίμα έχει χρώμα κόκκινο;’, ‘Γιατί οι φλέβες έχουν μπλε χρώμα;’

Πολλά ερωτήματα για χρώματα που μας περιτριγυρίζουν στην καθημερινότητά μας, που οι απαντήσεις τους δίδονται από τον προαναφερόμενο ιστότοπο, αλλά και από αλλού, θα τα βρείτε συγκεντρωμένα στα GATEGORIES της ιστοσελίδας μας κάτω από τον τίτλο «Γιατί έχει χρώμα….»

Πώς αποκτούν οι βράχοι και οι πέτρες

τα χρώματά τους;

Στο ερώτημα «Πώς αποκτούν οι πέτρες τα χρώματά τους;», θα δούμε την απάντηση όπως διατυπώνεται στον ιστότοπο Wonderopolis.

Σας αρέσουν οι πέτρες και οι βράχοι; Τα βράχια και οι πέτρες μπορούν να βρεθούν σε όλα τα είδη σχημάτων και μεγεθών. Το πιο σημαντικό, ότι μπορούν επίσης να βρεθούν σε μια μεγάλη ποικιλία από όμορφα χρώματα.

Αλλά πώς ακριβώς οι πέτρες παίρνουν τα χρώματα τους;

Εδώ στη Γη, ζούμε σε έναν βραχώδη πλανήτη.

Οι ίδιες οι ήπειροι είναι τεράστιες πετρώδεις πλάκες.

Πέτρινες οροσειρές εκτείνονται προς τον ουρανό σε όλο τον κόσμο. Ακόμη και ο βυθός των θαλασσών αποτελείται από βραχώδεις πυθμένες.

Η Γη είναι ένας από τους τέσσερεις βραχώδεις πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.

Οι άλλοι τρεις βραχώδεις πλανήτες είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη και ο Άρης.

Οι υπόλοιποι πλανήτες – Δίας, Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας – αποτελούνται κυρίως από αέρια.

Πολλοί από τους βράχους της Γης καλύπτονται από γρασίδι, δάση και υδάτινα σώματα.

Στους άλλους πλανήτες και το φεγγάρι της Γης, το γυμνό βραχώδες έδαφος είναι ό,τι βλέπουμε.

Πολλοί βράχοι της Γης μπορούν και παίρνουν μια φαινομενικά ατελείωτη σειρά χρωμάτων. Έχοντας από έντονα κόκκινα και πορτοκαλιά  έως μουντά καφετιά και γκρίζα χρώματα, οι βράχοι της Γης μπορούν να αποδώσουν μια όμορφη χρωματική εικόνα της φύσης.

Όλα αυτά τα χρώματα είναι το αποτέλεσμα των ορυκτών που αποτελούν τους βράχους.

Τα ορυκτά είναι τα δομικά στοιχεία του βράχου.

Ορισμένοι βράχοι αποτελούνται από έναν μόνο τύπο ορυκτού, αλλά οι περισσότεροι βράχοι περιέχουν μερικούς διαφορετικούς τύπους ορυκτών που ενώνονται μεταξύ τους.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι υπάρχουν 4.000 διαφορετικά είδη ορυκτών. Κάθε ορυκτό έχει τη δική του μοναδική χημική σύνθεση, η οποία βοηθά στον προσδιορισμό του χρώματος που έχουν.

Το χρώμα ενός ορυκτού μπορεί επίσης να επηρεαστεί από χημικές προσμείξεις, αλληλεπίδραση με άλλα ορυκτά και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Όπως σε όλα τα αντικείμενα, το χρώμα ενός ορυκτού εξαρτάται από τα μήκη κύματος του φωτός που απορροφά και αντανακλά.

Οι ατομικοί δεσμοί εντός ενός ορυκτού καθορίζουν γενικά ποια μήκη κύματος θα απορροφηθούν και ποια θα ανακλώνται. Αυτά τα μήκη κύματος που αντανακλώνται πίσω στα μάτια μας καθορίζουν το χρώμα του ορυκτού.

Ορισμένα ορυκτά έχουν ελεύθερα ηλεκτρόνια που απορροφούν ορισμένα μήκη κύματος φωτός. Κατά την απορρόφηση η επιπλέον ενέργεια μπορεί να εκπέμπεται ως ένα άλλο μήκος κύματος φωτός.

Εάν αυτό το ορυκτό περιέχει προσμείξεις ή άλλα ορυκτά στοιχεία, η ατομική του δομή μπορεί να αλλάξει, επηρεάζοντας έτσι τα μήκη κύματος του φωτός που αντανακλώνται και πιθανώς αλλάζει το χρώμα του.

Τα ορυκτά μπορούν να πάρουν διαφορετικά χρώματα ανάλογα με την εσωτερική ατομική τους δομή.

Για παράδειγμα, ο γραφίτης του μολυβιού και τα διαμάντια είναι και τα δυο καθαρός άνθρακας. Ωστόσο, οι διαφορές στον τρόπο με τον οποίο σχηματίστηκαν τα ορυκτά αυτά, τους έδωσαν διαφορετικές ατομικές δομές, και έτσι έχουν πολύ διαφορετικά χρώματα και ιδιότητες.

Χρώματα βαφές

Οι βαφές κατά την Αναγέννηση και την πρώιμη εποχή της εκβιομηχάνισης

(Όπως αναγράφονται στον ιστότοπο ‘WebExibits, Pigments through the ages’).

Σε προηγούμενα άρθρα, αναφερθήκαμε στα χρώματα βαφές που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος κατά την προϊστορική περίοδο, την πρώιμη και ύστερη αρχαιότητα, και τον Μεσαίωνα, τα περισσότερα των οποίων είναι εν χρήσει ακόμα και σήμερα.

Κατά την Αναγέννηση έως και την πρώιμη εποχή της εκβιομηχάνισης πέρα από τα προαναφερθέντα χρώματα, που παρέμειναν όλα εν χρήσει, εκτός από το Egyptian Blue, προστέθηκαν άλλα τρία χρώματα βαφές στον χρωστήρα του ανθρώπου, τα εξής, κατά την διεθνή αγγλική τους ονομασία:

Naples Yellow

Van Dyke Brown

Prussian Blue

Αρχίζουμε την αναφορά σ’ αυτά τα 3 χρώματα ξεκινώντας από το Naples Yellow (κίτρινο της Νεαπόλεως)

Naples Yellow

Σύντομη περιγραφή του Naples Yellow (κίτρινο της Νεαπόλεως):

Μία από τις παλαιότερες συνθετικές χρωστικές με πολύ καλή επικάλυψη, αντοχή χρωματισμού, και χημική σταθερότητα.

Είναι ένα αντιμόνιο μολύβδου που χρησιμοποιείται ως χρωματική απόχρωση κίτρινου σε κεραμικά ήδη από την εποχή της Βαβυλώνας και της Ασσυρίας. Βρέθηκε επίσης σε αιγυπτιακό γυαλί της 19^ης δυναστείας.

Ήταν μια εξέχουσα χρωστική ουσία στην παλέτα των Μεγάλων Ζωγράφων, αλλά γενικά η ιστορία της δεν είναι βεβαιωμένη.

Μέχρι την περίοδο της υδατογραφίας η ύπαρξή της δεν είναι τεκμηριωμένη.

Ήταν ουσιώδης για την απεικόνιση τοπίων, διότι είχε την ιδιότητα να φαίνεται ότι εισχωρεί στο βάθος της εικόνας όπως φωτίζει ένας μακρινός ήλιος, σε αντίθεση με άλλα κίτρινα που προβάλλονται μπροστά.

Η ιστορία του Naples Yellow (κίτρινο της Νεαπόλεως):

Αυτό το κίτρινο αντιμονίου ήταν γνωστό από πολύ νωρίς σαν χρώμα επισμάλτωσης. Έχει βρεθεί πάνω σε τούβλα της Βαβυλώνας ηλικίας τουλάχιστον 2.500 ετών.

Η περσική κεραμική ήδη από τον δέκατο τρίτο αιώνα είναι περιστασιακά διακοσμημένη με κίτρινο αντιμονίου.

Αν και χρησιμοποιήθηκε σε σμάλτα από πολύ παλιά, χρησιμοποιήθηκε σαν χρώμα ζωγραφικής σε πίνακες μόνο από την αναγέννηση και μετά, συγκεκριμένα από τα μέσα του 15^ου αιώνα έως το 1900.

Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά της ονομασίας αυτού του κίτρινου στην Αγγλική ως Naples Yellow έγινε το 1738.

Από τον 16^ο αιώνα άρχισε να αντικαθιστά ευρέως το ‘lead tin yellow’(κίτρινο μολυβδοκασσίτερου), όμως μετά το 1800 άρχισε κι’ αυτό να αντικαθίσταται από το κίτρινο του χρωμίου, το κίτρινο του κοβαλτίου και το κίτρινο του θειούχου καδμίου.

Πρόκειται για μια από τις παλαιότερες συνθετικές βαφές, την οποία είναι γνωστό ότι οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ήξεραν να παράγουν.

Το όνομά του προέρχεται πιθανότατα από την παρουσία του ως φυσική εναπόθεση στην ηφαιστειακή γη του Βεζούβιου, στον κόλπο της ιταλικής Νάπολης.

Η επίσημη χημική ονομασία του κίτρινου της Νάπολης είναι ‘κίτρινο του αντιμονίου’.

Οι αποχρώσεις του κυμαίνονται από ένα απαλό, γήινο, κοκκινοκίτρινο χρώμα έως ένα έντονο ανοιχτό κίτρινο.

Είναι το χημικό συστατικό αντιμόνιο μολύβδου με χημικό τύπο Pb2Sb2O7.

Είναι πολύ τοξικό χρώμα, ανθεκτικό στο φως.

Χημικά είναι αρκετά σταθερό και επηρεάζεται ελάχιστα από αλκάλια, αραιά ή συμπυκνωμένα νιτρικά ή υδροχλωρικά οξέα.

Τήκεται μόνο σε υψηλή θερμοκρασία και γίνεται σκούρο καφετί.

Σε λάδι, το κίτρινο της Νάπολης είναι αρκετά σταθερό, όσον αφορά το φως, αλλά ενδέχεται να σκουραίνει, όπως και άλλες ενώσεις του μολύβδου, από αέρα που περιέχει υδρόθειο.

Στη ζωγραφική με υδατοχρώματα το κίτρινο της Νάπολης είναι συχνά απορριπτέο γιατί αμαυρώνεται γρήγορα και ακανόνιστα, παρουσία απλών ιχνών ενώσεων θείου.

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[οδ΄]

To Άσπρο στον 20^ο αιώνα

[ε΄]

-Συνεχίζω, εγώ το άσπρο, να σου μιλώ Άνθρωπε, για την ιστορία μου κατά τον 20^ο αιώνα και ύστερα.

Δυστυχώς, παρά τους καλούς συμβολισμούς μου, στους οποίους θα αναφερθώ αργότερα, με έχεις αναμείξει Άνθρωπε κατά την περίοδο αυτήν σε εμφύλιους πολέμους, με καθιέρωσες σαν το χρώμα επαναστατικών ομάδων, πολιτικών κινημάτων, ή αντιμαχόμενων παρατάξεων, όπως τα πιόνια του σκακιού, όπου οι πεσσοί της μιας παράταξης είναι άσπροι και αντιμετωπίζουν τους κόκκινους (που αργότερα καθιερώθηκαν σαν μαύροι).

Για την χρήση μου σαν αντίθετο χρώμα στο σκάκι, ή ακόμα στα πλήκτρα του πιάνου, θα ασχοληθούμε αρκετά αργότερα κατά την ‘συνέντευξη των χρωμάτων’.

Στην πολιτική λοιπόν.

Η ανάμειξή μου με την πολιτική είναι πολύ παλαιότερη του 20^ου αιώνα.

Σαν λευκό χρώμα συνδέομαι συχνά με τον μοναρχισμό.

Ο συσχετισμός αυτός προήλθε αρχικά από τη λευκή σημαία της δυναστείας των Βουρβόνων της Γαλλίας.

Το λευκό έγινε το έμβλημα των βασιλικών εξεγέρσεων ενάντια στην Γαλλική Επανάσταση.

Αλλά ακόμα και πολύ παλαιότερα, εκεί μεταξύ του 1455 – 1487 είχα αναμειχθεί σε άλλον βασιλικό πόλεμο, στον ‘πόλεμο των ρόδων’

Ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος που ξέσπασε στην Αγγλία για την διαδοχή στον θρόνο. Πήρε το όνομά του από τα εμβλήματα των δυο αντιμαχόμενων Οίκων, το λευκό ρόδο του Οίκου της Υόρκης και το κόκκινο ρόδο του Οίκου των Λάνκαστερ.

Όμως αυτοί οι βασιλικοί πόλεμοι έχουν καταχωνιασθεί στα συρτάρια της ιστορίας και δεν σε απασχολούν πλέον παρά σαν ιστορικές αναφορές, ενώ η ανάμειξή μου σε εμφύλιους, επαναστάσεις και άλλα κατά τον 20^ο αιώνα, έχουν αντίκτυπο, σε αρκετές περιπτώσεις, ακόμα και σήμερα στην ζωή σου Άνθρωπε.

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε τη Ρωσική Επανάσταση του 1917, ο Λευκός Στρατός, ένας συνασπισμός μοναρχικών, εθνικιστών και φιλελεύθερων, πολέμησε ανεπιτυχώς ενάντια στον Κόκκινο Στρατό των Μπολσεβίκων.

Συνοπτικά, το Λευκό κίνημα ήταν η αντιπολίτευση που σχηματίστηκε εναντίον των Μπολσεβίκων.

Τελικά ηττήθηκε από τους Μπολσεβίκους το 1921–22, και πολλά από τα μέλη του κινήματος μετανάστευσαν στην Ευρώπη.

Μια παρόμοια μάχη μεταξύ των Κόκκινων και των Λευκών πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Φινλανδία την ίδια περίοδο.

Στο Ιράν, η Λευκή Επανάσταση ήταν μια σειρά κοινωνικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν το 1963 από τον τελευταίο Σάχη του Ιράν πριν από την κατάρρευση του.

Πέρα από την επιθετική αντίσταση και αντιπαράθεση, το λευκό σχετίζεται επίσης με την ειρήνη και την παθητική αντίσταση.

Λευκή κορδέλα φοριέται από κινήματα που καταγγέλλουν τη βία εναντίον των γυναικών και το White Rose ήταν μια μη βίαιη ομάδα αντίστασης στη ναζιστική Γερμανία.

Βέβαια, ένας άλλος συσχετισμός μου, για τον οποίο ουδόλως υπερηφανεύομαι, είναι αυτός με την Κου Κλουξ Κλαν, ιδιαίτερα με την τρίτη περίοδό της που ήκμασε κυρίως κατά τις δεκαετίες των 50 και 60, απομεινάρια της οποίας υφίστανται ακόμα και σήμερα.

Η Ku Klux Klan είναι μια ρατσιστική και αντιμεταναστευτική οργάνωση που ήκμασε κυρίως στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο.

Τα μέλη της οργάνωσης φορούσαν λευκές ρόμπες και κουκούλες, έκαιγαν σταυρούς και επιτίθονταν βίαια, δολοφονώντας μαύρους (και όχι μόνον) Αμερικανούς.

Η διακριτική λευκή φορεσιά των οπαδών της Κου Κλουξ Κλαν επέτρεπε μεγάλες δραστηριότητες δημόσιας κλίμακας, ειδικά παρελάσεις και τελετές καύσης σταυρών, διατηρώντας παράλληλα μυστική την ταυτότητα των μελών.

Οι πωλήσεις των λευκών στολών παρείχαν την κύρια χρηματοδότηση για τον οργανισμό.

Τώρα, κατά την διάρκεια του 20^ο αιώνα, πέρα από την χρήση μου από επαναστατικές και άλλες ομάδες, κινήματα και πολιτική, έπαιξα κατά διαστήματα σημαντικό ρόλο, μέσω της μόδας, στην καθημερινότητά σου Άνθρωπε, ιδιαίτερα κατά την δεκαετία των 30.

Βέβαια η είσοδός μου στην ζωή σου κατά τα 30’s, ξεκίνησε από την προηγούμενη δεκαετία των 20, την δεκαετία της αρτ ντεκώ, όπου εγώ το λευκό με το αδελφό μεταλλικό χρώμα το ασημί, συμπληρώναμε την δριμύτατη εμφάνιση του μαύρου που κυριαρχούσε την εποχή εκείνη.

Μην ξεχνάς δε ότι τότε, κορυφαίο τεχνολογικό καλλιτεχνικό επίτευγμα, ήταν η εξάπλωση της 7^ης τέχνης, του κινηματογράφου, όπου οι ταινίες της περιόδου εκείνης ήταν ασπρόμαυρες. Άσπρο – μαύρο.

Μπαίνοντας στην δεκαετία των 30, ήδη από την προηγούμενη ασπρόμαυρη περίοδο της προηγούμενης δεκαετίας έχει καθιερωθεί σαν επίσημο ένδυμα το μαύρο για τους άνδρες και το ανοιχτόχρωμο, κυρίως το λευκό σατέν για τις γυναίκες.

Τα γυναικεία μαλλιά ξανοίγουν και βάφονται πλατινέ, σχεδόν άσπρα.

Η Τζην Χάρλοου, η σαγηνευτική γόησσα του Χόλλυγουντ, με τα πλατινέ μαλλιά, ντυμένη με λευκά σατέν φορέματα είναι ο αντιπροσωπευτικός τύπος της γυναικείας σιλουέτας των ’30.

Ο μονοχρωματισμός αρχίζει να επικρατεί στην διακόσμηση με κύριο αντιπρόσωπό του εμένα, το λευκό, που με τις τότε σύγχρονες ιατρικές ανακαλύψεις για την διατροφική επίδραση του ήλιου και τις γενικές ευμενείς επιπτώσεις του στην υγεία, το φως και κατ’ επέκταση η αντιστοιχία του, το λευκό χρώμα, γινόμαστε πολύ δημοφιλή.

Λόγω της ανάγκης της επαφής με τον ήλιο άρχισαν να καθιερώνονται οι διακοπές του εργαζόμενου κόσμου, τα θαλάσσια μπάνια και το μαύρισμα από τον ήλιο σαν ένδειξη υγείας.

Το ηλιοψημένο δέρμα προβαλλόταν με την αντίθεση του άσπρου ή ανοιχτόχρωμου χρώματος των ρούχων, ενώ τα άσπρα μαγιώ έγιναν πολύ της μόδας.

Το άσπρο στην εσωτερική διακόσμηση έδινε την εντύπωση του φωτεινότερου και της ψευδαίσθησης της μεγαλύτερης έκτασης του χώρου.

Το λευκό μέταλλο του χρωμίου και το ανοιχτόχρωμο ξύλο της συκομουριάς συμπλήρωναν την διακόσμηση.

Άσπρες σατέν κουρτίνες, άσπρα ταπέτα και σατέν υφάσματα πάνω στα άσπρα σαλόνια ήταν στις επιταγές της μόδας.

Μια ανθεκτική συνθετική βαφή άσπρου χρώματος έβαφε τα αυτοκίνητα της εποχής, που τα περισσότερα ήταν άσπρα αφού το λευκό χρώμα είχε γίνει το σύμβολο της πολυτέλειας, ενώ εμφανίστηκαν για πρώτη φορά κάτασπρα χριστουγεννιάτικα δέντρα.

Αυτά σχετικά με την σχέση μου στην ιστορία του 20^ο αιώνα….

Α! Ναι, μην το ξεχάσω. Αφού ξεκίνησα με την πολιτική την σύνδεσή μου με τον προηγούμενο αιώνα, τον 20^ο, ας κλείσω πάλι με την πολιτική, με ένα από τα ισχυρότερα πολιτικά σύμβολα της εποχής αυτής, τον Λευκό Οίκο, ο οποίος δεν ήταν από την αρχή λευκός, όμως έγινε λευκός και μετονομάστηκε από «Διοικητική Κατοικία» σε «Λευκός Οίκος», με την είσοδο του αιώνα, το 1901, από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Θίοντορ Ρούσβελτ  έτσι ώστε να ξεχωρίζει το όνομα του κτιρίου που φιλοξενεί τον εκάστοτε ανώτατο άρχοντα του αμερικανικού κράτους από τα άλλα δημόσια κτίρια των Πολιτειών όπου διαμένει ο κυβερνήτης κάθε Πολιτείας τα οποία αποκαλούνται «Διοικητικές Κατοικίες».

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

[8]

Για να παρακολουθήσετε την σειρά άρθρων υπό τον γενικό τίτλο ‘ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ’ καλό θα είναι να διαβάσετε τo εισαγωγικό 1^ο άρθρο που θα βρείτε στον σύνδεσμο https://xromata.com/?p=11228 …..

Leonardo da Vinci

Σύγχρονος του Alberti ήταν ο ζωγράφος Leonardo da Vinci (1452 – 1519).

Γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1452 στην πόλη Βίντσι της Τοσκάνης, στην Δημοκρατία της Φλωρεντίας.

Εκτός από ζωγράφος και σχεδιαστής, ήταν και γλύπτης, αρχιτέκτων, μουσικός, μαθηματικός, μηχανικός, ανατόμος, αστρονόμος, γεωλόγος, βοτανολόγος, παλαιοντολόγος, χαρτογράφος και εφευρέτης.

Ο Leonardo σαν ζωγράφος ενδιαφέρθηκε για το τετραχρωματικό σύστημα (πέραν του άσπρου – μαύρου) διστάζοντας κατ’ αρχάς να θεωρήσει το πράσινο σαν ένα από τα τέσσερα χρώματα, καθώς το πράσινο μπορεί να ληφθεί ως μείγμα κίτρινου και μπλε.

Εδώ μπορούμε να αναγνωρίσουμε την για πρώτη φορά αντίληψη της διαφοράς μεταξύ του βασικού και του δευτερογενούς χρωματικού συστήματος.

Όταν ο Λεονάρντο μελετούσε τα χρώματα, γνώριζε ήδη τη ρύθμιση που υπέβαλε το 1435 ο συμπατριώτης του Leon Battista Alberti.

Ο Leonardo, στην ‘πραγματεία του για τη ζωγραφική’ εξέθεσε κάποιες ιδέες του για τα βασικά χρώματα που τα ονόμαζε "απλά χρώματα".

Πρωτίστως καθορίζει ότι τα ακόλουθα είναι τα απλά χρώματα: κίτρινο, κόκκινο, πράσινο και μπλε (τα πρωταρχικά) μαζί με τα άσπρο – μαύρο, ενώ δύο χρώματα, το πράσινο και το μπλε στην πραγματικότητα δεν είναι απλά.

Ο Leonardo καθιστά σαφέστερη την άποψή του λίγο αργότερα ως εξής:

«Τα απλά χρώματα είναι έξι. Το πρώτο είναι το λευκό, ακόμη και αν ορισμένοι φιλόσοφοι δε δέχονται ούτε το λευκό, ούτε το μαύρο στη σειρά των χρωμάτων, καθώς θεωρούν το πρώτο σαν σύνολο των χρωμάτων και το δεύτερο σαν απουσία χρωμάτων. Δεδομένου ότι οι ζωγράφοι δεν μπορούν να ζωγραφίζουν χωρίς αυτά, είναι σημαντικό να τα ταξινομηθούν στα "απλά χρώματα".

Ως εκ τούτου, το λευκό είναι το πρώτο από τα απλά χρώματα, το κίτρινο είναι το δεύτερο, το πράσινο είναι το τρίτο, το μπλε είναι το τέταρτο, το κόκκινο είναι το πέμπτο και το μαύρο είναι το έκτο.

Το μπλε και το πράσινο δεν είναι απλά χρώματα. Το μπλε, όπως ο αέρας, αποτελείται από φωτεινότητα και σκοτάδι. Το πράσινο αποτελείται από ένα απλό (κίτρινο) και ένα σύνθετο (μπλε) χρώμα: κίτρινο και μπλε».

Κατά τον Leonardo da Vinci, λοιπόν, η χρωματική γραμμή είχε ως εξής:

λευκό, κίτρινο, πράσινο, μπλε, κόκκινο, μαύρο

Μια ματιά στην γραμμική κλίμακα των έξι «colori semplici», την οποία αναφέρει ο Leonardo da Vinci γύρω στο 1510, θα αποκαλύψει ότι αυτός ο διαχωρισμός των πραγματικών χρωμάτων -όπως μας είναι γνωστά- ήταν στην πραγματικότητα τόσο δύσκολος όσο και αμφισβητούμενος.

Η διάταξη των χρωμάτων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον δημιουργό ενός συγκεκριμένου συστήματος χρωμάτων και από την χρήση που επιδιώκει να εκπληρώσει.