Συνεντευξη με τα χρωματα [ρλθ΄]: το μπλε στα φυτα και τα άλλα ενζωα βασιλεια
Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.
Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.
Συνέντευξη με τα χρώματα
[ρλθ΄]
Το Μπλε στα φυτά
[θ΄]
Το μπλε στο φυτικό και τα άλλα ένζωα βασίλεια
-Μάλιστα, Άνθρωπε! Σου μίλησα για μένα, το μπλε χρώμα και την εμφάνισή μου στο ζωικό βασίλειο, όπου ουσιαστικά δεν υπάρχω σαν χρωστικές ουσίες -παρά ελάχιστα- και κατέληξα στο φυτικό βασίλειο λέγοντας σου πως «Σε αντίθεση με το ζωικό βασίλειο, το φυτικό διαθέτει μπλε χρωστικές ουσίες, στην ομάδα το ανθοκυανίνων, που δίνουν μπλε χρώμα σε λουλούδια».
Οι έντονες προσπάθειες για την μελέτη ύπαρξης του μπλε χρώματος στον φυτικό κόσμο επικεντρώθηκαν στα μπλε λουλούδια και στην πιθανότητα ότι οι φυσικές μπλε χρωστικές τους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως βαφές ινών, τροφίμων και άλλων.
Συνήθως, τα μπλε χρώματα στα φυτά οφείλονται στις χρωστικές ανθοκυανίνες την μεγαλύτερη ομάδα υδατοδιαλυτών χρωστικών που βρίσκεται ευρέως διαδεδομένη στο φυτικό βασίλειο.
Το πιο λαμπρό μπλε χρώμα που είναι γνωστό σε οποιονδήποτε ζωντανό φυτικό ιστό βρίσκεται στα αποκαλούμενα και «μαρμάρινα μούρα» Pollia condensata, ένα τροπικό φυτό που βρίσκεται στα δάση της Αφρικής στην περιοχή της Αγκόλα, όπου μια σπειροειδής δομή από ινίδια κυτταρίνης διασκορπίζει το μπλε φως, οπότε το έντονο λαμπερό μπλε χρώμα των καρπών του φυτού οφείλεται σε δομική σκέδαση του φωτός. Ο καρπός αυτός δεν έχει καμία θρεπτική αξία και χρησιμοποιείται διακοσμητικά.
Ο καρπός του quandong (Santalum acuminatum) μπορεί να φαίνεται μπλε λόγω του ίδιου αποτελέσματος. Είναι ένα φυτό που φύεται από τις Ινδίες έως την βόρεια Αυστραλία. Οι μπλε καρποί του μοιάζουν με χάντρες και αφού αποξηραίνονται χρησιμοποιούνται σε ινδουιστικά κομπολόγια προσευχής.
Στον σκεδασμό φωτός οφείλουν και τον περίπου μπλε χρωματισμό τους τα γνωστά μας blueberries (μύρτιλα) που παρά την διεθνή τους ονομασία και την κάπως γαλαζωπή εντύπωση που μας δίνουν, στην πραγματικότητα δεν είναι μπλε.
Γιατί άραγε;
Ίσως γιατί τίποτε που έχει μπλε χρώμα δεν τρώγεται, αλλά αν κάτι έχει μπλε χρώμα, όπως π.χ. κάτι καβούρια, στο ψήσιμο ελευθερώνεται η δεσμευμένη αστακοξανθίνη και το μπλε χρώμα μεταβάλλεται σε κόκκινο ή μωβ.
Άσε βέβαια που το κέλυφος των καβουριών δεν τρώγεται.
Ακόμα και τεχνητές μπλε χρωστικές εδεσμάτων εάν ψηθούν χάνουν το χρώμα τους, συνήθως γίνονται μωβ, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται μόνο σε κρύα εδέσματα, όπως κρέμες, παγωτά, προψημένες ζύμες κλπ.
Έτσι λοιπόν δεν υπάρχει κανένας φυσικός καρπός με πραγματικό μπλε χρώμα που τρώγεται (όχι μπλε που μωβίζει), ή εάν τρώγεται δεν έχει καμία θρεπτική ουσία.
Μπορείς να μασήσεις και να φας Άνθρωπε μπλε πέταλα λουλουδιών, όμως στην πραγματικότητα αυτά δεν έχουν καμία θρεπτική αξία, οπότε δεν μπορούν να θεωρηθούν ως τροφές.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα μικρά γαλάζια λουλουδάκια Borago Officinalis που πολλοί τα προσθέτουν στις σαλάτες τους. Ο ρόλος τους είναι κυρίως διακοσμητικός και θρεπτική αξία έχει μόνο το μικρό κέντρο τους που έχει μαύρο χρώμα.
Τώρα θα σου πω για την «πλάκα» που έπαθε ο διοργανωτής της συνέντευξης αυτής, από αυτό το μικρό γαλάζιο λουλουδάκι, ή μάλλον ας ακούσουμε πως την διηγήθηκε ο ίδιος:
«Βρισκόμουνα φιλοξενούμενος σε μια αγροτική περιοχή της Ολλανδίας. Σε λίγο θα σουρούπωνε και ετοιμαζόμασταν για φαγητό.
Ο οικοδεσπότης φίλος μου (ένας από αυτούς που τους είχα θέσει το ερώτημα που με απασχολούσε τότε ‘αν υπάρχει κάτι που τρώγεται και έχει μπλε χρώμα’ και έψαχναν μάταια να βρουν αν υπάρχει κάτι σε μπλε που τρώγεται) ετοίμαζε την σαλάτα. Ξαφνικά γυρίζει και με κοιτάζει με μάτια που γυάλιζαν από θριαμβευτική χαρά. Με άρπαξε από το χέρι και με τράβηξε έξω στον κήπο. Μου έδειξε κάτι μικρά γαλάζια πεντάφυλλα λουλουδάκια με μαυριδερή προεξέχουσα καρδιά και μου είπε:
‘Να τι τρώγεται και έχει μπλε χρώμα. Αυτά τα λουλουδάκια τρώγονται στη σαλάτα. Το συνηθίζουμε εδώ’.
Έκοψε αρκετά και τα πρόσθεσε, έτσι ωμά όπως ήταν, στη σαλάτα που φάγαμε εκείνο το βράδυ.
Με έπιασε απελπισία. Τόσοι κόποι, τόσο ψάξιμο, τόσα χρόνια έρευνας γκρεμίστηκαν από ένα μικρό ταπεινό λουλουδάκι;
Μόλις επέστρεψα σπίτι μου όρμησα στα βιβλία φυτολογίας που είχα και άρχισα το ψάξιμο.
Το βρήκα μέσα σε ένα βιβλίο που περιείχε όλα τα φρούτα και λαχανικά του κόσμου.
Αυτό το μικρό καταγάλανο λουλουδάκι που με έριξε σε τόση απελπισία ήταν το borage (borago officinalis)*, αυτοφυές των ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών και κυρίως της Ιταλίας.
Εάν οι μεσογειακοί λαοί δεν του δίνουν ιδιαίτερη σημασία, οι βορειοευρωπαίοι το τρώνε ωμό στη σαλάτα τους, το μαγειρεύουν κιόλας, ενώ το πίνουν και σαν αφέψημα.
Στην διατροφή χρησιμοποιείται κυρίως σαν αρωματικό και θρεπτικές αξίες έχουν μόνο τα φύλλα του, τα κοτσάνια του και η μαυριδερή καρδιά του κέντρου του λουλουδιού.
Τα καταγάλανα (ή ροζ, ή λευκά) πέταλά του έχουν μόνο διακοσμητική αξία.
Μαθαίνοντας αυτά, ηρέμησα από την αναστάτωση που μου προκάλεσε πρόσκαιρα αυτό το μικρό λουλουδάκι, γιατί στην ουσία δεν τρώγεται.»
Μετά την διήγηση του διοργανωτή, επιστρέφουμε και πάλι στον κόσμο των φυτών, που όπως σου είπα το μπλε ή περίπου μπλε χρώμα που εμφανίζουν οφείλεται στις ανθοκυανίνες, μια ομάδα των φλαβονοειδών χρωστικών ουσιών, οι οποίες επηρεάζονται αρκετά από το ph το περιβάλλοντος εδάφους και ανάλογα με αυτό κάνουν τα άνθη που χρωματίζουν να έχουν γαλαζωπό ή κοκκινωπό χρώμα, με κύριο παράδειγμα τα άνθη της ορτανσίας.
Βέβαια, μπορεί να σου είπα Άνθρωπε πως σαν χρώμα εγώ το μπλε δεν είμαι βρώσιμο, από εσένα, οπότε δεν με τρως, όμως δεν είναι αυτή η πραγματικότητα γιατί υπάρχει ένα άλλο βασίλειο στον κόσμο σου που κάποια μέλη του τρώγονται από εσένα και κάποια από αυτά έχουν μπλε, ή περίπου μπλε χρώμα (κάποια πρασινίζουν, κάποια γκριζάρουν και άλλα μωβίζουν). Αυτό είναι το βασίλειο των μυκήτων που περιλαμβάνει τα μανιτάρια αλλά και τις μούχλες.
Οι μπλε μούχλα είναι υπεύθυνη για την παραγωγή αυτών που αποκαλείς «μπλε τυριά», όπως το αγαπημένο σου ροκφόρ και τα ανάλογα άλλων περιοχών ( εκτός της περιοχής Ροκφόρ της Γαλλίας) που δεν έχουν το δικαίωμα και γενικά ονομάζονται μπλε τυριά, όπως το Danish blue.
Γενικά υπάρχουν αρκετά μανιτάρια που έχουν μπλε χρώμα, που ποικίλει από γκρι – μπλε, τυρκουάζ, θαλασσί, μέχρι ίντιγκο και έντονο μπλε. Μερικά είδη μπλε μανιταριών είναι τα: lactarius indigo, indigo milk cap mushrooms, entoloma hochstelleri, blue roundhead, blue mycena κ.α.
Φυσικά δεν τρώγονται όλα, θέλει προσοχή γιατί κάποια από αυτά είναι δηλητηριώδη.
Πρέπει να σου πω δε, πως το μπλε χρώμα των μυκήτων δεν προκύπτει από ανθοκυανίνες όπως συμβαίνει στο φυτικό βασίλειο γιατί στο δικό τους βασίλειο δεν υπάρχουν χρωστικές φλαβόνες στις οποίες ανήκουν. Το βασίλειο των μυκήτων χρωματίζεται από καροτενοειδή και μελανίνες (όπως το ζωικό βασίλειο) και από πολυκετίδες, ινδόλες και αζαφιλόνες χρωστικές που του προσδίδουν τα διάφορα χρώματα του.
Με διαφορετικές χρωστικές εξάλλου βάφεται και το άλλο ένζωο βασίλειο του κόσμου σου, αυτό των βακτηρίων, όπου κι’ εδώ κυριαρχούν οι καροτενοειδείς χρωστικές, όμως τα βακτήρια οφείλουν τα μπλε χρώματά τους σε ιντιγκοϊδίνες και πυοκυανίνες.
Δεν χρειάζεται να μπούμε πιο αναλυτικά στις χρωστικές του βασιλείου των μονήρων και βακτηρίων (μονοκύτταρων οργανισμών).
Λέω να σταματήσουμε λίγο να πάρουμε μια ανάσα και συνεχίζουμε σε λίγο.
admin is | Topic: Διατροφή και χρώμα, μπλε, Συνέντευξη με τα χρώματα, Φύση και χρώματα, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [ρλθ΄]: το μπλε στα φυτα και τα άλλα ενζωα βασιλεια”