xromata.com

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[οϚ΄]

Το Άσπρο στην αρχιτεκτονική

[ζ΄]

-Επανήλθα, το άσπρο χρώμα, για να συνεχίσω την παρουσίασή μου.

Είχα σταματήσει Άνθρωπε στο σημείο που σου έλεγα πως:

‘Οι σχεδιαστές συχνά χρησιμοποιούν το λευκό χρώμα για να φαίνονται οι χώροι μεγαλύτεροι και πιο ευρύχωροι, να ανοίγει το μάτι.’

Αυτό συμβαίνει λόγω της ιδιότητάς μου να ακτινοβολώ και ένεκα αυτής δημιουργώ την ψευδαίσθηση της επέκτασης.

Επιπλέον, ταιριάζω με όλα τα χρώματα και δίνω έμφαση σε έγχρωμα διακοσμητικά στοιχεία, γι’ αυτό και είμαι το προτιμούμενο χρώμα από διακοσμητές και αρχιτέκτονες, άσε δε που το ασβέστωμα σπιτιών έχει καθιερωθεί εδώ και χρόνια σε πολλές –κυρίως μεσογειακές- χώρες.

Οι λόγοι; Η θερμοκρασία και οι απολυμαντικές ιδιότητες του λευκού ασβέστη.

Το ασβέστωμα ως τεχνική θα το συναντήσουμε για βάψιμο εξωτερικών τοίχων σε περιοχές που έχουν πολύ ήλιο. Το πολύ καθαρό και έντονο λευκό που μας δίνει το αποτέλεσμα του βοηθά στην αντανάκλαση της ακτινοβολίας των ακτινών του ηλίου και την διατήρηση του χώρου σε χαμηλές θερμοκρασίες. Θα το συναντήσουμε κατά κόρον στις Κυκλάδες αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές του Ελλαδικού χώρου, όμως θα το παρατηρήσουμε και σε παγκόσμιο επίπεδο όπως στην Ισπανία, στο Μεξικό και σε πολλές άλλες χώρες που έχουν το ίδιο “πρόβλημα” έντονης ηλιοφάνειας.

Η παράδοση του ασβεστώματος είναι βαθιά ριζωμένη στην Ελλάδα από την εποχή των αρχαίων πόλεων. Το ασβεστοκονίαμα (ασβέστης, άμμος μαζί με φυτικές και ζωικές ίνες), ήταν ο παραδοσιακός σοβάς, μέσα κι έξω από το οίκημα, στη μυκηναϊκή περίοδο.

Το 1350 μ.Χ.η ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου μαστιζόταν από την πανώλη. Η Δημοκρατία της Γένοβα, επέβαλε στην Προβηγκία, την Κορσική και τη Βόρειο Ιταλία, το ασβέστωμα των σπιτιών και των γύρω χώρων. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα το μέτρο του υγειονομικού ασβεστώματος των σπιτιών, μεταφέρθηκε στην Ισπανία ενώ ακολούθησαν και οι αραβικές πόλεις της Μεσογείου.

Στα νησιά, το ασβέστωμα έγινε συνώνυμο της καθαριότητας και της ομορφιάς, από τον 19ο αιώνα. Οι κάτοικοι της Νότιας Ιταλίας, της Ισπανίας, της Κορσικής, της Σαρδηνίας, Μαγιόρκας, και της Βόρειας Αφρικής πλήρωναν πρόστιμο, αν δεν ασβέστωναν το σπίτι τους. Οι έλεγχοι των υγειονομικών αρχών ήταν συχνοί, για να αποφευχθούν πανδημίες, που εμφανίζονταν συχνά και εξολόθρευαν τους πληθυσμούς. Μάλιστα οι πιο ευάλωτες περιοχές ήταν οι παραθαλάσσιες, όπου έδεναν τα πλοία, τα οποία πιθανόν να μετέφεραν ασθένειες και επιδημίες….

Από τον 16ο αιώνα στη Μεσόγειο και κυρίως στα νησιά, το άσπρο έγινε το κυρίαρχο χρώμα των ναών.

Στα νεότερα χρόνια, στη Νεάπολη το 1913 και στη Σικελία το 1925, όταν ξέσπασαν επιδημίες χολέρας, διατάχθηκε να ασβεστωθούν οι χώροι γύρω από τις κατοικίες, τις γεωργικές και κτηνοτροφικές αποθήκες.

Στην Ελλάδα το μέτρο εισήχθη σε περιορισμένη έκταση το 1928, όταν ξέσπασε στην Αθήνα και σε άλλες περιοχές η επιδημία του δάγκειου πυρετού.

Δέκα χρόνια αργότερα, ο Μεταξάς, επέβαλε διάταγμα που όριζε το αναγκαστικό ασβέστωμα σε όλα τα σπίτια των νησιών. Στόχος του μέτρου ήταν να αποτραπεί η διάδοση των ασθενειών, όπως η χολέρα που σάρωνε τη χώρα και είχε απλωθεί ακόμη και στα οικόσιτα πτηνά.

Ο ασβέστης θεωρήθηκε το βασικό απολυμαντικό, αφού τότε ακόμη δεν ήταν διαδεδομένη η χρήση της χλωρίνης.

Tα σπίτια στα νησιά έγιναν άσπρα υπό την αυστηρή επίβλεψη του χωροφύλακα. Παράλληλα ο Μεταξάς παρουσίασε το μέτρο του ασβεστώματος ως μια γενικότερη τακτική ομογενειοποίησης των πραγμάτων.

Τα επόμενα χρόνια το μέτρο της αναγκαστικής βαφής ξεχάστηκε. Ωστόσο πολλοί κάτοικοι είχαν κρατήσει τον ασβέστη στις αποθήκες τους. Καθώς ο φόβος της φυματίωσης θέριζε, επαναλάμβαναν το ασβέστωμα προκειμένου να καθαρίσουν τα σπίτια τους από κάθε απειλούμενη αρρώστια.

Το 1955, η βασίλισσα Φρειδερίκη, μετά από προτροπές «κοσμικών κύκλων» παρουσίασε στον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, μια πρόταση για τη διαφήμιση των νησιών. Ήταν μια φωτογραφία με καλοσυντηρημένα σπίτια στην Μύκονο. Τα λευκά σπίτια με τις μπλε λεπτομέρειες, έγιναν το σήμα κατατεθέν του Αιγαίου.

Η υποχρεωτική λεύκανση των σπιτιών επιβλήθηκε και από τη στρατιωτική δικτατορία του 1967.

Η υποχρεωτική λεύκανση συνεχίστηκε και μετά τη δικτατορία. Στην πορεία, οι κάτοικοι των νησιών διατήρησαν το λευκό χρώμα γιατί αντανακλώνται οι ακτίνες του ήλιου και είναι πιο δροσερά.

Το ασβέστωμα έγινε παράδοση και είναι ακόμη και στις μέρες μας ένδειξη νοικοκυροσύνης.

Έτσι λοιπόν, εγώ το άσπρο, μέσω του ασβεστώματος για λόγους υγείας και θερμοκρασίας, καθιερώθηκα σαν βασικό χρώμα στην τοπική αρχιτεκτονική πολλών περιοχών, τόσο της Ελλάδας, όπως οι Κυκλάδες, όσο και άλλων χωρών όπως στο Μαρόκο και την Τυνησία.

Σου είπα, μόλις λίγο πιο πριν, ότι από τον 16ο αιώνα στη Μεσόγειο και κυρίως στα νησιά, το άσπρο έγινε το κυρίαρχο χρώμα των ναών. Όμως σαν χρώμα ναών και εκκλησιών έχω χρησιμοποιηθεί από πολύ παλαιότερα.

Από τους αρχαίους χρόνους, ναοί, εκκλησίες και πολλά κυβερνητικά κτήρια σε πολλές χώρες ήταν παραδοσιακά λευκά, το χρώμα που συνδέεται με τη θρησκευτική και την αστική αρετή.

Ο Παρθενώνας και άλλοι αρχαίοι ναοί της Ελλάδας, καθώς και τα κτήρια της Ρωμαϊκής Αγοράς ήταν κυρίως κατασκευασμένα ή επενδυμένα με λευκό μάρμαρο, αν και είναι πλέον γνωστό ότι μερικά από αυτά τα αρχαία κτήρια, όπως ο Παρθενώνας, ήταν βαμμένα με έντονα χρώματα.

Η ρωμαϊκή παράδοση της χρήσης λευκής πέτρας για κυβερνητικά κτήρια και ναούς αναβίωσε κατά την Αναγέννηση και ιδιαίτερα στο νεοκλασικό στυλ του 18ου και 19ου αιώνα.

Ο μεγάλος μελετητής και αρχιτέκτονας της Αναγέννησης Leon Battista Alberti έγραψε το 1452 ότι οι εκκλησίες πρέπει να είναι λευκές ακόμα και στο εσωτερικό τους, καθώς το λευκό είναι το μόνο κατάλληλο χρώμα για την συγκέντρωση σκέψης και τον διαλογισμό.

Μετά τη μεταρρύθμιση, οι καλβινιστικές εκκλησίες στις Κάτω Χώρες ήταν ασβεστωμένες και λιτές στο εσωτερικό τους, μια παράδοση που ακολουθήθηκε και στις προτεσταντικές εκκλησίες της Νέας Αγγλίας.

Οι ευρωπαϊκοί καθεδρικοί ναοί ήταν συνήθως χτισμένοι από λευκή ή ανοιχτόχρωμη πέτρα, αν και πολλοί σκούρυναν αρκετά κατά τη διάρκεια των αιώνων από τον καπνό των πόλεων και την αιθάλη.

Μιλώντας σου για ναούς και εκκλησίες, καταλαβαίνεις ότι στην συνέχεια θα σου μιλήσω για τον ρόλο και την χρήση μου σε διάφορες θρησκείες.

Προτού όμως διακόψω για να συνεχίσω με τα θρησκευτικά επανέρχομαι στο σημείο όπου αναφέρθηκα στα ασβεστώματα για λόγους υγιεινής.

Ασβέστωμα γίνεται και στα κοτέτσια γιατί ο ασβέστης αποθαρρύνει τις κοτόψειρες, και άλλα παράσιτα.

Συχνό είναι το φαινόμενο του ασβεστώματος των κορμών των δένδρων. Από παλιά υπήρχε η άποψη ότι το ασβέστωμα του κορμού των καρποφόρων δένδρων κατά την περίοδο της άνοιξης τα προστατεύει από προσβολές ξυλοφάγων εντόμων και μυκήτων.

Το ασβέστωμα επίσης απωθεί τα θηλυκά έντομα να γεννήσουν τα ωά τους πάνω στον ασβεστωμένο κορμό, όπως λέγεται επίσης πως τα μυρμήγκια αποθαρρύνονται και δεν ανεβαίνουν στις ασβεστωμένες επιφάνειες, γι’ αυτό και πολλά δέντρα ασβεστώνονται στο κάτω μέρος του κορμού τους.  

Μας είναι δε γνωστό ότι αρκετές πρωτόγονες φυλές που χρησιμοποιούσαν δέρματα ζώων για ρουχισμό και έτσι ήταν πιο ευάλωτες στις ψείρες, χρησιμοποιούσαν σκόνες από ασβεστόλιθο για να πασαλείφουν μ’ αυτές τα κορμιά τους, γιατί ως γνωστόν, η ασβεστόσκονη αποθαρρύνει τις ψείρες.

This entry was posted on Sunday, October 25th, 2020 at 5:00 am and is filed under Κοινωνική ζωή και χρώματα, Λευκό, Συνέντευξη με τα χρώματα, χρήση χρωμάτων. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.