Βυζαντινες σημαιες και διακριτικα
Βυζαντινές σημαίες και διακριτικά
[Α]
Στις Βυζαντινές σημαίες αναφερθήκαμε σε προηγούμενο άρθρο
Ας δούμε τώρα τί αναγράφεται αναλυτικότερα στην Wikipedia για τις βυζαντινές σημαίες και τα διακριτικά.
Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της, η Ανατολική Ρωμαϊκή (Βυζαντινή) Αυτοκρατορία δεν χρησιμοποίησε την εραλδική με τη δυτικοευρωπαϊκή έννοια των μόνιμων μοτίβων που μεταδίδονταν μέσω του κληρονομικού δικαιώματος.
Διάφορες μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες χρησιμοποιούσαν ορισμένα σύμβολα για να προσδιορίσουν τον εαυτό τους.
Ομοίως, διάφορα εμβλήματα (ελληνικά: σημεῖα) χρησιμοποιήθηκαν σε επίσημες περιστάσεις και για στρατιωτικούς σκοπούς, όπως σε πανό, λάβαρα ή ασπίδες με διάφορα μοτίβα όπως ο σταυρός ή ο αετός, ως επί το πλείστον με κίτρινα (χρυσά) και κόκκινα χρώματα.
Παρά την αφθονία των προεραλδικών συμβόλων στη βυζαντινή κοινωνία από τον 10ο αιώνα, μόνο μέσω της επαφής με τους Σταυροφόρους τον 12ο αιώνα (όταν η εραλδική συστηματοποιήθηκε στη Δυτική Ευρώπη), και ιδιαίτερα μετά την Τέταρτη Σταυροφορία (1202–1204). ) και την ίδρυση φραγκικών ηγεμονιών σε βυζαντινό έδαφος από το 1204 και μετά, διείσδυσαν εραλδικές χρήσεις στο Βυζάντιο.
Μια εγγενής βυζαντινή εραλδική άρχισε να εμφανίζεται στη μέση και κατώτερη βαθμίδα των αριστοκρατικών οικογενειών τον 14ο αιώνα, που συνέπεσε με την παρακμή της αυτοκρατορικής εξουσίας και με τον κατακερματισμό της πολιτικής εξουσίας υπό τους ύστερους Παλαιολόγους αυτοκράτορες.
Ωστόσο, ποτέ δεν πέτυχε το εύρος της υιοθέτησης, ή της συστηματοποίησης, των δυτικών αναλόγων της.
Αυτοκρατορικά διακριτικά:
Μονοκέφαλος αετός:
Ο μονοκέφαλος ρωμαϊκός αυτοκρατορικός αετός συνέχισε να χρησιμοποιείται στο Βυζάντιο, αν και πολύ πιο σπάνια.
Έτσι οι «αετοφόροι» απόγονοι των ρωμαϊκών λεγεώνων, μαρτυρούνται ακόμη στο στρατιωτικό εγχειρίδιο του 6ου αιώνα γνωστό ως Στρατηγικό του Μαυρίκιου, αν και είναι άγνωστο εάν τα πρότυπα που έφεραν είχαν κάποια ομοιότητα με τον λεγεωνάριο aquilae.
Τα σκήπτρα με την κορυφή του αετού ήταν συχνό χαρακτηριστικό των προξενικών δίπτυχων και εμφανίζονται στα νομίσματα μέχρι τη βασιλεία του Φιλιππικού Βαρδάνη (711–713).
Ωστόσο, συνέχισε να χρησιμοποιείται σε ανάγλυφα εκκλησίες και ταφικά μνημεία μέχρι τον 11ο αιώνα.
Στους τελευταίους αιώνες της Αυτοκρατορίας καταγράφεται ότι ήταν ραμμένο σε αυτοκρατορικά ενδύματα και εμφανίζεται σε φωτισμένα χειρόγραφα ως διακοσμητικό των μαξιλαριών (suppia) πάνω στα οποία κάθονταν οι αυτοκράτορες.
Δικέφαλος αετός:
Το έμβλημα που συνδέεται κυρίως με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία είναι ο δικέφαλος αετός.
Δεν είναι βυζαντινής εφεύρεσης, αλλά ένα παραδοσιακό μοτίβο της Ανατολίας που χρονολογείται από τους χρόνους των Χετταίων, και οι ίδιοι οι Βυζαντινοί το χρησιμοποιούσαν μόνο τους τελευταίους αιώνες της Αυτοκρατορίας.
Η ημερομηνία υιοθέτησής του από τους Βυζαντινούς έχει συζητηθεί έντονα από τους μελετητές.
Το 1861, ο Έλληνας λόγιος Γεώργιος Χρυσοβέργης έγραψε ότι υιοθετήθηκε από τους Κομνηνούς το 1048.
Αν και αυτό δεν βασίστηκε σε κανένα απολύτως στοιχείο, η άποψη αυτή κέρδισε ευρεία αποδοχή και κυκλοφορία.
Η πιο προσεκτική εξέταση των πρωτογενών πηγών από τον Σπυρίδωνα Λάμπρο και τον August Heisenberg έδειξε ότι, αν και ως διακοσμητικό μοτίβο ο δικέφαλος αετός αρχίζει να εμφανίζεται στη βυζαντινή τέχνη κατά τον 10ο/11ο αιώνα, δεν μαρτυρείται με ασφάλεια σε σχέση με τον αυτοκράτορα μέχρι το χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου το 1301.
Ο Λάμπρος πρότεινε ότι υιοθετήθηκε από χεττιτικά βραχογραφήματα, ενώ ο A. Soloviev υποστήριξε υπέρ μιας όψιμης υιοθεσίας γύρω στο 1288, ως φυλαχτό ενάντια στις πρώτες οθωμανικές επιτυχίες στην Ανατολία, ως συμβολική χειρονομία που επιβεβαίωνε τη βυζαντινή κυριαρχία και στα δύο εδάφη ευρωπαϊκά και ασιατικά.
Ο δικέφαλος αετός έχει αποδειχθεί ότι προέρχεται από τις παραδόσεις της Κεντρικής Ασίας και εξαπλώθηκε στην ανατολική Μεσόγειο με τους Σελτζούκους Τούρκους.
Στα τέλη του 12ου και καθ' όλη τη διάρκεια του 13ου αιώνα, ο δικέφαλος αετός χρησιμοποιήθηκε στη βόρεια Συρία και την Άνω Μεσοποταμία:
Οι Αρτουκίδες σουλτάνοι της Amida τον χρησιμοποιούσαν ως έμβλημά τους, τα νομίσματα της δυναστείας Zengid τον παρουσίαζαν και ο Saladin και ο Σελτζούκος σουλτάνος Kayqubad το χρησιμοποίησαν επίσης ως διακοσμητικό μοτίβο στα κτίριά τους.
Αυτή η χρήση μειώθηκε απότομα μετά τη μάχη του Köse Dağ το 1243, καθώς πολλές παραδόσεις των Σελτζούκων προϊσλαμικής προέλευσης εγκαταλείφθηκαν, συμπεριλαμβανομένης της απεικόνισης ζώων.
Το μοτίβο συνεχίζει να εμφανίζεται σποραδικά ως αρχιτεκτονική διακόσμηση τον 14ο αιώνα και σε ορισμένα οθωμανικά νομίσματα τον 15ο αιώνα.
Επιπλέον, ο δικέφαλος αετός μπορεί να χρησιμοποιήθηκε στη Λατινική Αυτοκρατορία που ιδρύθηκε μετά την Τέταρτη Σταυροφορία: σύμφωνα με τον Robert of Clari.
Ο πρώτος Λατίνος αυτοκράτορας, ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας, φορούσε ένα μανδύα κεντημένο με αετούς για τη στέψη του και οι κόρες του χρησιμοποιούσαν το ίδιο μοτίβο στα ενδύματά τους.
Ο βυζαντινός ιστορικός Νικήτας Χωνιάτης αναφέρει ότι οι Λατίνοι αυτοκράτορες έκοψαν χάλκινα νομίσματα με δικέφαλο αετό πάνω τους.
(συνεχίζεται)
admin is | Topic: Uncategorized, ιστορία και χρώματα | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Βυζαντινες σημαιες και διακριτικα”