Βυζαντινες σημαιες και διακριτικα [Β]
Βυζαντινές σημαίες και διακριτικά
[Β]
Ο δικέφαλος αετός
Οι Παλαιολόγοι αυτοκράτορες χρησιμοποιούσαν τον δικέφαλο αετό ως σύμβολο των ανώτερων μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας.
Χρησιμοποιήθηκε κυρίως σε ρούχα και άλλα είδη, όπως κωδικοποιήθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τον ψευδο-Κωδινό στο Βιβλίο των Αξιωμάτων του.
Σύμφωνα με τον Κωδινό, ο αυτοκράτορας φορούσε ειδικές μπότες (τζάγγια) με αετούς από μαργαριτάρια και στις δύο κνήμες και στο πόδι.·
Οι Δεσπότες φορούσαν παρόμοιες μπότες λευκού και μωβ χρώματος και είχαν μαργαριταρένιους αετούς στις σέλες τους.
Το ύφασμα της σέλας και οι σκηνές τους ήταν λευκές διακοσμημένες με κόκκινους αετούς.
Ομοίως, ο σεβαστοκράτορας φορούσε μπλε μπότες με χρυσοκεντημένους αετούς σε κόκκινο φόντο, ενώ το ύφασμα της σέλας του ήταν μπλε με τέσσερις κόκκινους κεντητούς αετούς.
Η μόνη περίπτωση που ο δικέφαλος αετός εμφανίζεται σε μια σημαία είναι στο πλοίο που έφερε τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η' Παλαιολόγο στη Σύνοδο της Φλωρεντίας, όπως αναφέρει ο Σφράντζης και επιβεβαιώνεται από την απεικόνισή του στις Πόρτες της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου.
Σύμφωνα με μια χούφτα σωζόμενων παραδειγμάτων, όπως η υποτιθέμενη «Σημαία του Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου» στη Μονή Βατοπαιδίου ή μια προμετωπίδα μιας Βίβλου που ανήκε στον Δημήτριο Παλαιολόγο, ο βυζαντινός δικέφαλος αετός ήταν χρυσός σε κόκκινο φόντο.
Ομοίως, στα δυτικά οπλαρχεία του 15ου αιώνα, ο χρυσός δικέφαλος αετός σε μια κόκκινη ασπίδα φέρεται ως σύμβολο της «Αυτοκρατορίας της Ανατολής» ή «της Κωνσταντινούπολης», ή ως έμβλημα των μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας. Ωστόσο, η αναπαράσταση του αετού σε μια ασπίδα είναι μια προσαρμογή στη δυτική εραλδική πρακτική.
Οι Βυζαντινοί δεν το χρησιμοποίησαν ποτέ με αυτόν τον τρόπο για τον εαυτό τους, αν και το χρησιμοποίησαν σε δυτικό πλαίσιο, π.χ. στην απονομή του δικαιώματος να φέρει τα αυτοκρατορικά όπλα στον Φλωρεντινό πολίτη Giacomo Paolo di Morellis το 1439.
Οι δυτικοευρωπαίοι ηγεμόνες στα ελληνικά εδάφη, όπως ο Esau de' Buondelmonti και ο Carlo I Tocco, χρησιμοποίησαν επίσης τον δικέφαλο αετό ως ένδειξη της ιδιότητάς τους όταν έλαβαν τον τίτλο του Δεσπότη από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες.
Στον βυζαντινό κόσμο, ο αετός χρησιμοποιήθηκε επίσης από τους ημιαυτόνομους Δεσπότες του Μοριά, που ήταν νεότεροι αυτοκρατορικοί πρίγκιπες, και από τους Gattilusi της Λέσβου, που ήταν συγγενείς και υποτελείς των Παλαιολόγων.
Ο δικέφαλος αετός χρησιμοποιήθηκε και στην αποσχισθείσα Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας σε αυτοκρατορικά ρούχα αλλά και σε σημαίες.
Πράγματι, οι δυτικοί πορτολάνοι του 14ου-15ου αιώνα χρησιμοποιούσαν τον δικέφαλο αετό (ασημί/χρυσό πάνω σε κόκκινο) ως σύμβολο της Τραπεζούντας και όχι της Κωνσταντινούπολης.
Οι μονοκέφαλοι αετοί μαρτυρούνται επίσης σε νομίσματα της Τραπεζούντας και μια πηγή του 1421 απεικονίζει την σημαία της ως κίτρινη με έναν κόκκινο μονόκεφαλο αετό.
Προφανώς, όπως και στο μητροπολιτικό βυζαντινό κράτος, η χρήση και των δύο μοτίβων, μονοκέφαλων και δικέφαλων, συνεχίστηκε παραλλήλως.
Ανάγλυφα δικέφαλου αετού μαρτυρούνται επίσης για τα τείχη της Τραπεζούντας, με ένα παράδειγμα που σώζεται σε εκκλησία στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, η οποία μοιάζει πολύ με τα παραδείγματα των Σελτζούκων του 13ου αιώνα.
Οι σύγχρονοι μελετητές συνήθως θεωρούν ότι ο δικέφαλος αετός υιοθετήθηκε από τους Μεγάλους Κομνηνούς αυτοκράτορες της Τραπεζούντας μετά την αναγνώρισή της επικυριαρχίας τους και τον γάμο με τη δυναστεία των Παλαιολόγων την δεκαετία του 1280.
Ομοίως, το μικρό Βυζαντινό Πριγκιπάτο των Θεοδώρων στην Κριμαία, του οποίου οι ηγεμόνες συνήψαν γαμήλιες συμμαχίες τόσο με τους Παλαιολόγους όσο και με τους Μεγάλους Κομνηνούς, χρησιμοποίησε επίσης τον δικέφαλο αετό τον 15ο αιώνα.
Το βυζαντινό πρότυπο ακολούθησαν και άλλα βαλκανικά κράτη:
κυρίως οι Σέρβοι, αλλά και οι Βούλγαροι και η Αλβανία υπό τον Γεώργιο Καστριώτη (περισσότερο γνωστό ως Σκεντέρμπεη), ενώ μετά το 1472 ο αετός υιοθετήθηκε από τη Μοσχοβία και στη συνέχεια τη Ρωσία.
Στη Δυτική Ευρώπη, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υιοθέτησε ομοίως τον δικέφαλο αετό στα μέσα του 13ου αιώνα, υπό τον Φρειδερίκο Β' Χοενστάουφεν, και τον χρησιμοποίησε παράλληλα με τη μονοκέφαλη εκδοχή.
admin is | Topic: Uncategorized, ιστορία και χρώματα | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Βυζαντινες σημαιες και διακριτικα [Β]”