Συνεντευξη με τα χρωματα [ρλι΄]: το μπλε στα ορυκτα
Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.
Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.
Συνέντευξη με τα χρώματα
[ρλι΄]
Το Μπλε στα ορυκτά
[ι΄]
Το μπλε στο ορυκτό βασίλειο
-Εδώ είμαι και πάλι το μπλε χρώμα. Ήδη σου μίλησα Άνθρωπε για την εμφάνιση μου στο ζωικό βασίλειο, στο φυτικό και στα βασίλεια των μυκήτων και των μονήρων (ή πρώτιστων).
Δεν μένει παρά να αναφερθώ τώρα και στο ορυκτό βασίλειο.
Το βασίλειο των ορυκτών μπορεί μεν να έχει την μεγαλύτερη χρωματική ποικιλία από όλα τα άλλα, μπορεί να αλλάζει έντονα τα χρώματά του κάτω από ειδικές συνθήκες, όπως π.χ. ο φθορισμός, ή να μεταβάλλει τους χρωματισμούς του λόγω χημικών αντιδράσεων ή λόγω αφαίρεσης ή προσθήκης ηλεκτρονίων στις βασικές δομές του και το κυριότερο είναι πως αυτό που κατά κύριο λόγω μας εφοδιάζει με χρωστικές ουσίες όλων των χρωμάτων, δεν διαθέτει δικές του ομάδες χρωστικών ουσιών που το χρωματίζουν όπως συμβαίνει με τα άλλα βασίλεια, όπου π.χ. το ζωικό ‘βάφεται’ από αίμες, μελανίνες και καροτένια και το φυτικό από χλωροφύλλες φλαβόνες και καροτένια.
Εν πάση περιπτώση, οι γνώσεις σου Άνθρωπε για το ορυκτό βασίλειο και τα χρώματα του είναι ακόμα ελλιπείς.
Μπορεί να γνωρίζουμε που και πως πολλά από τα διάφορα ορυκτά οφείλουν τα χρώματά τους (π.χ. το ρουμπίνι το κόκκινο χρώμα του ή το σμαράγδι το πράσινο), αλλά αυτό είναι όλο.
Ας επικεντρωθούμε τώρα στα μπλε χρώματα του ορυκτού βασιλείου.
Η Βικιπαίδεια μας λέει γι’ αυτά εν συντομία τα εξής:
«Μερικοί από τους πιο επιθυμητούς πολύτιμους λίθους έχουν μπλε χρώμα, όπως το ζαφείρι και ο τανζανίτης.
Οι ενώσεις του χαλκού (II) είναι χαρακτηριστικά μπλε όπως και πολλά ορυκτά που περιέχουν χαλκό.
Ο αζουρίτης (Cu3(CO3)2(OH)2), με βαθύ μπλε χρώμα, χρησιμοποιήθηκε κάποτε στα μεσαιωνικά χρόνια για παραγωγή βαφών, αλλά είναι μια ασταθής χρωστική ουσία, που χάνει το χρώμα της ιδιαίτερα σε ξηρές συνθήκες.
Το λάπις λάζουλι, που εξορύσσεται στο Αφγανιστάν για περισσότερα από τρεις χιλιάδες χρόνια, χρησιμοποιήθηκε για κοσμήματα και στολίδια, και αργότερα θρυμματίστηκε, κονιοποιήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως χρωστική ουσία.
Όσο περισσότερο αλέθονταν, τόσο πιο ανοιχτόχρωμο γινόταν το μπλε χρώμα του.
Η φυσική ultramarine, που παρασκευάστηκε με άλεση λάπις λάζουλι σε λεπτή σκόνη, ήταν η καλύτερη διαθέσιμη μπλε χρωστική ουσία στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Ήταν εξαιρετικά ακριβή βαφή, και στην ιταλική τέχνη της Αναγέννησης, λόγω του κόστους της συχνά προοριζόταν για να χρωματίζει τα ρούχα της Παναγίας».
Αυτά τα λίγα από την Βικιπαίδεια.
Τώρα θα σου αναφέρω τα ορυκτά που έχουν το χρώμα μου, το μπλε, είτε στην σκούρα μορφή του, είτε στην ανοιχτότερη ή ακόμα αι στην γαλαζοπράσινη χροιά μου.
Σε διαδικτυακό κατάλογο αναγράφονται 23 κατηγορίες και υποκατηγορίες ορυκτών που μας δίνουν 79 ορυκτά με μπλε, γαλάζιο ή γαλανοπράσινο χρώμα.
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Blue_minerals
Από αυτά θα σου αναφέρω κάποια που έχουν πραγματικά μπλε ή γαλάζιο χρώμα, που είναι το χαρακτηριστικό τους, διότι στον κατάλογο αναφέρονται και τα μπλε διαμάντια και ζαφείρια, αλλά το μπλε δεν είναι το χαρακτηριστικό χρώμα ούτε του διαμαντιού, ούτε του ζαφειριού, τα οποία ευρίσκονται και σε άλλα χρώματα.
Έχουμε λοιπόν και λέμε, με την διεθνή τους ονομασία:
Azurite
Boleite
Cavansite
Chalcanthite
Cornetite
Cumengeite
Langite
Lazulite
Linarte
Shattuckite
Turquoise
Vauxite
Κάποια από τα ορυκτά, που το πραγματικό τους χρώμα είναι το μπλε, όπως ο Αζουρίτης, ο Λαζουλίτης (λάπιζ λαζούλ) ή το τυρκουάζ, μας δίνουν τις μπλε χρωστικές τους ουσίες για να κατασκευάσουμε μπλε βαφές κλπ.
Τις βαφές που παράγομε από ορυκτές ουσίες τις ονομάζουμε τεχνητές βαφές σε αντίθεση με αυτές που παράγουμε από το φυτικό βασίλειο και τις αποκαλούμε φυσικές βαφές.
Οι μπλε βαφές γενικά, είτε φυσικές ή τεχνητές, είτε συνθετικές (παραγόμενες χημικά) είναι οργανικές ενώσεις.
Τα φυτά ισάτις (Woad) ξύλο και το ίντιγκο (indigo / λουλάκι) χρησιμοποιούνταν κάποτε, αλλά από τις αρχές του 1900, όλα τα ίντιγκο είναι συνθετικά.
Τα τεχνητά μπλε:
Το αιγυπτιακό μπλε, η πρώτη τεχνητή χρωστική ουσία, παρήχθη την τρίτη χιλιετία π.Χ. στην Αρχαία Αίγυπτο.
Παραγόταν με θέρμανση κονιοποιημένης άμμου, χαλκού και νάτρου (ένυδρο ανθρακικό νάτριο).
Χρησιμοποιήθηκε σε πίνακες τάφων και σε αντικείμενα κηδείας για την προστασία των νεκρών στη μετά θάνατον ζωή τους.
Πριν από το 1700, οι μπλε χρωστικές για έργα τέχνης βασίζονταν κυρίως στο λάπις λάζουλι και το σχετικό ορυκτό λαζουλίτη.
Μια σημαντική ανακάλυψη συνέβη το 1709 όταν ο Γερμανός φαρμακοποιός και κατασκευαστής χρωστικών Johann Jacob Diesbach ανακάλυψε το πρωσικό μπλε.
Το νέο μπλε προέκυψε από πειράματα που αφορούσαν τη θέρμανση του αποξηραμένου αίματος με θειούχο σίδηρο και αρχικά ονομαζόταν Berliner Blau.
Μέχρι το 1710 χρησιμοποιήθηκε από τον Γάλλο ζωγράφο Antoine Watteau και αργότερα τον διάδοχό του Nicolas Lancret.
Έγινε εξαιρετικά δημοφιλές για την κατασκευή ταπετσαρίας και τον 19ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ευρέως από Γάλλους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους. Ξεκινώντας τη δεκαετία του 1820, το πρωσικό μπλε εισήχθη στην Ιαπωνία μέσω του λιμανιού του Ναγκασάκι.
Ονομαζόταν bero-ai, ή μπλε του Βερολίνου, και έγινε δημοφιλές επειδή δεν ξεθώριαζε όπως η παραδοσιακή ιαπωνική μπλε χρωστική ουσία, το ai-gami, φτιαγμένο από άνθη.
Το πρωσικό μπλε χρησιμοποιήθηκε τόσο από τον Hokusai, στους κυματικούς του πίνακες, όσο και από τον Hiroshige.
Το 1799 ένας Γάλλος χημικός, ο Louis Jacques Thénard, έφτιαξε μια συνθετική χρωστική ουσία μπλε κοβαλτίου που έγινε εξαιρετικά δημοφιλής στους ζωγράφους.
Το 1824 η Societé pour l'Encouragement d'Industrie στη Γαλλία πρόσφερε ένα βραβείο για την εφεύρεση ενός τεχνητού ultramarine (η κοινή ονομασία του μπλε από λαζουλίτη), που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί το φυσικό χρώμα από λάπις λάζουλι.
Το βραβείο κέρδισε το 1826 ένας χημικός ονόματι Jean Baptiste Guimet, αλλά αρνήθηκε να αποκαλύψει τη φόρμουλα του χρώματός του.
Το 1828, ένας άλλος επιστήμονας, ο Christian Gmelin τότε καθηγητής χημείας στο Tübingen, βρήκε τη διαδικασία και δημοσίευσε τη φόρμουλά του.
Αυτή ήταν η αρχή της νέας βιομηχανίας για την κατασκευή τεχνητού ουλτραρμαρίν, το οποίο τελικά αντικατέστησε σχεδόν πλήρως το φυσικό προϊόν.
Το 1878 Γερμανοί χημικοί συνέθεσαν το indigo μπλε.
Αυτό το προϊόν αντικατέστησε γρήγορα το φυσικό λουλακί, εξαλείφοντας τεράστιες φάρμες που καλλιεργούσαν ίντιγκο.
Τώρα είναι το μπλε χρώμα των μπλου τζιν.
Καθώς ο ρυθμός της οργανικής χημείας επιταχύνθηκε, ανακαλύφθηκαν μια σειρά από συνθετικές μπλε χρωστικές, συμπεριλαμβανομένου του μπλε Indanthrone, το οποίο είχε ακόμη μεγαλύτερη αντοχή στο ξεθώριασμα κατά το πλύσιμο ή στον ήλιο, και την φθαλοκυανίνη χαλκού (pthalo blue).
admin is | Topic: βαφές, μπλε, ορυκτα και χρωματα, Συνέντευξη με τα χρώματα, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [ρλι΄]: το μπλε στα ορυκτα”