Χρωστικες λουλουδιων – καρπων
Οι χρωστικές των λουλουδιών
Ο Μάιος φεύγει και η άνοιξη παραχωρεί τη θέση της στο καλοκαίρι, που το πραγματικό ελληνικό του όνομα είναι «Θέρος» και σαν θέρος σχετίζεται με τα χρώματα, γιατί την εποχή αυτή τα στάχυα έχουν αφήσει κι αυτά το πράσινο ανοιξιάτικο χρώμα τους, έχουν φορέσει την ξανθή στολή τους, δηλώνοντας έτσι ότι έφθασε η εποχή του θερισμού, το «Θέρος», που εμείς μετονομάσαμε σε «Καλοκαίρι».
Εγκαταλείποντας λοιπόν την άνοιξη, ας θυμηθούμε όσα έχουμε πει έως τώρα για την χλωρίδα και τα χρώματά της:
Όπως είδαμε, ο φυτικός κόσμος οφείλει τα πλούσια πανέμορφα χρώματά του σε τρεις βασικές ομάδες χρωστικών ουσιών:
Τις χλωροφύλλες΄
Τα καροτενοειδή
Τις φλαβονειδείς
Κάθε μια ομάδα από αυτές αποτελείται από πολλές χρωστικές με διαφορετικές λειτουργίες και χρωματικές αποδόσεις.
Τα καροτινοειδή και οι φλαβονοειδείς είναι οι δυο ομάδες οι οποίες κατά κύριο λόγο χρωματίζουν τα άνθη και τους καρπούς των φυτών.
Μερικές από τις χρωστικές των καροτινοειδών (υπεύθυνες για τους κίτρινους, πορτοκαλί και κόκκινους χρωματισμούς) είναι οι:
Καροτίνη, χρυσανθεμοξανθίνη, κροκίνη, ζεα- ξανθίνη, καψανθίνη, λυκοπίνιο.
Μερικές από τις φλαβονοειδείς (φλαβόνες και ανθοκυανίνες, υπεύθυνες για τον σχηματισμό μπλε, μωβ και κόκκινων χρωμάτων) είναι οι:
Φλαβόνη, κυανίνη, ισοφλαβόνη, φλαβονοξανθίνη, φλαβονόλη.
Πιθανόν προσεχώς να ασχοληθούμε ιδιαίτερα με κάποιες από αυτές τις βιο- χρωστικές της χλωρίδας.
Προς το παρόν θα αναφέρουμε ότι έχει παρατηρηθεί πως υπάρχει κλιματική και γεωγραφική διανομή στις χρωστικές ουσίες των φυτών. Άλλες από αυτές βρίσκονται στα τροπικά και άλλες στα εύκρατα κλίματα. Πιθανόν να υπάρχει σχέση κλίματος και χρωστικών (όπως συμβαίνει με τις ζωικές χρωστικές*), αλλά η θεωρία αυτή δεν έχει εδραιωθεί ακόμα. Όπως εξ άλλου και πολλές άλλες θεωρίες….
*[όπως η ισχυροποίηση της μελανίνης στα τροπικά κλίματα και η αποδυνάμωσή της στις βόρειες παγωμένες ζώνες, εξ ου και οι σκούρες επιδερμίδες στους τροπικούς, και η πληθώρα ανοιχτόχρωμων ματιών στις βόρειες χώρες, όπου και η μετάλλαξη της αρκούδας σε πολική, αλλά και η λεύκανση του τριχώματος των πολικών ζώων κατά τον χειμώνα)].
Παρ’ όλα όσα είπαμε μέχρι τώρα για τις γεωπονικές χρωστικές, υπάρχουν πολλά κενά γνώσεων και σημεία που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς γύρω από το θέμα αυτό, γιατί θεωρείται δευτερευούσης σημασίας και σχετικές έρευνες δεν χρηματοδοτούνται εύκολα.
Δυο όμως σημεία άξια αναφοράς σχετικά με τα χρώματα της χλωρίδας είναι η μετάλλαξη των χρωστικών σε παθολογικές καταστάσεις και ο ρόλος τους στην κληρονομικότητα.
Βακτήρια, μύκητες, ιοί και άλλα παθογόνα που προσβάλλουν τα φυτά, παράγουν χαρακτηριστικά συμπτώματα, κυριότερα των οποίων είναι η εμφάνιση ή η απώλεια κάποιων χρωστικών ουσιών στο προσβεβλημένο τμήμα.
Αυτό οφείλεται στο ότι ο μεταβολισμός του ασθενούντος φυτού είναι διαφορετικός από αυτόν του υγιούς και σαν αποτέλεσμα έχουμε τον χαρακτηριστικό μεταχρωματισμό και σχηματισμό κηλίδων που είναι χαρακτηριστικός για κάθε είδους ασθένεια.
Το ίδιο συμβαίνει και σε φαινόμενα μεταλλικής ανεπάρκειας.
Έτσι, καταλαβαίνουμε πως το φυτό μας, όταν κιτρινίζουν τα φύλλα του την εποχή που έπρεπε να είναι καταπράσινα, στερείται σιδήρου, οπότε το ραντίζουμε με διαλύματα σιδήρου για να συνέλθει και να πρασινίσει και πάλι.
Φύλλα πατάτας, πορτοκάλια, μήλα, βαμβάκι, λάχανα, γίνονται καφετιά ή μαβιά όταν υπάρχει έλλειψη ποτάσας. Τα φύλλα της βαμβακιάς γίνονται μωβέ όταν στερούνται μαγνησίου και η αλφάλφα κοκκινίζει όταν της λείπει το βόρειο.
Υπεύθυνες για την έλλειψη μεταλλικής ανεπάρκειας είναι οι ανθοκυανίνες που λειτουργούν και σαν ενδείκτες των εναλλαγών της οξύτητας των διαλυμάτων των φυσικών χυμών των φυτών.
Οι κόκκινες ανθοκυανίνες μετατρέπονται σε μπλε όταν το περιβάλλον είναι αλκαλικό και οι μπλε ανθοκυανίνες γίνονται κόκκινες σε όξινο περιβάλλον. Έτσι οι ορτανσίες μετατρέπονται από ροζ σε μπλε όταν το έδαφος στο οποίο αναπτύσσονται γίνεται αλκαλικό, ενώ σε ουδέτερο έδαφος το χρώμα τους γίνεται μωβ.
Μεταχρωματισμός σχηματίζεται επίσης κι’ από την μόλυνση του περιβάλλοντος.
Το δεύτερο σημείο, άξιο αναφοράς, όπου οι χρωστικές των ανθών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, είναι η κληρονομικότητα.
Ο καλόγηρος Μέντελ που ασχολήθηκε με την κληρονομικότητα, στήριξε τις παρατηρήσεις του αποκλειστικά στην κληρονομικότητα των χρωμάτων των λουλουδιών του μπιζελιού.
Εδώ όμως ανοίγει ένα άλλο, πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο, με το οποίο θα ασχοληθούμε κάποια άλλη φορά.
admin is | Topic: Φύση και χρώματα | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Χρωστικες λουλουδιων – καρπων”