Ultramarine
Χρώματα βαφές
Οι βαφές κατά τον Μεσαίωνα
(Όπως αναγράφονται στον ιστότοπο ‘WebExibits, Pigments through the ages’).
Σε προηγούμενα άρθρα, αναφερθήκαμε στα χρώματα βαφές που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος κατά την προϊστορική περίοδο, την πρώιμη και ύστερη αρχαιότητα, τα περισσότερα των οποίων είναι εν χρήσει ακόμα και σήμερα.
Στον Μεσαίωνα πέρα από τα προαναφερθέντα χρώματα, που παρέμειναν όλα εν χρήσει, εκτός από το Egyptian Blue, προστέθηκαν άλλα πέντε χρώματα βαφές στον χρωστήρα του ανθρώπου, τα εξής, κατά την διεθνή αγγλική τους ονομασία:
Ultramarine
Lead tin yellow
Smalt
Indian yellow
Copper resinate
Θα αναφερθούμε σ’ αυτά τα 5 χρώματα ξεκινώντας από το Ultramarine στο οποίο έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν στους συνδέσμους
Ultramarine
Σύντομη περιγραφή του Ultramarine
Το καλύτερο μπλε που ήταν γνωστό στους αρχαίους, εξαγόταν από τον ημιπολύτιμο λίθο lapis lazuli (λαζουρίτη), ένα δαπανηρό ορυκτό.
Ο ανόργανος ορυκτός λαζουρίτης, που θεωρείται μάλλον σαν πέτρωμα, είναι ένα πολύπλοκο θειικό πυριτικό άλας αργιλικού ασβεστονατρίου με χημικό τύπο (Na,Ca)₈Al₆Si₆O₂₄ (S,SO)₄
Το Lapis lazuli εξορύσσεται εδώ και αιώνες από μια τοποθεσία που χρησιμοποιείται ακόμα σήμερα στην κοιλάδα του βουνού Kokcha του Αφγανιστάν.
Οι πρώτες εξορύξεις έγιναν πριν από 6.000 χρόνια, ο λίθος μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο και αργότερα στην Ευρώπη όπου χρησιμοποιήθηκε για κοσμήματα και χρωστική βαφών.
Οι Ευρωπαίοι ονόμασαν την ακριβή κονιορτοποιημένη χρωστική ουσία ultramarine, που σημαίνει κυριολεκτικά πέρα από την θάλασσα.
Από τον 19ο αιώνα, το ultramarine άρχισε να κατασκευάζεται και τεχνητά.
Πρόκειται για μια ιστορική χρωστική ουσία που βρέθηκε σε αιγυπτιακούς τάφους, ενώ χρησιμοποιήθηκε από τους Ραφαήλ, Λεονάρντο Ντα Βίντσι και Μιχαήλ Άγγελο Μπουοναρότι.
Φυσικό Ουλτραμαρίν:
Το Ultramarine ήταν φημισμένο σαν η πιο ακριβή χρωστική ουσία. Κατά την Αναγέννηση ήταν ακριβότερη από τον χρυσό.
Η χρωστική αυτή ουσία βρήκε την πιο εκτεταμένη χρήση της στα χειρόγραφα του 14ου και 15ου αιώνα και στους ιταλικούς πίνακες ζωγραφικής, όπου συνήθως προορίζονται για να χρωματίζει τους μανδύες του Χριστού και της Παναγίας. Εισαγόταν στην Ευρώπη μέσω της Βενετίας.
Τεχνητό Ουλτραμαρίν:
Το γνήσιο Ultramarine, φτιαγμένο από το ημιπολύτιμο κόσμημα lapis lazuli, ήταν τόσο δαπανηρό τον δέκατο ένατο αιώνα που οι καλλιτέχνες το χρησιμοποιούσαν σπάνια. Η απόχρωση του ήταν ένα απαραίτητο στοιχείο σε μια ισορροπημένη χρωματική παλέτα από θερμά και ψυχρά χρώματα. Χωρίς αυτό έλειπε ένα ψυχρό, βαθύ μπλε χρώμα.
Η αρχή της εξέλιξης της τεχνητής παραγωγής ενός βαθύ μπλε χρώματος ήταν γνωστή από τον Γκαίτε. Στα 1787περίπου, παρατήρησε τα μπλε αποθέματα στους τοίχους των ασβεστοκάμινων κοντά στο Παλέρμο της Ιταλίας. Ήταν ενήμερος για την χρήση αυτών των υαλωδών αποθεμάτων ως υποκατάστατο του λάπις λάζουλι σε διακοσμητικές εφαρμογές. Ωστόσο, δεν ανέφερε αν ήταν κατάλληλο να αλεστεί για χρωστική ουσία.
Τα μπλε αποθέματα βρέθηκαν και λαμβάνονταν από τον Μ Tessäert από τους κλίβανους της υαλουργίας Saint-Gobain.
Ο Tessäert φέρεται να ήταν ο πρώτος που πρότεινε την Societe d'Encouragement pour l'Industrie Nationale να διερευνηθεί μέθοδος για την κατασκευή ενός συνθετικού βαθύ μπλε χρώματος. Έδωσε τα μπλε δείγματα του στον Vauquelin.
Το 1814, ο Vauquelin δημοσίευσε τα ευρήματά του που ήταν ότι τα μπλε αποθέματα των κλιβάνων ήταν στην σύνθεση τους ίδια με αυτήν των πανάκριβων λάπις λάζουλι.
Το 1824, από την Societe d'Encouragement προσφερόταν ένα βραβείο από έξι χιλιάδες γαλλικά φράγκα σε όποιον θα μπορούσε να παράγει ένα συνθετικό βαθύ μπλε χρώμα που δεν θα υπέρβαινε τα τριακόσια φράγκα το κιλό.
Στις 4 Φεβρουαρίου 1828 το βραβείο απονεμήθηκε στον Jean Baptiste Guimet που υπέβαλε μια διαδικασία για την παραγωγή τεχνητής Ουλτραμαρίνης που μπορούσε να πωληθεί για τετρακόσια φράγκα ανά λίβρα. Ενώ τότε στο Παρίσι η φυσική χρωστική από λάπις λάζουλι κόστιζε 3 με 5.000 φράγκα.
Ανεξάρτητα από τον Guimet, ο Christian Gottlob Gmelin, καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο του Tubingen ανακάλυψε μια ελαφρώς διαφορετική μέθοδο.
Το ‘γαλλικό μπλε’, όπως ονομάστηκε η τεχνητή ουλτραμαρίνη, ήταν μη τοξικό και σταθερό όσο η φυσική ποικιλία, αλλά πιο σκούρο και λιγότερο καθαρό μπλε. Παρασκευαζόταν τόσο σε λάδι όσο και σε ακουαρέλα.
Σαν λάδι στέγνωνε καλά, παρά το υψηλό ποσοστό λαδιού που χρειαζόταν για την λείανση της χρωστικής και σε υδατοχρώματα παρήγαγε ένα καθαρά μπλε.
Παραγωγή της φυσικής χρωστικής:
Το ορυκτό πρώτα αλέθεται σε μύλο.
Τα λεπτά σωματίδια αναμιγνύονται με αλκοόλ χύνονται πάνω από μαγνητισμένο δίαυλο για να αφαιρεθούν τα εμπεριεχόμενα σωματίδια μαγνητικού πυρίτη.
Η προκύπτουσα μάζα ζυμώνεται με κερί και νερό και πιέζεται μέσα σε αραιοϋφασμένο πανί.
Οι λιγότερο πολύτιμοι χονδροί κόκκοι ουλτραμαρίνης παραμένουν στο ύφασμα.
Τα λεπτότερα σωματίδια χρωστικής που αποτελούν την καλύτερη ποιότητα ουλτραμαρίνης περνούν μέσα από το ύφασμα.
Παραγωγή της τεχνητής (συνθετικής) χρωστικής:
2 μέρη θείο, 1 μέρος ξηρή ανθρακική σόδα. Τοποθετούνται σε ένα κεραμικό χωνευτήρι μετάλλων της Έσσης, το οποίο καλύπτεται και θερμαίνεται μέχρι να συγχωνευθούν. Στην συνέχεια ψεκάζουμε βαθμιαία με ένα μείγμα πυριτικού νατρίου και αργιλικού νατρίου (το πρώτο σε 72 μέρη, το δεύτερο σε 70 μέρη)
Τέλος, το μείγμα πυρώνεται για 1 ώρα και ξεπλένεται σε καθαρό νερό.
admin is | Topic: βαφές, μπλε, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Ultramarine”