Καροτενια
Καροτένια
Πολλές φορές στο παρελθόν έχουμε αναφερθεί σε μία από τις βιο-χρωστικές ομάδες, τα καροτένια, η οποία είναι και η μοναδική κοινή χρωστική που υπάρχει και στα δυο βασικά ζώντα βασίλεια, το φυτικό και το ζωικό.
(Στο φυτικό παράγονται, ενώ στο ζωικό προσλαμβάνονται από εξωτερικούς παράγοντες).
Προσφάτως δε, αναρτήσαμε και ένα άρθρο για το καρότο που είναι μια από τις πλουσιότερες πηγές καροτενίων.
Ας ρίξουμε τώρα μια αναλυτικότερη ματιά στα καροτένια.
Με τον όρο καροτένια (ή καροτίνια, ή καροτενοειδή), ονομασία που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό καρώτον < δαυκί το καρωτόν, αναφερόμαστε σε πολλές σχετικές ουσίες ακορέστων υδρογονανθράκων που έχουν τον τύπο C40Hx, οι οποίες συντίθενται από τα φυτά, αλλά σε γενικές γραμμές δεν μπορούν να παραχθούν από ζωικούς οργανισμούς, με μόνη γνωστή εξαίρεση ορισμένες αφίδες και αραχνοειδή ακάρεα.
Τα καροτένια είναι φωτοσυνθετικές χρωστικές σημαντικές για την φωτοσύνθεση. Τα καροτένια δεν περιέχουν οξυγόνο. Απορροφούν τις υπεριώδεις, ιώδεις και μπλε ακτινοβολίες γι’ αυτό και έχουν (αποδίδουν) συνήθως πορτοκαλί ή κόκκινο χρώμα και σε αραιότερες πυκνότητες κίτρινο.
Τα καροτένια ευθύνονται για το πορτοκαλί χρώμα των καρότων, από το οποίο πήραν την ονομασία τους, καθώς και για το χρώμα πολλών άλλων φρούτων και λαχανικών, όπως πχ. οι γλυκοπατάτες, τα πορτοκαλιά πεπόνια (cantaloupe), βερίκοκα, μάνγκο, κολοκύθες κλπ. Ευθύνονται επίσης για το πορτοκαλί και το κίτρινο (όχι όμως όλα τα κίτρινα) χρώμα των ξερών φύλλων.
Προσδίδουν επίσης (σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις) το κίτρινο χρώμα στο βούτυρο και στις λιπαρές γαλακτοκομικές ουσίες.
Παμφάγα ζωικά είδη, που είναι σχετικά φτωχοί μετατροπείς των διατροφικών καροτενοειδών σε άχρωμα ρετινοειδή, έχουν κιτρινισμένο σωματικό λίπος σαν αποτέλεσμα κατακράτησης καροτενο- ειδών από τα λαχανικά της διατροφής τους.
Το τυπικό κιτρινωπό χρώμα λίπους των ανθρώπων και των πουλερικών είναι αποτέλεσμα της αποθήκευσης καροτενίων από την διατροφή τους.
Τα καροτένια συμβάλλουν στην φωτοσύνθεση των φυτών με την μετάδοση της φωτεινής ενέργειας που απορροφούν στην χλωροφύλλη.
Χημικώς, τα καροτένια είναι πολυακόρεστοι υδρογονάνθρακες που περιέχουν 40 άτομα άνθρακα ανά μόριο, μεταβλητούς αριθμούς ατόμων υδρογόνου και κανένα άλλο στοιχείο.
Τα καροτένια βρίσκονται στα φυτά σε δυο βασικές μορφές που ορίζονται από τους χαρακτήρες του ελληνικού αλφαβήτου σαν ‘α’ και ‘β’-καροτένια. Υπάρχουν επίσης και τα γ, δ, ε και ζ-καροτένια. Δεδομένου ότι είναι υδρογονάνθρακες και ως εκ τούτου δεν περιέχουν οξυγόνο, τα καροτένια είναι λιποδιαλυτά και αδιάλυτα στο νερό, σε αντίθεση με άλλα καροτενοειδή, όπως οι ξανθοφύλλες που περιέχουν οξυγόνο και έτσι είναι χημικά λιγότερο υδρόφοβα.
Τα β-καροτένια αποθηκεύονται στο συκώτι και στο σωματικό λίπος, ενώ σχηματίζουν την βιταμίνη Α, σημαντικό στοιχείο για τον αμφιβληστροειδή του ματιού.
Τα ‘α’ και γ-καροτένια παράγουν και αυτά βιταμίνη Α (σε μικρότερη ποσότητα απ’ ότι τα β-καροτένια), όπως και η ξανθοφύλλη και η κρυπτοξανθίνη. Όλα τα άλλα καροτενοειδή, συμπεριλαμβανομένου του λυκοπένιου δεν παράγουν βιταμίνη Α, όμως έχουν και αυτά αντιοξειδωτική δραστηριότητα.
Τα καροτένια προστατεύουν επίσης τα κύτταρα των φυτών από την καταστρεπτική υπεριώδη ακτινοβολία.
Τα πιο κοινά β-καροτένια βρίσκονται στα κίτρινα, πορτοκαλιά και πράσινα φρούτα και λαχανικά. Σαν κανόνας, όσο πιο πυκνό πορτοκαλί χρώμα έχει ένα φρούτο ή λαχανικό, τόσο περισσότερα β-καροτένια περιέχει.
Μερικά από τα διατροφικά είδη που είναι πλούσια σε καροτένια και κατ’ επέκταση σε βιταμίνες Α:
Καρότα, κολοκύθες, βερίκοκα, παπάγια, μάνγκο, λωτοί (persimmon), γλυκοπατάτες, πεπόνια cantaloupe, σπανάκι, παντζαρόχορτα, μπρόκολο, μαϊντανός…
Επίσης: μουρουνέλαιο, συκώτι, βούτυρο, αυγά, τυρί cheddar…
Τα καροτένια χρησιμοποιούνται επίσης ως χρωστικές ουσίες (Ε 160α) σε διάφορα διατροφικά είδη, όπως χυμούς, γλυκίσματα, επιδόρπια, βούτυρα και μαργαρίνες.
[Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τα καροτενοειδή σας παραθέτουμε τον σύνδεσμο https://en.wikipedia.org/wiki/Carotene ]
admin is | Topic: Διατροφή και χρώμα, Πορτοκαλί, Φύση και χρώματα, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Καροτενια”