Βαφες και χρωστικες (Β)
Χρωστικές και βαφές (Β)
Συνεχίζουμε την εισαγωγική αναφορά μας στο θέμα «χρωστικές και βαφές» όπως καταγράφεται στο βιβλίο του BBC “The colour eye”
Οι επιστήμονες πρωτοξεκίνησαν να ανακαλύπτουν και παράγουν νέες χρωστικές και βαφές συστηματικά από τα μέσα του 19ου αιώνα. Έως τότε υπήρχαν λίγες βαφές και όλες παράγονταν από φυσικά προϊόντα, από τη γη, φυτά, έντομα ή ζώα, παρ’ ότι η διαδικασία παραγωγής και μετατροπής τους σε κατάλληλες βαφές ήταν αρκετά πολύπλοκη.
Νέες βιομηχανίες με εμπορικά εργαστήρια και εργοστάσια που παρήγαγαν φθηνές συνθετικές ύλες αναπτύχθηκαν για να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για αυτές τις βαφές και χρωστικές.
Σαν αποτέλεσμα όμως, υπήρξε η παρακμή πολλών από τις προηγούμενες παραδοσιακές σχετικές βιομηχανίες και να εξαφανιστούν παλαιότερες επιχειρήσεις ασχολούμενες με την παραγωγή χρωμάτων.
Πχ. αφανίστηκαν από την Ευρώπη οι τεράστιες καλλιέργειες της ρουβίας (ριζάρι ή ερυθρόδανον το βαφικόν) που για αιώνες προμήθευε την αλιζαρίνη, βασική ουσία για την παραγωγή κόκκινων βαφών.
Το 1914 οι ινδικές φυτείες του ίντιγκο (λουλάκι), ένα φυτό που παρήγαγε μια μπλε βαφή με μωβέ χροιά, περιζήτητη στην δυτική Ευρώπη, ερημώθηκαν ολοσχερώς.
Οι χρωστικές είναι ουσίες που χρησιμοποιούνται και σαν χρώματα και για την κατασκευή βαφών.
Για να κατασκευασθεί μια βαφή, η χρωστική ουσία τοποθετείται σαν αιώρημα σε ένα υγρό μέσο το οποίο δεν επηρεάζει την χρωστική ώστε να αλλάζει την χροιά της. Το υγρό αυτό εξατμίζεται όταν απλωθεί σε μια επιφάνεια ή ποτίσει κάποιο υλικό (πχ. νήμα ή ύφασμα) αφήνοντας την χρωστική να παραμείνει στην καλυμμένη επιφάνεια, χωρίς να ενώνεται μαζί της.
Τα πιο κοινά μέσα για βαφές ζωγραφικής είναι ο κρόκος του αυγού για τις αυγοτέμπερες, διάφορα λάδια, όπως το λινέλαιο ή το λάδι παπαρούνας για τις μπογιές λαδιού, υδατοδιάλυτες γόμες για τις νερομπογιές και σύγχρονες τεχνητές ρητίνες για τα ακρυλικά.
Δεν ήταν παρά μόνο κατά τον 19ο αιώνα, όταν εξαπλώθηκε η εμπορική βιομηχανική παραγωγή καλλιτεχνικών ειδών, που άρχισαν να διατίθενται μπογιές ζωγραφικής σε σωληνάρια και να είναι εύκολη η προμήθειά τους από διάφορα καταστήματα.
Προηγουμένως η παρασκευή χρωστικών και η κατασκευή βαφών από αυτές ήταν χρονοβόρα και δύσκολη και η δεξιοτεχνία αυτή ήταν ουσιώδες μέρος της βασικής εκπαίδευσης των καλλιτεχνών.
Μια βαφή είναι μια χρωστική ουσία που δρα σαν λεκές. Έτσι, όταν ένα ύφασμα βάφεται η χρωστική απλώνεται χημικά σε όλες τις ίνες του υφάσματος και τις βάφει.
Για να λειτουργήσει η βαφή, εντούτοις, απαιτείται να περιέχει μια κατάλληλη ουσία ώστε να επιτευχθεί η χημική αντίδραση. Αυτή λέγεται επιχρωματική ουσία και τα υφάσματα (ή άλλα υλικά, όπως πχ. δέρματα) πρέπει να υποστούν πρώτα μια επεξεργασία με μια διαβρωτική ουσία που θα επιτρέψει την απορρόφηση των χρωστικών ουσιών.
Στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν για τέτοιες ουσίες, βοηθητικές του βαψίματος, λάσπη, φλούδες φρούτων, βούρλα, βρύα, μύκητες και άλλες φυσικές ουσίες αλλά ήταν δύσκολο να γνωρίζει κανείς ή να ανακαλύπτει ποια ουσία λειτουργούσε, με ποια βαφή και σε ποιο υλικό.
Διαφορετικές ουσίες μπορούσαν να παράγουν διαφορετικό χρώμα από την ίδια βαφή.
Κατανοητό είναι ότι έτσι και ανακαλυπτόταν κάποια διεργασία, φυλασσόταν σαν πολύτιμο μυστικό μέσα στην ίδια οικογένεια ή συντεχνία και μεταδιδόταν από γενεά σε γενεά.
Σήμερα όλες αυτές οι διεργασίες μπορούν να αναλυθούν εργαστηριακά με ακρίβεια.
Νέα υλικά κατασκευασμένα από τον άνθρωπο, απαιτούν την ανακάλυψη νέων βαφών, αφού δεν βάφονται από τις ήδη υπάρχουσες παλαιότερες βαφές.
Μια από αυτές τις μεγάλες ανακαλύψεις προέκυψε στην δεκαετία των ’50 και ήταν μια νέα σειρά φθηνών, λαμπερών βαφών που μπορούσαν να ενωθούν με τις ίνες κυτταρίνης. Αυτές είχαν μεγάλη επίδραση στην μόδα του 1960.
Η επιστημονική ανάλυση χρωστικών και βαφών είναι σπουδαία και απαραίτητη για την συντήρηση και τον έλεγχο γνησιότητας έργων τέχνης.
Ο συντηρητής οφείλει να γνωρίζει τί υλικά χρησιμοποιήθηκαν αρχικά, ιδιαίτερα όταν εργάζεται επί έργων μεγάλης αξίας.
Απομιμήσεις, πλαστογραφίες και αντίγραφα μπορούν να αποκαλυφθούν από υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στον πίνακα τα οποία δεν ήταν διαθέσιμα στην εποχή που φιλοτεχνήθηκε.
admin is | Topic: βαφές, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Βαφες και χρωστικες (Β)”