xromata.com


Συνεντευξη με τα χρωματα [πβ’]: Ασπρα ορυκτα

 

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

 

 

 

Συνέντευξη με τα χρώματα

[πβ΄]

 

Άσπρα ορυκτά

[ιγ΄]

 

-Εδώ είμαι πάλι. Όχι δεν γλυτώνεις εύκολα από εμένα, το Άσπρο χρώμα, Άνθρωπε! Δεν τελείωσα ακόμα. Έχω και άλλα να σου πω για τον εαυτό μου!

Ξέρεις πώς και από τί δημιουργείς άσπρες βαφές, μπογιές όπως τις λες;

Για να φτιάξεις βαφές χρειάζεσαι απαραιτήτως χρωστικές πρώτες ύλες, και επειδή όπως σου έχω πει, δεν υπάρχουν λευκές βιοχρωστικές, για να φτιάξεις άσπρες μπογιές χρειάζεσαι λευκές χρωστικές ουσίες που τις παίρνεις από το ορυκτό βασίλειο.

Ναι! Άλλες οι βιο-χρωστικές και άλλες οι απλές χρωστικές ουσίες.

Βιο-χρωστικές –σου θυμίζω- καλούνται οι χρωστικές ουσίες των έμβιων βασιλείων.

Τί είπες Άνθρωπε; Ε, όχι! Δεν θα επανέλθω σε κάτι που σου έχει ήδη ειπωθεί στο κεφάλαιο [λ΄] της συνέντευξης αυτής τότε από την Μάνα Φύση όταν αναφέρθηκε στα βασίλειά της και τις χρωστικές τους.

Για να φτιάξεις λοιπόν χρώματα εσύ Άνθρωπε, χρειάζεσαι σαν βάση χρωστικές ουσίες που τις παίρνεις είτε από έμβιους οργανισμούς είτε από τον ορυκτό κόσμο.

Επειδή όπως ήδη είπαμε, δεν υπάρχουν άσπρες βιο-χρωστικές ουσίες στον έμβιο κόσμο, προμηθεύεσαι την βασική ύλη για την κατασκευή άσπρων βαφών από τον ορυκτό κόσμο. 

Ξέρεις ποια είναι τα ορυκτά που σου προμηθεύουν το άσπρο χρώμα;

Ξεκινάμε λοιπόν από την πρώτη λευκή χρωστική ουσία που χρησιμοποίησες Άνθρωπε, πολύ πριν αρχίσεις να καταγράφεις την ιστορία σου, από τους προϊστορικούς χρόνους, τότε που χρησιμοποιούσαν την χρωστική αυτή ουσία οι προϊστορικοί καλλιτέχνες στις ζωγραφιές των σπηλαίων, την κιμωλία.

Η κιμωλία είναι ένα είδος ασβεστόλιθου, κατασκευασμένο από ορυκτό ασβεστίτη ή ανθρακικό ασβέστιο.

Η κιμωλία που χρησιμοποιείται στους διδακτικούς πίνακες σήμερα είναι συνήθως κατασκευασμένη από γύψο ή θειικό ασβέστιο, μια σκόνη που συμπιέζεται σε κυλινδρικούς ράβδους.

Το Bianco di San Giovanni ήταν μια χρωστική ουσία που χρησιμοποιήθηκε στην εποχή της Αναγέννησης, η οποία περιγράφηκε από τον ζωγράφο Cennino Cennini τον 15ο αιώνα.

Ήταν παρόμοιο με την κιμωλία, κατασκευασμένο από ανθρακικό ασβέστιο με υδροξείδιο του ασβεστίου.

Κατασκευαζόταν από αποξηραμένο ασβέστη που κονιορτοποιούταν και στην συνέχεια εμποτιζόταν με νερό για οκτώ ημέρες, με το νερό να αλλάζει κάθε μέρα. Κατόπιν μετατρεπόταν σε πλάκες που αποξηραίνονταν στον ήλιο.

Στην συνέχεια, για παραγωγή άσπρων βαφών έχουμε τον μόλυβδο. Τον λευκό μόλυβδο.

Ο λευκός μόλυβδος παρήχθη τον 4ο αιώνα π.Χ.

Η διαδικασία παρασκευής του περιγράφεται από τον αρχαίο Έλληνα συγγραφέα Θεόφραστο, τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και τον Βιτρούβιο.

Κομμάτια μολύβδου τοποθετούνταν σε πήλινα δοχεία που είχαν ένα ξεχωριστό τμήμα γεμάτο με ξύδι. Τα δοχεία με τη σειρά τους συσσωρευόντουσαν σε ράφια κοντά σε κοπριά αγελάδας.

Οι συνδυασμένες αναθυμιάσεις του ξυδιού και της κοπριάς της αγελάδας προκαλούσαν τη οξείδωση του μολύβδου και την μετατροπή του σε ανθρακικό μόλυβδο. Ήταν μια αργή διαδικασία που μπορούσε να διαρκέσει ένα μήνα ή περισσότερο. Παρήγαγε ένα εξαιρετικό λευκό που χρησιμοποιούταν από καλλιτέχνες για αιώνες, ήταν όμως τοξικό, γι’ αυτό αντικαταστάθηκε τον 19ο αιώνα από τον λευκό ψευδάργυρο και το λευκό του τιτανίου.

Το λευκό του τιτανίου είναι σήμερα το πιο δημοφιλές λευκό χρώμα για τους καλλιτέχνες. Είναι η πιο φωτεινή διαθέσιμη λευκή χρωστική ουσία και έχει διπλάσιο σθένος επικάλυψης από τον λευκό μόλυβδο. Πρωτοκυκλοφόρησε στο εμπόριο το 1921.

Κατασκευάζεται από διοξείδιο του τιτανίου, το οποίο βρίσκεται στα ορυκτά brookite, anatase, rutile και ilmenite, που το τελευταίο σήμερα είναι η κύρια πηγή παραγωγής του.

Λόγω της λαμπρής του λευκότητας, χρησιμοποιείται ως χρωστική στις περισσότερες οδοντόκρεμες .

Το λευκό του ψευδάργυρου είναι κατασκευασμένο από οξείδιο του ψευδαργύρου. Είναι παρόμοιο με το λευκό του τιτανίου αλλά όχι τόσο αδιαφανές όσο εκείνο.

Ορισμένα υλικά μπορούν να φτιαχτούν ώστε να φαίνονται "πιο λευκά από το λευκό", αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση οπτικών λαμπρυντικών (OBA= optical brightening agents).

Πρόκειται για χημικές ενώσεις που απορροφούν φως από την υπεριώδη και ιώδη περιοχή (συνήθως 340-370 nm) του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, και εκπέμπουν εκ νέου φως στην μπλε περιοχή (συνήθως 420-470 nm).

Τα OBA χρησιμοποιούνται συχνά σε χαρτιά και ρούχα για να δημιουργήσουν μια εντύπωση πολύ φωτεινού λευκού.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα υλικά αυτά αντανακλούν πραγματικά περισσότερο ορατό φως από ό, τι λαμβάνουν.

Έτσι λειτουργούν και τα λευκαντικά που χρησιμοποιείς στις μπουγάδες σου Άνθρωπε ώστε να κάνεις τα ασπρόρουχά σου πιο άσπρα απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα.

Η λεύκανση των υφασμάτων είναι μια διαδικασία που σου άρεσε ανέκαθεν και την ασκείς εδώ και χιλιάδες χρόνια. Από πολύ παλιά απλώς άφηνες το ύφασμα στον ήλιο να ξεθωριάσει από το έντονο φως.

Τον 18ο αιώνα αρκετοί επιστήμονες ανέπτυξαν ποικιλίες λευκαντικού χλωρίου γι’ αυτόν τον σκοπό.

Εντάξει, δεν θα αναλύσουμε τώρα τις χημικές ιδιότητες και την λειτουργία των λευκαντικών, απλώς προσθέτω πως σήμερα μερικά απορρυπαντικά προχωρούν ένα βήμα παραπέρα. Περιέχουν χημικές ουσίες φθορισμού που λάμπουν, καθιστώντας το ύφασμα κυριολεκτικά πιο λευκό από το λευκό.

Γιατί θέλεις Άνθρωπε κάποια άσπρα ρούχα να είναι πολύ άσπρα;

Γιατί το λευκό είναι το χρώμα που σχετίζεις περισσότερο με την καθαριότητα και όσο πιο λαμπερό λευκό είναι ένα ρούχο ή κάποιο αντικείμενο που σχετίζεται με την καθαρότητα τόσο πιο καθαρό σου φαίνεται.

Τα αντικείμενα που αναμένεται να είναι καθαρά, όπως ψυγεία, πιάτα, τουαλέτες, νεροχύτες, κλινοσκεπάσματα και πετσέτες, μέχρι πρότινος ήταν παραδοσιακά λευκά.

Το λευκό ήταν επίσης μέχρι πρότινος το παραδοσιακό χρώμα στις ρόμπες των γιατρών, των νοσοκόμων, των επιστημόνων και των τεχνικών στα εργαστήρια, αν και σήμερα χρησιμοποιείται άλλα χρώματα, συχνά ανοιχτό μπλε ή πράσινο.

Το λευκό είναι επίσης το χρώμα που φοριέται συχνότερα από αρχιμάγειρες, αρτοποιούς, κρεοπώλες, καθώς και το χρώμα των ποδιών των σερβιτόρων, ιδιαίτερα σε γαλλικά εστιατόρια.


is | Topic: βαφές, Λευκό, Συνέντευξη με τα χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [πβ’]: Ασπρα ορυκτα”