xromata.com


Συνεντευξη με τα χρωματα [νζ’]: ιστορία του μαυρου

 

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

 

 

Συνέντευξη με τα χρώματα

[νζʹ]

 

Μέλαν – Μαύρο – Σκότος

Η ιστορία του μαύρου

[δ]

 

Λοιπόν Άνθρωπε, θα σου διηγηθώ την ιστορία μου. Πριν όμως ξεκινήσω την εξιστόρησή μου, θα σου πω εν συντομία λίγα πράγματα για μένα, αρκετά από τα οποία στα έχω ήδη πει.

Το μαύρο είμαι το πιο σκούρο από τα χρώματα, γιατί η εμφάνισή μου είναι το αποτέλεσμα της απουσίας ή της πλήρους απορρόφησης του ορατού φωτός.

Συχνά χρησιμοποιούμαι συμβολικά ή απεικονιστικά για να αντιπροσωπεύσω το σκοτάδι, ενώ το αντίθετό μου, το λευκό αντιπροσωπεύει το φως.

Η αντίθεση μαύρο – άσπρο συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει αντιθέσεις όπως της άγνοιας προς την αλήθεια, του κακού και του καλού, των Σκοτεινών Εποχών έναντι Εποχών Διαφωτισμού.

Από τον Μεσαίωνα, το μαύρο ήμουν το συμβολικό χρώμα της επισημότητας και της εξουσίας και για το λόγο αυτό εξακολουθώ να φοριέμαι από δικαστές, ειρηνοδίκες και άλλους εξουσιαστές και επισήμους.

Το μαύρο σαν βαφή, είμαι ένα από τα πρώτα χρώματα που χρησιμοποίησαν οι καλλιτέχνες από τον καιρό της νεολιθικής εποχής και είμαι ένα από τα λιγοστά χρώματα της ζωγραφικής των σπηλαίων.

Τον 14ο αιώνα με φορούσαν βασιλείς, κληρικοί, δικαστές και κυβερνητικοί αξιωματούχοι σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης.

Έγινα το χρώμα που φορούσαν οι Άγγλοι ρομαντικοί ποιητές, επιχειρηματίες και πολιτικοί τον 19ο αιώνα και ήμουν ένα από τα πιο σημαντικά χρώματα μόδας του 20ού αιώνα.

Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, έγινα το χρώμα του πένθους, και κατά τη διάρκεια των αιώνων συσχετίζομαι συχνά με το θάνατο, το κακό, τις μάγισσες και τη μαγεία.

Σύμφωνα με έρευνες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, είμαι το χρώμα που συνδέεται συνηθέστερα με το πένθος, το τέλος, τα μυστικά, τη μαγεία, τη δύναμη, τη βία, το κακό αλλά και με την κομψότητα.

Κάτι άλλο τώρα, το μελάνι!

Η ελληνική του ονομασία οφείλεται σε εμένα το μαύρο, το μέλαν, γιατί το μαύρο μελάνι είναι το πιο κοινό χρώμα που χρησιμοποιείται για την εκτύπωση βιβλίων, εφημερίδων και εγγράφων, καθώς παρέχει την υψηλότερη αντίθεση με το λευκό χαρτί στο οποίο τυπώνεται και επομένως είμαι το ευκολότερο χρώμα για ανάγνωση.

Ομοίως, το μαύρο κείμενο σε μια λευκή οθόνη είναι η πιο κοινή μορφή που χρησιμοποιείται στις οθόνες υπολογιστήρων.

Πάμε στην ιστορία μου τώρα, ξεκινώντας από την παλαιολιθική περίοδο.

Το μαύρο σαν βαφή ήμουν ένα από τα πρώτα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στην τέχνη.

Το σπήλαιο του Lascaux στη Γαλλία περιέχει σχέδια ταύρων και άλλων ζώων, σχεδιασμένων ή βαμμένων με μαύρο χρώμα, που έχουν ζωγραφίσει παλαιολιθικοί καλλιτέχνες πριν από 18.000 – 17.000 χρόνια.

Ξεκίνησαν οι πρωτόγονοι πρόγονοί σου από τότε να με χειρίζονται σαν βαφή χρησιμοποιώντας ξυλάνθρακες, ενώ αργότερα παρήγαγαν πιο ζωντανές μαύρες βαφές από την καύση οστών ή άλεσης σκόνης από οξείδιο του μαγγανίου.

Η ιστορία διαδέχεται την προϊστορία φθάνοντας στην Αρχαία Αίγυπτο, όπου για τους αρχαίους Αιγυπτίους, εγώ το μαύρο χρώμα είχα θετικές συσχετίσεις. Ήμουν το χρώμα της γονιμότητας και του πλούτου καθώς ήμουν το μαύρο χώμα της εύφορης ιλύος με την οποία σκέπαζε την χώρα ο Νείλος όταν πλημμύριζε.

Ήμουν όμως συνάμα και το χρώμα του Άνουβι, του μαύρου κυνοκέφαλου ψυχοπομπού θεού του κάτω κόσμου, που παίρνοντας την μορφή ή την κεφαλή ενός μαύρου τσακαλιού, πρόσφερε προστασία από το κακό στους νεκρούς.

Νεκρικό χρώμα λοιπόν το μαύρο για τους αρχαίους Αιγυπτίους, το ίδιο και για τους αρχαίους Έλληνες, για τους οποίους εγώ το μαύρο ήμουν το χρώμα του κάτω κόσμου, ο οποίος χωριζόταν από τον κόσμο των ζωντανών από τον ποταμό Αχέροντα, του οποίου το νερό ήταν μαύρο.

Εκείνοι που είχαν διαπράξει τις χειρότερες αμαρτίες αποστέλλονταν στο Τάρταρα, το πιο βαθύ και σκοτεινότερο σημείο του κάτω κόσμου.

Στο κέντρο του Άδη ήταν το παλάτι του Πλούτωνα, του βασιλιά του κάτω κόσμου, που καθόταν πάνω στον μαύρο εβένινο θρόνο του.

Το μαύρο ήμουν ένα από τα σημαντικότερα χρώματα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες καλλιτέχνες. Ένα από τα τέσσερα χρώματα της Πολυγνώτειας χρωματικής κλίμακας. (Τα άλλα τρία ήταν το λευκό, το κόκκινο και η ώχρα).

Τον 6ο αιώνα π.Χ., άρχισαν να κατασκευάζουν μελανόμορφα κεραμικά και αργότερα ερυθρόμορφα με μαύρες φιγούρες, χρησιμοποιώντας μια εξαιρετικά πρωτότυπη τεχνική, ενώ αργότερα αντιστρέφοντας την διαδικασία, ζωγράφιζαν κόκκινα φιγούρες πάνω σε ένα γυαλιστερό μαύρο φόντο.

Από την αρχαία Ελλάδα περνάμε στην αρχαία Ρώμη, όπου στην κοινωνική ιεραρχία της, το πορφυρό ήταν το χρώμα που προοριζόταν για τον αυτοκράτορα, το κόκκινο ήταν το χρώμα που φορούσαν οι στρατιώτες (κόκκινοι μανδύες για τους αξιωματικούς, κόκκινοι χιτώνες για τους στρατιώτες)., λευκό το χρώμα που φορούσαν οι ιερείς, ενώ μαύρα φορούσαν οι τεχνίτες και οι χειροτέχνες, ένα μαύρο από βαφές που δεν ήταν σταθερές και ανθεκτικές, έτσι ώστε τα μαύρα ρούχα τους σύντομα κατέληγαν σε ξεθωριασμένα γκρίζα ή καφετιά.

Και στην Ρώμη επίσης το μαύρο ήταν το χρώμα του θανάτου και του πένθους. Τον 2ο αιώνα π.Χ., οι Ρωμαίοι άρχοντες άρχισαν να φορούν μαύρη toga, που ονομαζόταν toga pulla, σε τελετές κηδειών.

Η οικογένεια του αποθανόντος φορούσε επίσης μαύρα χρώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ μετά από ένα συμπόσιο που σήμαινε το τέλος του πένθους, αντάλλαζαν την μαύρη toga με μια άσπρη.

Στην ρωμαϊκή ποίηση, ο θάνατος ονομάστηκε hora nigra, η μαύρη ώρα.

Οι γερμανικοί και σκανδιναβικοί λαοί λάτρευαν τη δική τους θεά της νύχτας, την Νωττ, η οποία διέσχιζε τον ουρανό πάνω σε ένα άρμα που το έσερνε μαύρο άλογο.

Φοβόντουσαν επίσης την Hel, τη θεά του βασιλείου των νεκρών, της οποίας το δέρμα ήταν μαύρο στη μία πλευρά και κόκκινο από την άλλη. Θεωρούσαν επίσης ιερό το  μαύρο κοράκι. Πίστευαν ότι ο Οντίν, ο βασιλιάς του σκανδιναβικού πανθέου, είχε δύο μαύρα κοράκια, τον Χουγκίν και τον Μουνίν, τα οποίοι τον υπηρετούσαν ως πράκτορές του, ταξιδεύοντας στον κόσμο γι’ αυτόν, παρακολουθώντας και ακούγοντας.

Από τον αρχαίο κόσμο περνάμε στον Μεσαίωνα, όπου όπως σου είπα και προηγουμένως, το μαύρο συνηθίζεται να συνδέεται με το σκοτάδι και το κακό.

Στα μεσαιωνικά έργα ζωγραφικής, ο διάβολος απεικονίζεται συνήθως σε ανθρώπινη μορφή με μαύρα φτερά και μαύρο δέρμα.

Στον μεσαιωνικό κόσμο το μαύρο συμβόλιζε τόσο τη δύναμη όσο και την μυστικότητα.

Το έμβλημα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της Γερμανίας ήταν ένας μαύρος αετός.

Ο περίφημος Μαύρος Ιππότης που εμφανίζεται στην ποίηση του Μεσαίωνα ήταν μια αινιγματική φιγούρα, κρύβοντας την ταυτότητά της, συνήθως τυλιγμένη σε μυστικότητα

Στην πρώιμη μεσαιωνική εποχή, οι πρίγκιπες, οι ευγενείς και οι πλούσιοι συνήθως φορούσαν φωτεινά χρώματα. Το μαύρο ήταν σπάνιο χρώμα στις γκαρνταρόμπες τους. Η μόνη εξαίρεση ήταν η γούνα της ζιμπελίνας. Αυτή η γυαλιστερή μαύρη γούνα, ήταν η καλύτερη και ακριβότερη γούνα στην Ευρώπη. Εισαγόταν από τη Ρωσία και την Πολωνία και συνήθως στόλιζε τις άκρες των φορεμάτων των βασιλέων.

Όμως κατά τον 14ο αιώνα, η σχέση σου Άνθρωπε προς εμένα το μαύρο στον ενδυματολογικό σου τομέα άρχισε να αλλάζει. Ανακαλύφθηκαν μαύρες βαφές υψηλής ποιότητας που άρχισαν να κατακλύζουν την αγορά, επιτρέποντας τα ενδύματα να βάφονται με ένα πλούσιο βαθύ μαύρο χρώμα..

Οι δικαστές και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι άρχισαν να φορούν μαύρα ρούχα, ως ένδειξη της σπουδαιότητας και της σοβαρότητας των θέσεών τους.

Ένας άλλος λόγος ήταν το ψήφισμα νομοσχεδίων σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, το οποίο απαγόρευε τη χρήση δαπανηρών ρούχων και ορισμένων χρωμάτων από οποιονδήποτε εκτός από τα μέλη των ευγενών οικογενειών. Οι περίφημοι φωτεινοί κόκκινοι μανδύες από τη Βενετία και τα υφάσματα στο μπλε του παγωνιού από τη Φλωρεντία επιτρεπόταν να φοριούνται μόνο από τους άρχοντες, οπότε οι πλούσιοι τραπεζίτες και έμποροι της βόρειας Ιταλίας αντέδρασαν φορώντας μαύρα ρούχα και φορέματα, φτιαγμένα με τα πιο ακριβά υφάσματα.

Η αλλαγή αυτή των πλουσίων προς το πιο λιτό, αλλά κομψό μαύρο επηρέασε γρήγορα τους βασιλιάδες και τους άρχοντες. Η επίδραση του μαύρου ξεκίνησε από την βόρεια Ιταλία, όπου δούκες, κόμητες και ηγέτες άρχισαν να φορούν μαύρα. Η προτίμηση προς τα μαύρα ρούχα στη συνέχεια εξαπλώθηκε στη Γαλλία, μετακομίζοντας στην Αγγλία στο τέλος της βασιλείας του βασιλιά Ριχάρδου Β (1377-1399), όπου όλοι οι δικαστικοί άρχισαν να φορούν μαύρα.

Από το 1419-20, η μόδα του μαύρου χρώματος κατέκλυσε την Ισπανία, όπου έγινε το χρώμα των Ισπανών Αψβούργων.

Μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα, έγινα το χρώμα που φορούσαν σχεδόν όλοι οι μονάρχες και οι δικαστικοί της Ευρώπης.

Πλησιάζουμε όμως την εξιστόρησή μου προς τους πιο κοντινούς προς το σήμερα καιρούς, οπότε λέω να πάρουμε μια ανάσα και συνεχίζουμε.

 


is | Topic: ιστορία και χρώματα, μαύρο, Συνέντευξη με τα χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [νζ’]: ιστορία του μαυρου”