xromata.com


Χρωματισμος ζωων [Δ]

 

Ο χρωματισμός των ζώων  

[Δ]

Παραλλαγή (καμουφλαζ)

 

 

 

 

 

Σημ.: Για την ‘παραλλαγή’ χρησιμοποιούμε συχνά την ξενική λέξη ‘καμουφλάζ’ που σημαίνει:

Συγκάλυψη – απόκρυψη- της πραγματικότητας με διάφορα τεχνάσματα, κυρίως ως προς το χρώμα και το σχήμα ώστε να μην ξεχωρίζει κάτι από το περιβάλλον.

Το καμουφλάζ συντελείται για την δύσκολη διάκριση (crypsis – κρύψη) οργανισμών ή αντικειμένων, ή για την παραποιητική μεταμόρφωση τους σε κάτι άλλο (mimesis – μίμηση).

 

 

Ένας από τους πρωτοπόρους της έρευνας του χρωματισμού των ζώων, ο Edward Bagnall Poulton, ταξινόμησε τις μορφές προστατευτικού χρωματισμού, με έναν τρόπο που εξακολουθεί να είναι χρήσιμος.

Η ταξινόμησή του περιγράφεται ως:

προστατευτική ομοιότητα, επιθετική ομοιότητα, περιστασιακή προστασία. και μεταβλητή ομοιότητα προστασίας.

Αυτές επεξηγούνται με τη σειρά τους παρακάτω:

Προστατευτική ομοιότητα:

Η προστατευτική ομοιότητα χρησιμοποιείται από τα θηράματα για να αποφευχθεί η θήρευσή τους.

Σε γενικές γραμμές στην προστατευτική ομοιότητα, που ονομάζεται ‘κρύψη’, η υφή του ζώου συνδυάζεται με το φόντο, για παράδειγμα όπως όταν το χρώμα και το μοτίβο μιας μόθρας, συνδυάζεται με το φλοιό του δέντρου όπου επιβιώνει.

 

 

Στην προστατευτική ομοιότητα περιλαμβάνεται μια ειδική προστατευτική διαδικασία, που ονομάζεται μίμηση, όπου ολόκληρο το ζώο μοιάζει με κάποιο άλλο αντικείμενο, για παράδειγμα όπως όταν μια κάμπια μοιάζει με κλαδί ή απορρίμματα πουλιών.

 

 

Επιθετική ομοιότητα:

Η επιθετική ομοιότητα χρησιμοποιείται από τους θηρευτές ή τα παράσιτα. Κατά την επιθετική ομοιότητα, ο θηρευτής προσομοιάζει με κάτι άλλο, προσελκύοντας το θήραμα για να πλησιάσει, όπως για παράδειγμα όταν μια μάντις (αλογάκι της Παναγιάς) μοιάζει με ένα συγκεκριμένο είδος λουλουδιού, π.χ. με μια ορχιδέα.

 

 

Σε γενικές γραμμές στην επιθετική ομοιότητα, ο άρπαγας ή το παράσιτο αναμειγνύεται οπτικά με το υπόβαθρο, όπως για παράδειγμα μια λεοπάρδαλη είναι δυσδιάκριτη όταν καιροφυλαχτεί στο έδαφος ανάμεσα στα ξερά χορτάρια.

 

 

Περιστασιακή προστασία:

Κατά την περιστασιακή προστασία, ένα ζώο χρησιμοποιεί υλικά όπως κλαδιά, άμμο ή κομμάτια κελύφους για να αποκρύψει το περίγραμμα του, όπως για παράδειγμα η προνύμφη μύγας caddis χτίζει μια διακοσμημένη ανάλογα με το περιβάλλον θήκη ή όταν ένας ‘καβούρι διακοσμητής’ καλύπτει την πλάτη του με φύκια, σφουγγάρια και πέτρες.

 

 

Μεταβλητή ομοιότητα:

Στην μεταβαλλόμενη προστατευτική ομοιότητα, ένα ζώο όπως ο χαμαιλέων, το πλατύψαρο, το καλαμάρι ή το χταπόδι, αλλάζει το σχέδιο του δέρματος και το χρώμα του, χρησιμοποιώντας ειδικά χρωματοφόρα κύτταρα για να μοιάσει με οποιοδήποτε υπόβαθρο το περιβάλλει εκείνη την στιγμή (καθώς και για σηματοδότηση).

 

 

 

Οι κύριοι μηχανισμοί που δημιουργούν τις ομοιότητες όπως τους περιγράφει ο Poulton – είτε στη φύση είτε στις στρατιωτικές εφαρμογές – αποσκοπούν στην ‘απόκρυψη’, αναμειγνύοντας οπτικά το ζώο με τον περιβάλλοντα χώρο ώστε να γίνει δύσκολη η διάκρισή του, χρησιμοποιώντας το χρώμα και το σχέδιο ώστε να διασπαστεί οπτικά το περίγραμμα του ζώου, το οποίο συγχέεται με μια γενική ομοιότητα με τα άλλα αντικείμενα που το περιβάλλουν, τα οποία δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον παρατηρητή, η οποία σχετίζεται, χρησιμοποιώντας βαθμηδόν το χρώμα για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση μιας επιπεδότητας.

 

 

Το countershading* (η χρωματική διαβάθμιση) των ζώων περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Αμερικανό καλλιτέχνη Abbott Handerson Thayer, πρωτοπόρο στη θεωρία του ζωικού χρωματισμού.

Ο Thayer παρατήρησε ότι κάποια ζώα, όπως τα ελάφια είναι συχνά πιο σκουρόχρωμα στις πλάτες τους, έχοντας ανοιχτότερο χρώμα προς την κοιλιά, δημιουργώντας (όπως παρατηρεί ο ζωολόγος Hugh Cott) την ψευδαίσθηση της επιπεδότητας.

 

 

Η παρατήρηση του Thayer ότι τα ζώα χρωματίζονται από τη φύση, πιο σκοτεινά σε εκείνα τα μέρη που τείνουν να φωτίζονται περισσότερο από το φως του ουρανού και αντίστροφα, ονομάζεται νόμος του Thayer

 

 

*[Countershading: Ένας χρωματικός σχεδιασμός των ζώων, σαν μια μορφή καμουφλάζ, που χαρακτηρίζεται από σκουρότερη χρώση του άνω τμήματος του ζώου και ανοιχτότερη του κάτω.]


is | Topic: ζωα και χρωματα, Φύση και χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Χρωματισμος ζωων [Δ]”