xromata.com


Αυτοι που μας εμαθαν τα χρωματα [3]: Αριστοτελης – Πλατων

 

Για να γνωρίζουμε όσα ξέρουμε μέχρι σήμερα για τα χρώματα και τον κόσμο τους, που, παρά την πληθώρα γνώσεων που έχει συγκεντρώσει ο Άνθρωπος έως σήμερα, έχουμε ακόμα να μάθουμε πάρα πολλά, κάποιοι κατά την ιστορία της ανθρωπότητας ασχολήθηκαν με το θέμα χρώμα.

Ελάχιστοι από αυτούς ασχολήθηκαν με τα χρώματα γενικότερα, οι περισσότεροι ειδικά με κάποιο συγκεκριμένο θέμα των χρωμάτων που τους ενδιέφερε, ενώ άλλοι ασχολήθηκαν με τον φορέα τους, το φως ή το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (φορέα του ορατού φωτός).

Σε αυτήν την σειρά άρθρων, υπό τον γενικό τίτλο

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

θα δούμε τί έχει γραφεί, με χρονολογική σειρά, σε δυο αξιόλογους ιστότοπους που έχουν ασχοληθεί με τους ανθρώπους αυτούς.

Ο ένας είναι ο ιστότοπος http://www.color-theory-phenomena.nl/08.00.html που αναφέρεται συνοπτικά στον καθένα τους, ενώ ο άλλος που αναφέρεται κάπως αναλυτικότερα είναι ο ιστότοπος http://www.colorsystem.com/?page_id=31&lang=en

 

 

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

[3]

 

 

Για να παρακολουθήσετε την σειρά άρθρων υπό τον γενικό τίτλο ‘ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ’ καλό θα είναι να διαβάσετε τo εισαγωγικό 1ο άρθρο που θα βρείτε στον σύνδεσμο https://xromata.com/?p=11228

 

Αριστοτέλης – Πλάτων

(συνέχεια από ….)

 

 

 

Στο προηγούμενο άρθρο σταματήσαμε αναφέροντας το ‘παράδοξο’ ότι:

‘Σε μια πραγματικότητα τόσο πλούσια σε χρώματα όπου ζούμε, στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν χρώματα, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται αυτό.’

Τα χρώματα είναι ιδέες.

 

 

Καθώς προχωρούμε, κινούμενοι από τον κλασικό κόσμο προς το σήμερα, θέλουμε να εξοικειωθούμε με την προέλευσή τους, τόσο στον κόσμο που μας περιβάλλει, όσο και σ’ αυτόν που είναι μέσα στο μυαλό μας.

Γι’ αυτό, κάποιοι άνθρωποι, ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ, από την αρχαιότητα έως σήμερα, ασχολήθηκαν με το μυστηριώδες αυτό θέμα που καλείται ‘Χρώμα’, προσφέροντάς μας τις γνώσεις που προέκυψαν από τις έρευνές τους, ώστε να μάθουμε τον κόσμο των χρωμάτων.

Ταυτόχρονα, θα πρέπει σταδιακά να μάθουμε να ασχολούμαστε με το λεξιλόγιο του χρώματος με έναν ακριβέστερο φυσικό τρόπο, χωρίς να καταστρατηγούμε την εμβέλειά του.

Βλέπουμε και παράγουμε μια φαινομενικά ατέλειωτη αφθονία χρωμάτων.

Ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς, κατά τον πρώτο αιώνα, ήταν ο πρώτος που το παρατήρησε όταν θαύμασε τα χρώματα γύρω από τον λαιμό ενός περιστεριού καθώς εκινείτο κάτω από το φως του ήλιου.

Εκείνη την στιγμή μπορεί να είχε επιβεβαιωθεί στον άνθρωπο της αρχαιότητας κάτι που δεχόμαστε τώρα χωρίς αμφιβολία, δηλαδή ότι η πληθώρα των χρωμάτων είναι πραγματικά τόσο πλούσια και άφθονη ώστε δεν μπορούμε να κατονομάσουμε όλες τις αποχρώσεις και τους τόνους της, τουλάχιστον χωρίς τη βοήθεια συστηματικής τάξης.

 

 

Επομένως, είναι τελείως φυσικό, κατά τη διάρκεια της ιστορίας, να επιδιώκουμε να επινοήσουμε ένα σύστημα χρωμάτων.

Θα διερευνήσουμε κάποιες από αυτές τις προσπάθειες και με αυτόν τον τρόπο θα διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει σαφής τελική ή αντικειμενική λύση στο πρόβλημα της διάταξης των χρωμάτων του κόσμου μας σε μια ξεχωριστή σειρά.

Η ιστορία των χρωματικών συστημάτων παραμένει τόσο ανοιχτή όσο και η ιστορία των ίδιων των ανθρώπων.

Αν επικεντρώσουμε την προσοχή μας στα «μείγματα» χρωμάτων (τις αποχρώσεις), θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τόσες πιθανές παραλλαγές, ώστε σύντομα θα υπάρξει σύγχυση εάν δεν καταλαβαίνουμε τι ακριβώς συνδυάζεται σε κάθε περίπτωση.

 

 

Το κόκκινο και το πράσινο φως, για παράδειγμα, όταν αναμειγνύονται σχηματίζουν μαζί ένα διαφορετικό χρώμα από αυτό που σχηματίζουν αναμειγνυόμενα τα κόκκινα με τα πράσινα υδατοχρώματα.

 

 

Ο Αριστοτέλης ήταν ίσως ο πρώτος που ερεύνησε τις μείξεις χρωμάτων και σε αυτόν τον τομέα απέτυχε.

Πειραματίστηκε με το φως της ημέρας, το οποίο σπάνια είναι άχρωμο (θα το εξετάσουμε αργότερα), ώστε να πέσει πάνω σε ένα λευκό μαρμάρινο τοίχωμα αφού περάσει από ένα κίτρινο και ένα μπλε θραύσμα από γυαλί.

Αφού παρατήρησε τις δύο προκύπτουσες κηλίδες φωτός και τα χρώματα τους, κράτησε το μπλε θραύσμα μεταξύ του τοίχου και του κίτρινου θραύσματος.

Όταν ο Αριστοτέλης είδε την πράσινη συνιστώσα που σχηματίσθηκε από φως που πέρασε από το κίτρινο και μπλε γυαλί, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πράσινο σχηματίζεται όταν κίτρινο και μπλε φως αναμειγνύονται μεταξύ τους…

 

 

Στην αρχή, για κάποιο χρονικό διάστημα ενδέχεται να συμφωνούμε με αυτήν την άποψη. Ωστόσο, εάν εξετάσουμε πιο προσεκτικά αυτό το φαινόμενο, θα σκεφτούμε ότι κάτι, κάποιο στοιχείο πρέπει να έχει αφαιρεθεί από το φως καθώς περνά από τα κομμάτια του χρωματισμένου γυαλιού.

Κάθε φορά που το φαινομενικά λευκό φως του ήλιου φτάνει να περάσει από ένα κομμάτι χρωματιστό γυαλί, αφαιρείται ένα τμήμα της σύνθεσής του. (Χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της σύγχρονης φυσικής, αυτό το τμήμα μπορεί τώρα να μετρηθεί με ακρίβεια).

Αν αυτό το φως έχει περάσει από τα κίτρινα και τα μπλε θραύσματα γυαλιού, το υπόλοιπο φως που θα διαπεράσει τα γυαλιά θα γίνει αντιληπτό από το μυαλό μας ως πράσινο.

Θα αφήσουμε τώρα τις ακριβείς μετρήσιμες πτυχές της επιστήμης των χρωμάτων, προκειμένου να υπεισέλθουμε περισσότερο στις ιδέες των αρχαίων Ελλήνων – ιδέες που οφείλονται στην εμπειρία που παρέχουν οι αισθήσεις μας.

Ο κόσμος των αρχαίων Ελλήνων ήταν κατανοητός ως οργανική οντότητα, με τα χρώματα του να προέρχονται από την συνεχώς παρατηρούμενη πάλη ανάμεσα στο σκοτάδι της νύχτας και το φως της ημέρας.

Κάθε σύστημα χρωμάτων πρέπει επομένως να κυμαίνεται από το λευκό έως το μαύρο και, όπως συμβαίνει με όλες τις πρώτες προσεγγίσεις, ξεκινά με την απλούστερη δυνατότητα, δηλαδή την ευθεία γραμμή.

 

 

Η γραμμική ακολουθία χρωμάτων του Αριστοτέλη μπορεί να παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας:

Το λευκό φως του μεσημεριού κιτρινίζει, μεταβάλλεται βαθμιαία σε πορτοκαλί και στη συνέχεια σε κόκκινο. Μετά το ηλιοβασίλεμα, το κόκκινο γίνεται μωβ, αλλάζοντας σε ένα νυχτερινό ουρανό που εμφανίζεται σκούρος μπλε. Στο ενδιάμεσο, μπορεί μερικές φορές να φανεί ένα πράσινο φως. (Πολλοί δεν προσέχουν αυτήν την πράσινη λάμψη στο ηλιοβασίλεμα, αλλά υπάρχουν πολλές φωτογραφίες που τεκμηριώνουν αυτό).

 

 

Το γραμμικό χρωματικό σύστημα του Αριστοτέλη, όπου το κόκκινο θεωρείται ως συνδυασμός των άσπρο – μαύρο (όπως αποδεικνύεται από την κοκκινωπή λάμψη του πυρωμένου μαύρου σίδηρου που σφυρηλατείται πάνω στο αμόνι), μπορεί να είναι σαφές και πειστικό.

Όμως η «Επεξήγηση των χρωμάτων» από τον Πλάτωνα στο 30ο κεφάλαιο του «Τίμαιου» είναι περίπλοκη.

Οι βασικές ιδέες του Πλάτωνα σχετικά με την οπτική αντίληψή μας έχουν ελάχιστα κοινά στοιχεία με τη σύγχρονη επεξήγηση. Οι ιδέες αυτές δεν βασίζονται σε ακτίνες φωτός που εισέρχονται στο μάτι, αλλά σε ακτίνες οράσεως που εκπέμπονται από το μάτι, αλληλεπιδρώντας με σωματίδια προερχόμενα από τα αντικείμενα.

 

 

Κατά τον Πλάτωνα τα δύο πρώτα βασικά χρώματα: «Είναι το λευκό των οπτικών μας ακτινών και το μαύρο που είναι το αντίθετο».

Ανεξάρτητα από τη σαφήνεια με την οποία ξεκινάει αυτή η ερμηνεία, η συνέχεια που μας οδηγεί στα άλλα δύο βασικά χρώματα, το κόκκινο και το «ακτινοβόλο» αποτελεί μια εξαιρετικά περίπλοκη ιδέα.

Ο Πλάτων παρατηρεί ότι τα μάτια μας γεμίζουν με δάκρυα όταν είμαστε πολύ κοντά σε μια φωτιά. Τα δάκρυα, που εννοούνται ως η ενότητα του νερού και της φωτιάς, παρέχουν την υγρασία του ματιού στην οποία οφείλεται η δημιουργία μείξεων που οδηγούν στην ποικιλία των χρωμάτων.

 

 

Το κόκκινο καθώς, λόγω των φλογών, είναι το χρώμα της φωτιάς εξηγείται ως εξής:

«ένεκα της ακτίνας της αναμεμειγμένης φωτιάς που λάμπει μέσα από την υγρασία, δημιουργείται ένα χρώμα παρόμοιο με εκείνο του αίματος» και σ’ αυτό το χρώμα «δίνουμε το όνομα του κόκκινου ».

Με αυτά τα τέσσερα βασικά χρώματα είναι δυνατές και άλλες μείξεις:

«Η ακτινοβολία που δημιουργείται από το λευκό με το κόκκινο είναι το ξανθό. Το μείγμα του κόκκινου με το λευκό και το μαύρο παράγει το πορφυρό χρώμα, αλλά ένα βαθύ βιολετί θα προκύψει εάν το πορφυρό χρώμα καεί και αναμιχθεί γενναιόδωρα με το μαύρο. Αν το λευκό συνδυαστεί με το λαμπερό και αναμιχθεί με ένα κορεσμένο μαύρο, θα σχηματιστεί ένα σκούρο μπλε χρώμα και από την ανάμειξη αυτού με το λευκό, θα σχηματισθεί το ανοιχτό μπλε του ουρανού » και ούτω καθεξής, το «φαιό» και «πράσινο».

Ο Αριστοτέλης, σαν μαθητής του Πλάτωνα είχε ασφαλώς επηρεαστεί από την πλατωνική διδασκαλία και πιθανόν γι’ αυτό θεωρούσε ότι η εμφάνιση του πράσινου (και κατ’ επέκτασιν του μπλε) οφειλόταν σε ύπαρξη κάποιας υγρασίας.

 

 

Σαν χρώματα ο Αριστοτέλης δεχόταν το δίπολο Μέλαν – Λευκό με ενδιάμεσο το φλογώδες – ερυθρό, το οποίο ξάνθαινε (κιτρίνιζε) πλησιάζοντας προς το λευκό, ενώ γινόταν χλωρό – πράσινο υπό την επίδραση υγρασίας.


is | Topic: Αυτοί που ασχολήθηκαν με το χρώμα, ιστορία και χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Αυτοι που μας εμαθαν τα χρωματα [3]: Αριστοτελης – Πλατων”