Ζωων χρωματικη οραση (Γ): Η οραση των πουλιων
Τί χρώματα βλέπουν τα ζώα;
(Γ)
(από την ιστοσελίδα «causes of color / αίτια χρωμάτων»)
Η όραση των πουλιών
Τα πουλιά, με την κυριαρχία τους στον αέρα, ασκούν πάντα μια γοητεία στον άνθρωπο. Ενώ καταφέραμε να ταξιδεύουμε και να πετάμε στα ύψη σαν κι αυτά, προσεγγίζοντας τα στοιχειωδώς με τα σχετικώς υποτυπώδη προς αυτά αεροπλάνα μας, η κατανόησή μας για την οξεία όρασή τους και την σχετική με αυτήν συμπεριφορά τους, είναι ακόμη στα σπάργανα.
Όπως συμβαίνει εξάλλου και με τα άλλα ζώα, η μελέτη της αντίληψης των χρωμάτων από τα πουλιά, είναι μια πρόκληση.
Από παρατηρήσεις γίνεται σαφές ότι διαφορετικά είδη πουλιών έλκονται από ορισμένα χρώματα διαφόρων τροφοδοτών (καρπών κλπ.) και πως η αλλαγή του χρώματος φωτός του περιβάλλοντος, μιμούμενη την εναλλαγή των εποχών, μπορεί να προκαλέσει πρόωρη αναπαραγωγή, ή να τροποποιήσει τα ποσοστά γονιμότητας.
Αρκετά πρόσφατα έχουμε αντιληφθεί πως διάφορα σπονδυλωτά, όπως πουλιά και ψάρια, έχουν πιο εξελιγμένα από εμάς οπτικά συστήματα χρωματικής όρασης. Ενώ εμείς είμαστε τριχρωματικοί, διαθέτοντας τρεις φωτο – χρωστικές ουσίες, ευαίσθητες στα μήκη κύματος τριών χρωματικών ακτινοβολιών, τα πουλιά έχουν φωτο – χρωστικές ουσίες ευαίσθητες σε τέσσερεις ή ακόμα και σε πέντε χρωματικές ακτινοβολίες, καθιστώμενα έτσι τετραχρωματικά ή πενταχρωματικά.
Επιπλέον σε κάποια είδη η χρωματική σύλληψη εκτείνεται και μέσα στο υπεριώδες φάσμα, που μέχρι πρότινος πιστεύαμε πως είναι ορατό μόνο σε έντομα.
Μας είναι δύσκολο να καταλάβουμε τί χρώματα βλέπουν τα πουλιά, όπως είναι δύσκολο ένας δυσχρωματικός (άνθρωπος με ελλειπή χρωματική όραση) να φανταστεί τα χρώματα που βλέπουμε οι φυσιολογικοί τριχρωματικοί συνάνθρωποί του. Είναι κάτι πέρα από τις εμπειρίες μας.
τα γκριζαρισμένα σημεία σημαίνουν χρώματα που δεν μπορεί να δει ένας φυσιολογικός τριχρωματικός άνθρωπος
Αυτό δυσκολεύει την μελέτη της συμπεριφοράς των πουλιών και την κατανόησή μας για το πώς τα πουλιά πλοηγούνται κατά την διάρκεια της μετανάστευσής τους, πως ταξινομούν τα διάφορα αντικείμενα και πως τα επηρεάζει η χρωματική οπτική τους κοινωνικά και σεξουαλικά.
Για παράδειγμα, βλέπουμε πως σε κάποια είδη πουλιών το φτέρωμά τους είναι χρωματικά το ίδιο και στα δυο φύλα. Όμως, εάν τα παρατηρήσουμε κάτω από το υπεριώδες φάσμα, η χρωματική διαφορά τους είναι εμφανής.
Μηχανισμοί της χρωματικής όρασης των πουλιών
Τα μάτια κάποιων πουλιών έχουν μεγαλύτερη αναλογία κωνίων – ραβδίων από αυτήν που έχουν οι ανθρώπινοι οφθαλμοί. Τα δε κωνία τους είναι πιο περίπλοκα. Το εσωτερικό τους τμήμα περιέχει στην βάση του ένα έγχρωμο σταγονίδιο ελαίου το οποίο φιλτράρει το φως πριν φθάσει στην οπτική χρωστική ουσία του κωνίου. Τα σταγονίδια αυτά είτε είναι άχρωμα ή είναι χρωματισμένα από μια ποικιλία καροτενειδών.
Επιπλέον, εκτός από τα απλά ενιαία κωνία, διαθέτουν και διπλά κωνία, αποτελούμενα από παρεμφερή κύτταρα, γνωστά σαν το κύριο και το βοηθητικό μέλος του κωνιακού ζεύγους. Αυτά τα ζεύγη κωνίων έχουν παρατηρηθεί και σε μάτια ψαριών, αμφιβίων, ερπετών. Οι φωτοδέκτες μπορεί να είναι διαφορετικοί στο κάθε ένα τμήμα του διπλού κωνίου.
Και πάλι δεν είναι πλήρως κατανοητός ο ρόλος των διπλών κωνίων, φαίνεται όμως ότι τμήμα της επεξεργασίας των χρωμάτων που λαμβάνει χώρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, μπορεί σ άλλα σπονδυλωτά να ξεκινά μέσα από τους ίδιους τους φωτοδέκτες.
Επίσης, η δομή του αμφιβληστροειδούς των πουλιών είναι πιο περίπλοκη απ’ ότι του ανθρώπινου.
Το βοθρίο, όπου εντοπίζεται υψηλή συγκέντρωση κωνίων, σε κάποιους οφθαλμούς πουλιών σχηματίζεται σαν μια πλευρική λωρίδα, αντί μιας κεντρικής περιοχής. Κάποια πουλιά δε, διαθέτουν δυο ή περισσότερα βοθρία. Το βάθος των βοθρίων των πουλιών είναι μεγαλύτερο από το δικό μας έτσι ώστε, δημιουργώντας μεγαλύτερη επιφάνεια, να μπορεί να δεχθεί έναν μεγαλύτερο αριθμό κωνίων.
Μια άλλη εξειδίκευση των οφθαλμών των πουλιών για την ανεπτυγμένη χρωματική όρασή τους, συνίσταται στην μη ίση κατανομή των χρωματιστών ελαιοσταγόνων (που αναφέραμε προηγουμένως). Αυτό δείχνει μια αντιληπτική πολυπλοκότητα που δεν διαθέτει ο ανθρώπινος οφθαλμός. Η οπτική (περιορισμένη προς αυτά) αισθητηριακή μας εμπειρία, δεν μας επιτρέπει την σαφή κατανόηση του ρόλου αυτών των εξειδικεύσεων των οφθαλμών των πτηνών.
admin is | Topic: λειτουργίες όρασης χρωμάτων, Φύση και χρώματα | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Ζωων χρωματικη οραση (Γ): Η οραση των πουλιων”