xromata.com


Συνεντευξη με τα χρωματα [πα’]: ασπρα ζωα

 

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

 

 

 

 

Συνέντευξη με τα χρώματα

[πα΄]

 

Άσπρα ζώα

[ιβ΄]

 

-Εδώ είμαι και πάλι, το Άσπρο χρώμα, Άνθρωπε και θα αναφερθώ τώρα στους ‘υπηκόους’ μου στο ζωικό βασίλειο. Τα άσπρα ζώα!

Πάρα πολλά είδη ζώων εμφανίζονται έχοντας λευκό χρώμα, αλλά σχεδόν όλα τα ζώα μπορεί να εμφανίσουν κάποια λευκά άτομα, κατ’ εξαίρεσιν προς το είδος τους (π.χ. κροκόδειλοι, βίσωνες, χιμπατζήδες), κάτι που οφείλεται σε γενετική πάθηση.

Και στις δυο περιπτώσεις, είτε στην φυσιολογική (πρόβατα, γάτες, κουνέλια), είτε στην αφύσικη (ζώα αλμπίνο), το λευκό χρώμα εμφανίζεται οφειλόμενο στα γονίδια του ‘λευκού’ ατόμου.

Σου θυμίζω, όπως σου είπα μόλις προ ολίγου, στο αμέσως προηγούμενο τμήμα της συνέντευξής μου, η εμφάνιση λευκών ζώων οφείλεται σε δυο βασικές περιπτώσεις.

Στην φυσιολογική περίπτωση ύπαρξης αλληλόμορφων γονιδίων στο είδος του ζώου και στην αφύσικη εκφυλιστική παθητική περίπτωση μη δυνατότητας παραγωγής μελανίνης από τον οργανισμό ενός συγκεκριμένου ατόμου, που και αυτή οφείλεται επίσης στα γονίδια του ζώου.

Όπως σου είπα, η δεύτερη αυτή περίπτωση κατηγοριοποιείται σε τρεις ομάδες, στον αλφισμό (αλμπινισμό), στον λευκισμό και στον ισαβελλινισμό.

Εντάξει, συμφωνώ μεν μαζί σου πως θα έπρεπε να σου εξηγηθούν όλα αυτά, δηλαδή τί ακριβώς είναι η κάθε κατηγορία, αλλά δεν θα καθίσω τώρα να σου αναλύσω την κάθε μία από τις τρεις που σου ανέφερα, ούτε το τί είναι τα αλληλόμορφα γονίδια, γιατί δεν είναι επί του παρόντος.

Οι αναλύσεις αυτές θα σου ειπωθούν αρκετά αργότερα, όταν η συνέντευξη φθάσει στο σημείο αναφοράς των χρωμάτων στο ζωικό βασίλειο, που είναι ένα αρκετά ενδιαφέρον και τεράστιο –θα έλεγα- κεφάλαιο.

Τώρα αναφέρομαι σε εμένα, το άσπρο χρώμα και γενικότερα στα άσπρα ζώα.

Μια άλλη λοιπόν περίπτωση εμφάνισης λευκών ζώων είναι και η εποχιακή αλλαγή του χρώματος κάποιων συγκεκριμένων –κυρίως πολικών- ζώων που μεταβάλλουν κατά την χειμερινή περίοδο το φυσιολογικό τους χρώμα σε λευκό.

Τα ζώα αυτά, εκτός από την πολική αρκούδα που έκανε την μετάλλαξη αυτή άπαξ κι’ έκτοτε παραμένει εσαεί λευκή, όπως συνέβη και με την άσπρη κουκουβάγια των χιονιών, είναι οι αρκτικοί και βουνίσιοι (αλπικοί) λαγοί, κάποιες ικτίδες (νυφίτσες) όπως η ερμίνα, τα (ελαφοειδή) καρίμπου, αρκτικά τρωκτικά, τα χάμστερ της Σιβηρίας, οι αρκτικές αλεπούδες και τα πτάρμιγκαν -πολικές και αλπικές αγριοόρνιθες (φασιανοί)- τα μόνα πουλιά που αλλάζουν χρώμα στα φτερά τους τον χειμώνα και γίνονται άσπρα.

Μέχρι τώρα πιστευόταν ότι η μετάλλαξη αυτή συμβαίνει για λόγους καμουφλάζ, δηλαδή για να μην ξεχωρίζουν από το χειμωνιάτικο λευκό χιονισμένο περιβάλλον τους τα θηράματα και να γίνονται εύκολη λεία των θηρευτών, ούτε οι θηρευτές να διακρίνονται εύκολα από τα θηράματα.

Με την εξέλιξη της επιστήμης δημιουργήθηκαν αμφιβολίες γι’ αυτό το αίτιο, ή μάλλον πως δεν είναι μόνο αυτό, ούτε ότι είναι το κυριότερο, γιατί όπως έχει αποδειχθεί πλέον, ιδωμένα κάτω από το υπεριώδες φάσμα φαίνονται διαφορετικά, σκουρόχρωμα, οπότε ξεχωρίζουν από το περιβάλλον τους.

Υποστηρίζεται λοιπόν πως ο βασικότερος λόγος της μεταβολής του τριχώματός τους σε λευκό κατά την χειμερινή περίοδο, έχει να κάνει κυρίως με την θερμοκρασία και την προστασία τους από το πολύ ψυχρό χειμερινό πολικό περιβάλλον.

Με το χαμήλωμα της θερμοκρασίας μειώνεται η παραγωγή μελανίνης για το τρίχωμα του ζώου, οι χρωματοφόροι θύλακες των τριχών αδειάζουν, τα κενά που δημιουργούνται πληρώνονται από μόρια αέρα τα οποία λειτουργούν σαν θερμομονωτικά.

Όταν ο αέρας γεμίζει τους κενούς χώρους, μπορεί να παγιδεύσει τη θερμότητα του σώματος του ζώου και να του παρέχει μόνωση από το κρύο, οπότε έτσι το τρίχωμα του ζώου το προστατεύει περισσότερο από το πολύ ψύχος και φαίνεται λευκό γιατί όπως σου είπα ήδη, ο διαφανής αέρας σκεδάζει όλες τις προσπίπτουσες σ’ αυτόν χρωματικές ακτινοβολίες του φωτός των οποίων η ανάμειξή τους αντανακλάται σαν λευκό χρώμα.

Για να καταλάβεις καλύτερα Άνθρωπε, ας πάρουμε για παράδειγμα τις πολικές αρκούδες που τις θεωρούμε σαν λευκά ζώα.

Στην πραγματικότητα κάθε άλλο από λευκές είναι. Το χρώμα του δέρματος τους είναι σκούρο.

Το δέρμα της πολικής αρκούδας, είναι σκούρο, σχεδόν μαύρο, όμως καλύπτεται από στρώματα κοίλων τριχών που αντανακλούν το λευκό φως κι’ έτσι μας φαίνονται άσπρες.

Πάλι για λόγους θερμοκρασίας, όμως εδώ επιδιώκοντας το αντίθετο αποτέλεσμα, ζώα, κυρίως ερπετά και έντομα, που ζουν σε καυτές ερήμους και σέρνονται πάνω σε λευκή ή ανοιχτόχρωμη άμμο έχουν πολύ απαλά χρώματα, σχεδόν άσπρα για να αντανακλούν το ζεστό φως που πέφτει επάνω τους και να μην υποφέρουν από την πολλή ζέστη.

Μάλιστα κάποιες σαύρες που όπως οι χαμαιλέοντες έχουν την δυνατότητα να αλλάζουν το χρώμα τους, κατά την πρόοδο της ημέρας ασπρίζουν, ενώ το βράδυ παίρνουν το κανονικό τους χρώμα για να αντιμετωπίσουν την ψυχρή νύχτα της ερήμου.

Υπάρχει δε κάποιο είδος σαύρας που ασπρίζει μόνο από την μια πλευρά ενώ παραμένει σκούρα από την άλλη.

Ω! Ναι! Μην σου φαίνεται παράξενο αυτό το φαινόμενο. Με την απορρόφηση της ακτινοβολίας από την σκούρα πλευρά του ζώου και με την αντανακλαστική αποβολή της από την άλλη, δημιουργείται ένα λεπτό ρεύμα αέρα γύρω από το σώμα της σαύρας που την δροσίζει.

Ένα παρόμοιο φαινόμενο συμβαίνει και με τις ραβδώσεις της ζέβρας, που αυτό το παιχνίδισμα μεταξύ άσπρου – μαύρου, δημιουργεί ένα λεπτό στρώμα αέρα στην επιφάνεια του ζώου, όχι όμως για λόγους θερμοκρασίας, αλλά για να διώχνει τις ενοχλητικές αλογόμυγες.

Αν και οι περισσότεροι θεωρούν πως οι ζέβρες είναι λευκά ζώα με μαύρες ραβδώσεις, πρόκειται για μαύρα ζώα με λευκές ραβδώσεις.  

Για την δημιουργία σκουρωπών ραβδώσεων στο τρίχωμα ενός ζώου απαραίτητη είναι η ύπαρξη του γονιδίου αγκούτι στο DNA του ζώου.

Ζώα που δεν διαθέτουν το γονίδιο αυτό δεν μπορούν να εμφανίζουν σκούρες ή μαύρες ραβδώσεις και στίγματα. Όμως εδώ, στην περίπτωση της ζέβρας έχουμε σχηματισμό λευκών ραβδώσεων πάνω σε μαύρο ζώο.

Οι λευκές ραβδώσεις δημιουργούνται όπως και τα λοιπά λευκά σημεία στην γούνα διαφόρων ζώων εξ αιτίας αλληλόμορφων γονιδίων.

Εδώ, αναγκαστικά πρέπει να σου πω δυο λόγια για τα γονίδια αυτά.

Τα αλληλόμορφα γονίδια είναι ζεύγη γονιδίων που δρουν για το ίδιο γνώρισμα αλλά καθ’ ένα γονίδιο με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα αν υπάρχουν δύο διαφορετικά γονίδια  που ελέγχουν την βιοχρωστική μελανίνη ενός ζώου, τότε μεταξύ τους είναι αλληλόμορφα.

Συνήθως από τα δύο αλληλόμορφα, το ένα επικρατεί έναντι του άλλου και καθορίζει την χρωματική εμφάνιση του ζώου, ή τμημάτων αυτής. Αυτό το αλληλόμορφο ονομάζεται επικρατές και το άλλο υπολειπόμενο.

Στην περίπτωση της εμφάνισης λευκών τμημάτων στο τρίχωμα ενός ζώου, στα τμήματα αυτά το επικρατές γονίδιο αποτρέπει την δημιουργία ή εμφάνιση μελανίνης. Έτσι λοιπόν δημιουργούνται τα λευκά ‘μπαλώματα’ (patches, όπως λέγονται στην αγγλική) σε διάφορα ζώα, όπως γάτες, σκύλους, αγελάδες, άλογα κλπ.

Και ω! Ναι! Ίσως σου ακουστεί περίεργα, αλλά ολόασπρη γάτα δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, γιατί η ολόασπρη γάτα είναι μια μαύρη γάτα που τα αλληλόμορφα γονίδιά της εξουδετερώνουν την εμφάνιση μελανίνης σε όλα τα σημεία του τριχώματος του ζώου.

Άκου τώρα και κάτι άλλο περίεργο και ανεξήγητο μέχρι στιγμής μια και μιλήσαμε για ζέβρες και άλογα.

Το μόνο ζώο που δεν εμφανίζει αλφισμό (αλμπίνο) είναι το άλογο. Εάν τύχει να υπάρξει τέτοιο, αποβάλλεται από την φοράδα κατά την διάρκεια της κύησης και αν καταφέρει και γεννηθεί, πεθαίνει στην γέννα.

Περίεργο ε; Γιατί άραγε να συμβαίνει αυτό το φαινόμενο; Ανεξήγητο!

Τώρα, επειδή κάποια αλφικά ζώα θεωρούνται όμορφα και ιδιαίτερα, όπως π.χ. τα λευκά παγώνια, κάποιοι ιδιοκτήτες ολόλευκων αλόγων τα αναφέρουν ως αλμπίνο, κάτι που απέχει από την πραγματικότητα γιατί συνήθως το δέρμα των λευκών αλόγων είναι γκρίζο, ενώ τα μάτια τους δεν είναι ροζ όπως αυτά των αλφικών ζώων. Πιθανόν κάποια από τα άλογα αυτά να έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα. Σ’ αυτήν την περίπτωση μπορεί να έχουμε ισαβελλινισμό ή λευκισμό, όχι όμως αλμπινισμό.

Πολλά αλφικά ζώα θηρεύονται από δεισιδαίμονες ανθρώπους γιατί θεωρούνται γουρλίδικα ή κακά πλάσματα και ώ! το χειρότερο, πολλοί αλφικοί νέγροι συνάνθρωποί μας στην Αφρική κινδυνεύουν να ακρωτηριαστούν, αφού τα άκρα τους θεωρείται ότι φέρνουν καλοτυχία και αγοράζονται πανάκριβα από πάμπλουτους δεισιδαίμονες συνανθρώπους μας. Ναι, μην πηγαίνεις μακριά στο παρελθόν! Αυτό συμβαίνει έως σήμερα, στις αρχές του 21ου αιώνα. Μάλιστα έχει γυριστεί ένα ντοκυμαντέρ γύρω από αυτό το θέμα, λίγο πριν το 2010, εάν δεν κάνω λάθος. Ανατριχιαστικό; Ναι μεν, αληθινό όμως!

 


is | Topic: Γιατί έχει χρώμα....., εποχες, μήνες, ημέρες και χρώματα, ζωα και χρωματα, Λευκό, Συνέντευξη με τα χρώματα, Φύση και χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [πα’]: ασπρα ζωα”