xromata.com


Αυτοι που μας εμαθαν τα χρωματα [11 Β]: Robert Fludd

 

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

[11β]

 

Για να παρακολουθήσετε την σειρά άρθρων υπό τον γενικό τίτλο ‘ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ’ καλό θα είναι να διαβάσετε τo εισαγωγικό 1ο άρθρο που θα βρείτε στον σύνδεσμο https://xromata.com/?p=11228 …..

 

 

Robert Fludd

(Οι επιδράσεις επί της θεωρίας του)

 

 

 

Οι ιδέες του Αριστοτέλη παραμένουν και επηρεάζουν μέχρι τον 17ο αιώνα και γι' αυτό το λόγο μια σύντομη περιγραφή τους αξίζει τώρα, εδώ σ’ αυτό το σημείο.

Καταρχάς, πρέπει να σημειωθεί ότι οι θεωρίες χρωμάτων από την Αρχαιότητα σχετίζονται με μερικά βασικά χρώματα και τις αντίστοιχες μείξεις τους.

Η κατανόησή μας για αυτές τις θεωρίες παρεμποδίζεται επειδή στην αγγλική (και άλλες γλώσσες) η γλώσσα αυτή είναι σχεδόν ανίκανη να εκφράσει τους όρους που χρησιμοποιούνται για τα χρώματα από τα ελληνικά ή τα λατινικά.

Οι μεταφραστές των Αριστοτελικών κειμένων, για παράδειγμα, έχουν επισημάνει ξανά και ξανά ότι μια και η ίδια λέξη χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει διάφορες αποχρώσεις.

 

 

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι πολλά ονόματα χρωμάτων δεν περιγράφουν κυρίως μια απόχρωση χρώματος, αλλά μάλλον την ουσία ενός χρώματος.  

Οι μεμονωμένες λέξεις καλύπτουν έτσι μια ολόκληρη γκάμα διαφορετικών χροιών φωτεινότητας ή λαμπρότητας που δεν υπονοείται από τη σύγχρονη (τυποποιημένη) χρωματική φρασεολογία μας.

Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) είχε τρεις προγενέστερους, οι οποίοι βασίσθηκαν σε τέσσερα χρώματα.

Ο Εμπεδοκλής (γύρω στο 500-430 π.Χ.) τα ονόμασε λευκό, μαύρο, κόκκινη και κίτρινη ώχρα, αντιστοιχίζοντάς τα με τα τέσσερα στοιχεία: φωτιά, γη, νερό και αέρα. Οι μόνοι σίγουροι συσχετισμοί εδώ, όσο ασυνήθιστοι μπορεί να μας φαίνονται, είναι εκείνοι του λευκού με τη φωτιά και του μαύρου με το νερό.

 

 

Το ενδιαφέρον του Εμπεδοκλή ήταν στη χημική σύνθεση, όπως θα περιγραφόταν στις μέρες μας, ενώ ο Δημόκριτος (περίπου 460-370 π.Χ.) τείνει να υιοθετεί μια πιο φυσική άποψη, με έμφαση να δίνεται σε ορισμένες ατομικές σχέσεις.

Ορίζει κι’ αυτός επίσης τέσσερα χρώματα, αλλά αντικατέστησε την κίτρινη ώχρα με ένα πρασινωπό κίτρινο.

Εκτός από τα πρωταρχικά του χρώματα, ο Αριστοτέλης, προσδιορίζει μείγματα χρωμάτων που προέρχονται από αυτά: παράλληλα με τα κίτρινο-κόκκινο, σχηματίζονται τα μωβ, πράσινο και μπλε.

Ο Πλάτων (427-348 π.Χ.) παραμένει και αυτός σε τέσσερα βασικά χρώματα (λευκό, μαύρο, κόκκινο και «λαμπρό»).

Ούτε η χημεία ούτε η φυσική είναι σημαντικά για αυτόν.

Το χρώμα είναι βασικά ένα στοιχείο ομορφιάς και η λάμψη του πρέπει να ενισχύσει την επίδρασή του.

Ο μαθητής του Αριστοτέλης με τη σειρά του είναι πιο πρακτικός.

Περιορίζει στα δύο άκρα των βασικών χρωμάτων του, που ορίζονται είτε από την απουσία είτε από την παρουσία του φωτός, τα μαύρο και λευκό.

Το φως από μόνο του είναι άσπρο, και για αυτόν τον λόγο αποδίδεται στο στοιχείο του αέρα.

Αυτό είναι σημαντικό γιατί στην περίπτωση του Αριστοτέλη, («De sensu et sensibili») το ίδιο το φως είναι άχρωμο.

 

 

Το φως είναι μόνο το μέσο με το οποίο μπορούν να αναφανούν τα χρώματα – αυτά τα χρώματα που στην πραγματικότητα τα αντικείμενα διαθέτουν.

Τα χρώματα εμφανίζονται στο σημείο όπου το σώμα δεν είναι πλέον διαφανές*. (*Σημ.σ: Το φως χάνει την διαφάνειά του).

Ο Αριστοτέλης αποδίδει τα πολλά χρώματα του κόσμου σε αναμείξεις, που λαμβάνουν χώρα σε διάφορα επίπεδα.

Τα πέντε χρώματα της κλίμακας του -κίτρινο, κόκκινο, μωβ, πράσινο και μπλε – σχηματίζονται μεταξύ άσπρου και μαύρου τα οποία με την σειρά τους μπορούν να αναμειχθούν.

Τα δευτερεύοντα χρώματα προκύπτουν από την παράθεση μικρότερων στοιχείων επί των βασικών χρωμάτων που δεν γίνονται πλέον αντιληπτά από το ανθρώπινο μάτι ένεκα της υπέρθεσης των βασικών χρωμάτων, ή από την ανάμειξη χρωματικών ουσιών.

Οι θεωρίες του Αριστοτέλη επιδρούν μέχρι την εποχή του Fludd στις αρχές του 17ου αιώνα.

 

 

Δεν περιορίστηκαν στην Ευρώπη, έχοντας επηρεάσει εντατικά τους Άραβες φιλοσόφους, οι οποίοι επρόκειτο να επανεξετάσουν την σχέση μεταξύ φωτός και χρώματος τον 11ο αιώνα.

Ο Avicenna (πέθανε το 1037) αμφισβήτησε την ύπαρξη χρωμάτων όπου επικρατούσε το σκοτάδι.

Ο αντίπαλός του Alhazen (πέθανε το 1038) είχε την αντίθετη άποψη, ότι τα χρώματα υπάρχουν μεν πράγματι στο σκοτάδι, αλλά δεν φθάνουν στα μάτια.

Στον Ευρωπαϊκό Μεσαίωνα, ο Roger Bacon (πέθανε το 1294) εξέτασε για άλλη μια φορά αυτό το ερώτημα, δηλώνοντας ότι το φως και το χρώμα εμφανίζονται μόνο όταν συνδυάζονται («Lux… non venit sine colore»).

Αντιτάχθηκε έντονα στον Αριστοτέλη, αντιτασσόμενος κυρίως στα ονόματα των χρωμάτων και τη μετάφρασή τους.

Με τον Μπέικον, εμφανίζονται οι όροι «albedo» (λευκό), «rubedo» (κόκκινο), «viritas» (πράσινο) και «nigredo» (μαύρο), αλλά επιμένει επίσης σε ένα πέμπτο χρώμα που αποκαλεί «glaucitas», πιθανώς που σημαίνει ένα φωτεινό μπλε.

 

 

Θα κλείσουμε αυτήν τη μελέτη με μια αναφορά στον Νικόλαο Κούσανο (Nikolaus Cusanus 1401-1464), τον Επίσκοπο του Μπρίξεν, ο οποίος ήταν ο πρώτος που εξέφρασε την ιδέα ότι το φως δεν αποκαλύπτει τόσο πολύ το χρώμα των αντικειμένων όσο ότι δημιουργεί τα ίδια τα χρώματα: «Omnis esse colores datur per lucem descentum ».

Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Cusanus, τα παροδικά γήινα πράγματα, αλλάζουν τα χρώματα τους όταν μεταβάλλονται, καταλήγοντας έτσι στο συμπέρασμα ότι ο σκοπός των χρωμάτων είναι να δείξει οπτικά μια «ικανότητα του γίγνεσθαι».

Τα χρώματα, επομένως, δείχνουν τι μπορεί να κάνει η ζωή.

 


is | Topic: Αυτοί που ασχολήθηκαν με το χρώμα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Αυτοι που μας εμαθαν τα χρωματα [11 Β]: Robert Fludd”