xromata.com

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

Συνέντευξη με τα χρώματα

[νβʹ]

Εννοιολογία χρωμάτων.

-Ήρθε η ώρα να παρουσιαστούν τα ίδια τα χρώματα και να μας μιλήσουν για τον εαυτό τους και τις ιδιότητές τους, μας είπες αγαπητή Ίρις, όμως με ποια σειρά θα παρουσιαστούν, ποιο χρώμα θα μιλήσει πρώτο και ποιο δεύτερο; Νομίζω αγαπητή μου ότι πριν πάρουν τον λόγο τα χρώματα, πρέπει να μιλήσω εγώ η Εννοιολογία, ώστε να μας μιλήσουν στην συνέχεια τα χρώματα με τακτή σειρά.

Λοιπόν Άνθρωπε, είμαι η Εννοιολογία, ή άλλως το εννοιολογικό πλαίσιο, δηλαδή το σύνολο των παραμέτρων, συνθηκών, εννοιών και καταστάσεων που περιβάλλουν και καθορίζουν εννοιολογικά μια οντότητα.

Στην περίπτωση δε των χρωμάτων συνδέομαι άρρηκτα με την Γλωσσολογία, η οποία σαν επιστήμη επιδιώκει τον συσχετισμό της ανάπτυξης και διαμόρφωσης της γλώσσας με τον ανθρώπινο νου και την κοινωνία.

Σε σχέση με την γλωσσολογία, σαν εννοιολογικό πλαίσιο, είμαι το νόημα ενός ‘μηνύματος’ (λέξης), η σχέση του με άλλα τμήματα του μηνύματος και με το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο συνέβη. Με άλλα λόγια είμαι μια διάταξη μέσω της οποίας γίνεται αντιληπτό και καθορίζεται γλωσσολογικά κάποιο μήνυμα.

Εγώ η Εννοιολογία, και η επίκουρός μου Γλωσσολογία, είμαστε δυο επιστήμες απαραίτητες για την κατανόηση των χρωματικών όρων, αλλά και την σειρά αντίληψης των χρωμάτων κατά την διάρκεια της ιστορίας σου Άνθρωπε!

Τί εννοώ παραπάνω; Εννοώ πως ενώ έβλεπες τα χρώματα από τις απαρχές της ύπαρξης σου, δεν νοούσες ακριβώς τί έβλεπες.

Κατάλαβες από πολύ νωρίς την διαφορά σκότους φωτός κι’ αυτό ήταν όλο.

Με την έλευση του φωτός αντιλαμβανόσουν τις αποστάσεις, έβλεπες διάφορα σχήματα κι’ όλα αυτά τα σχήματα σου έστελναν το φως τους (έτσι νόμιζες, αλλά και έτσι είναι) με διαφορετικό τρόπο που δεν μπορούσες να τον προσδιορίσεις.

Όταν έπεφτε το σκοτάδι, τα πάντα χανόντουσαν μέσα στην μαύρη σκοτεινιά του και τίποτα δεν ξεχώριζε, δεν είχε το κάτι διαφορετικό από τα άλλα, όπως γινόταν όταν τα έλουζε το φως της ημέρας.

Έτσι άρχισες να διαχωρίζεις τις έννοιες φως – σκότος, και ότι ήταν φωτεινό, με αποκορύφωμα ό,τι πλησίαζε στο λευκό χρώμα το θεωρούσες ‘φως’, ενώ ότι ήταν σκούρο και πλησίαζε στο μαύρο χρώμα για σένα ήταν σκοτάδι.

Για σένα τότε όλα τα χρώματα, με κορυφή το άσπρο ήταν φως, ενώ ότι δεν φωτιζόταν ήταν μαύρο, σκοτάδι.

Κάποτε πρόσεξες την φωτιά, το δώρο που έκλεψε από τους θεούς ο Προμηθέας και στο χάρισε, και εννόησες ότι και μέσα στο σκοτάδι κάποια πράγματα φέγγουν και κάνουν τα αντικείμενα τριγύρω τους να φαίνονται και να έχουν καθένα τους αυτό το διαφορετικό κάτι, που τα κάνει να ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο.

Σου άρεσε η φωτιά γιατί σε ζέσταινε, σε προστάτευε από τα θηρία, σου επέτρεπε να βλέπεις  κι’ ανακάλυψες τρόπους να την ανάβεις μόνος σου να την διατηρείς, να κουρνιάζεις τα βράδια γύρω της, αγναντεύοντας τις κοκκινωπές φλόγες της.

Αυτό το αγνάντεμα της κόκκινης φωτιάς ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα για την λειτουργία της σκέψης σου, όπως ισχυρίζονται οι σημερινοί επιστήμονες.

Κάποια στιγμή (στιγμή, σχήμα λόγου, στην πραγματικότητα μετά από αιώνες αιώνων) άρχισες να ξεχωρίζεις μέσα από το φως, μέσα από το σύνολο των χρωμάτων (χρώματα και φως τα θεωρούσες ένα πράγμα), ένα χρώμα. Το κόκκινο. Όχι τόσο λόγω της κοκκινωπής φωτιάς που έθεσε σε λειτουργία την σκέψη σου, αλλά λόγω ενός άλλου κατακόκκινου στοιχείου, πολύ σημαντικού για την διαβίωσή σου, κι’ αυτό ήταν (και είναι) το κόκκινο αίμα.

Άνθρωπε, γεννιέσαι στο κόκκινο αίμα, πέθαινες (ακόμα και τώρα πεθαίνεις αρκετές φορές) συχνά μέσα στο αίμα, κατακόκκινο αίμα έτρεχε από τα θηράματά σου που σου εξασφάλιζαν την διατροφή σου, γενικά το κόκκινο έπαιζε σημαντικό ρόλο στην διαβίωσή σου, οπότε το εννόησες αρκετά νωρίς, ήταν το πρώτο χρώμα που συνέλαβες σαν έννοια μετά τον διαχωρισμό του δίπολου φως – σκότος (άσπρο – μαύρο).

Μάλιστα για πολλούς αιώνες η έννοια του κόκκινου χρώματος συμπεριλάμβανε και όλα τα άλλα χρώματα, αλλά ακόμα και σήμερα, κάποιες πρωτόγονες γλώσσες, όπως μου λέει η συνεργάτις μου η Γλωσσολογία, έχουν μόνο έναν χρωματικό όρο για όλα τα χρώματα κι’ αυτός είναι το κόκκινο.

Σιγά – σιγά άρχιζες να διαχωρίζεις το κόκκινο σε διαβαθμίσεις, βαθύ κόκκινο – κόκκινο – ανοιχτό κόκκινο, σαν ανοιχτό κόκκινο θεωρούσες το κίτρινο και τα ανοιχτά γήινα χρώματα, τα ξανθά όπως τα αποκαλούσες στα αρχαία ελληνικά, ενώ ό,τι σκουρωπό χρώμα, ακόμα και τα μπλε ή βαθυπράσινα τα έλεγες βαθυκόκκινα. Στην δε αρχαία ελληνική γλώσσα, ήδη κατά την Ομηρική εποχή, είχες αναπτύξει διάφορους λεκτικούς όρους για να διαχωρίζεις τις διάφορες διαβαθμίσεις του κόκκινου χρώματος, όπως ερυθρόν, δαφοινόν, φοινικούν, μίλτον, πορφυρόν, οινωπόν κ.α.

Κάποτε, μετά από αιώνες ολόκληρους, εννόησες ότι τα κιτρινοπράσινα (πράσινα και κίτρινα χρώματα) είναι διαφορετικά από τα κόκκινα κι’ άρχισες να τους δίνεις εννοιολογική οντότητα.

Εδώ τώρα συνέβη η εξής διαφορά. Λαοί που ζούσαν σε περιβάλλον με βλάστηση και η καθημερινότητά τους εξαρτιόταν από αυτήν ανέπτυξαν πρώτα την έννοια του πράσινου χρώματος και μετά από εκατονταετίες διαχώρισαν σαν έννοια το κίτρινο από το πράσινο. Αντιθέτως, λαοί που ζούσαν σε άγονες ή ερημικές περιοχές ανέπτυξαν πρώτα την έννοια του κίτρινου και στην συνέχεια, μετά την πάροδο αιώνων, διαχώρισαν την έννοια του κίτρινου από το πράσινο.

Πέρα από την σύγχυση του πράσινου με το κίτρινο, το πράσινο συγχεόταν (και συγχέεται πολλάκις ακόμα) με το μπλε χρώμα. Κάποτε, μετά την πάροδο αρκετών πάλι αιώνων, άρχισες να εννοείς την διαφορά του μπλε χρώματος από το πράσινο. Ω! ναι, μην εκπλήσσεσαι! Ο διαχωρισμός αυτός είναι πολύ πρόσφατος, Σε κάποιες γλώσσες δεν έχει συντελεστεί ακόμα. Στην ιαπωνική γλώσσα άρχισε ο διαχωρισμός των δυο αυτών εννοιών (του πράσινου και του μπλε) λίγο μετά τα μέσα του εικοστού αιώνα. «Αόι» είναι η ιαπωνική λέξη που προσδιορίζει τα μπλε και πράσινα χρώματα, ‘αόι’ είναι ο ουρανός, ‘αόι’ η θάλασσα, ‘αόι’ το δάσος, και τουλάχιστον πριν μερικές δεκαετίες στο Τόκυο (δεν γνωρίζω τι γίνεται σήμερα) τα φανάρια της τροχαίας αλλού ήταν πράσινα κι’ αλλού γαλάζια.

Έτσι λοιπόν, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου τα χρώματα τοποθετούνται σε εννοιολογικό πλαίσιο με την εξής τακτή σειρά:

1^ο στάδιο, το άσπρο – μαύρο (πάντα ανά ζεύγος) προσδιορίζοντας την σχέση φως – σκοτάδι.

2^ο στάδιο, κόκκινο, ο πρώτος πραγματικός χρωματικός όρος.

3^ο στάδιο, πράσινο ή κίτρινο, αναλόγως (ο δεύτερος χρωματικός όρος).

4^ο στάδιο, εάν στο προηγούμενο στάδιο έχει εμφανισθεί το πράσινο, ακολουθεί το κίτρινο σαν τρίτος χρωματικός όρος και αντιθέτως, δηλαδή εάν εμφανίζεται προηγουμένως το κίτρινο ακολουθεί οπωσδήποτε το πράσινο.

5^ο στάδιο, μπλε ο τέταρτος χρωματικός όρος, το έκτο χρώμα.

Εμφανίζονται λοιπόν εννοιολογικά σε τακτή σειρά τα χρώματα ως εξής:

1, 2, άσπρο μαύρο (πάντα μαζί ως ζεύγος)

3, κόκκινο

4, 5, πράσινο ή κίτρινο (ανάλογα με το περιβάλλον διαβίωσης)

6, μπλε

Ακολουθούν, όχι πλέον με τακτή σειρά και όχι απαραίτητα όλοι, άλλοι πέντε εννοιολογικοί σχηματισμοί χρωμάτων, ήτοι τα μωβ, πορτοκαλί, γκρι, καφέ και τελευταίο το ροζ που είναι μια προσπάθεια διαχωρισμού των ανοιχτών κοκκινωπών χροιών από την μητρική ομάδα των κόκκινων.

Γενικά, στις πιο ανεπτυγμένες εννοιολογικά ως προς τα χρώματα γλώσσες νοούνται έως, το πολύ, 11 χρωματικές έννοιες.

Αργότερα η Γλωσσολογία θα μας μιλήσει για τον λεκτικό σχηματισμό των ονομασιών των χρωματικών αυτών όρων.

Ας πάρουν όμως τον λόγο στην συνέντευξη τα ίδια τα χρώματα να μας μιλήσει καθένα για τον εαυτό του με την σειρά που σχηματίζονται εννοιολογικά, ξεκινώντας από το κόκκινο που είναι το πρώτο πραγματικό χρώμα, από τα χρώματα του φάσματος, που συνέλαβες Άνθρωπε την έννοιά του.

This entry was posted on Monday, May 20th, 2019 at 5:00 am and is filed under εννοιολογία, Συνέντευξη με τα χρώματα. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.