Συνεντευξη με τα χρωματα [νδ’]: το μαυρο κατά Αριστοτελη, Γκαιτε…
Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.
Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.
Συνέντευξη με τα χρώματα
[νδʹ]
Μέλαν – Μαύρο – Σκότος
[α]
Το μαύρο κατά τους Αριστοτέλη, Γκαίτε…
Τιμή μου να ξεκινήσω την αυτοπαρουσίαση των χρωμάτων εγώ το Μαύρο, που δεν θεωρούμε σαν πραγματικό χρώμα, ούτε καν σαν φως, αφού νοούμαι ως η έλλειψη του.
Υπάρχω όμως σαν βαφή, από τις πρώτες μάλιστα που χρησιμοποίησες Άνθρωπε, κι’ έτσι με αντιλαμβάνεσαι σαν χρώμα.
Για τις βαφές αυτές θα σου μιλήσω σε λίγο γιατί πριν σου αναφερθώ σαν τέτοιο, σαν χρώμα δηλαδή, θα σου αναφέρω την Αριστοτέλεια άποψη για μένα το Μαύρο, το Μέλαν όπως αποκαλούμαι στα αρχαία ελληνικά.
Όπως γνωρίζεις, ο Αριστοτέλης είναι αυτός που πρώτος ασχολήθηκε στα «Μικρά Φυσικά» του με εμάς τα χρώματα, δηλαδή θέλησε να μας παρουσιάσει σ’ εσένα, λέγοντάς σου τί είμαστε και πώς είμαστε.
Στο «περί χρωμάτων» έργο του λοιπόν, για το οποίο λέγεται πως το έγραψαν οι μαθητές του Στράτων και Θεόφραστος, αναγράφονται για εμένα το μέλαν, το οποίο αν και με κατατάσσει στα χρώματα, είναι ο πρώτος που δηλώνει ότι δεν είμαι χρώμα, τα εξής:
«Το μέλαν δεν είναι χρώμα. Διαχωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
Κατά την πρώτη κατηγορία, ό,τι δεν φαίνεται έχει γενικά μαύρο χρώμα.
[Για να καταλάβεις καλύτερα, σου διευκρινίζω πως δεν αναφέρεται στα μη ορατά (αόρατα) πράγματα, π.χ. όπως ο αέρας, ή ό,τι άλλο δεν μπορεί να ιδωθεί λόγω της σύστασής του, αλλά σε όσα δεν μπορούν να φανούν λόγω έλλειψης φωτός, αυτά που δεν φωτίζονται όπως πχ. τα αντικείμενα μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο]
Κατά την δεύτερη, αντιλαμβανόμαστε σαν μαύρο, ό,τι δεν στέλνει φως στο μάτι μας, αλλά απορροφά όλη την προσπίπτουσα επί αυτού ακτινοβολία, όπως πχ. το κάρβουνο.
[Δηλαδή τα αντικείμενα που απορροφούν όλη την προσπίπτουσα επί αυτών ακτινοβολία και επομένως δεν περισσεύει ακτινοβολία για να αντανακλασθεί και θεαθεί από το μάτι σαν περίσσιο φως – χρώμα].
Στην τρίτη κατηγορία, έχουμε μαύρο ή πολύ σκούρο, σκοτεινό χρώμα που συγχέεται με το μαύρο, όταν το φως είναι αδύναμο και αραιό. Στο αίτιο αυτό οφείλονται τα μαύρα σύννεφα, η μαυρισμένη θάλασσα και οι μαύρες σκιές.
Με αυτήν την τρίτη αριστοτέλειο περί μαύρου σκότους άποψη συντάσσεται ο Γκαίτε, ο δεύτερος, ύστερα από πάρα πολλούς αιώνες μετά τον Αριστοτέλη, επιφανέστερος άνθρωπος που ασχολήθηκε με το να σου αποδώσει Άνθρωπε το ‘τί είμαστε και πώς είμαστε’ εμείς τα χρώματα.
Όχι ότι ενδιάμεσά τους δεν υπήρξαν και άλλοι που τους απασχόλησε η ύπαρξή μας, αλλά αυτοί οι δυο είναι οι κυρίως ερευνητές του κόσμου μας, αφήνοντάς σου γραπτό έργο για τις χρωματικές απόψεις τους.
Μέσα στην θεώρησή του για τα χρώματα ο Γκαίτε αναφέρεται στο φως και το σκοτάδι.
Σε αντίθεση προς τους σύγχρονούς του, ο Γκαίτε δεν θεωρούσε το σκοτάδι, δηλαδή εμένα το μαύρο, σαν απουσία φωτός, αλλά σαν τον πολικό του αντίποδα που από την αλληλοεπίδρασή τους προκύπτουν τα χρώματα, δηλαδή την αλληλοεπίδραση φωτός και σκιάς.
Ο Rudolf Steiner, ο επιστημονικός συντάκτης των εκδόσεων Kurschner, αναφερόμενος στην εργασία του Γκαίτε, το 1897, έδωσε την εξής αναλογία:
«Ο Γκαίτε θεωρεί πως το σκότος σχετίζεται με το φως όπως ο βόρειος με τον νότιο πόλο ενός μαγνήτη. Το σκοτάδι μπορεί να αποδυναμώσει το φως. Αντιστρόφως το φως μπορεί να περιορίσει την ενέργεια του σκότους. Και στις δυο περιπτώσεις προκύπτουν χρώματα.
Ο Γκαίτε εκφράζει αυτό πιο συνοπτικά:
Το κίτρινο είναι φως που μετριάζεται από το σκοτάδι, το μπλε είναι σκοτάδι που αποδυναμώνεται από το φως».
Οι μελέτες του Γκαίτε επί των χρωμάτων ξεκίνησαν με την παρατήρηση των αποτελεσμάτων της εμφάνισης του φωτός και του σκότους καθώς περνούν ανάμεσα από μη πλήρως διαυγή μέσα, όπως ο αέρας, η σκόνη, η υγρασία. Ο ποιητής παρατήρησε ότι το φως επηρεαζόμενο από ένα θολό μέσο εμφανίζεται κίτρινο, ενώ το σκοτάδι ιδωμένο σε ένα φωτιζόμενο μέσο εμφανίζεται μπλε.
Εν κατακλείδι, κατά τον Γκαίτε εγώ το μαύρο είμαι η σχετική απουσία ορατού φωτός.
Μια οπτική περιοχή που εκπέμπει, αντανακλά ή μεταδίδει πολύ λιγότερο ορατό φως από το περιβάλλον της, φαίνεται μαύρη.
Η άποψη αυτή του μεγάλου Γερμανού ποιητή ενέπνευσε τον φίλο του Όττο Ρούνγκε να δημιουργήσει την Χρωματική Σφαίρα όπου ο ένας πόλος της είναι το λευκό φως και ο άλλος εγώ, το μαύρο σκότος.
Αυτά σου έχουν αναλυθεί από την ίδια την Σφαίρα και τον δημιουργό της, όταν προηγουμένως τους είχε δοθεί το βήμα της συνέντευξης.
Ορθώς συμπεραίνεις από τα ανωτέρω ότι εγώ το μαύρο, όλα τα μαύρα, κάθε μαύρο χρώμα, δεν είμαστε τίποτε άλλο παρά η πιο σκοτεινή έκφραση κάποιου χρώματος και είναι λογικό αφού όπως σου ειπώθηκε ‘τα πάντα στην δημιουργία είναι σχετικά προς το απόλυτο’, το οποίο βρίσκεται εκτός δημιουργίας.
Έτσι κι εγώ, όπως όλα τα άλλα χρώματα, δεν μπορώ να υπάρξω στην απόλυτη μορφή μου.
Εσύ έχεις υπολογίσει Άνθρωπε ότι η σκουρότερη μορφή μου, αυτή του μαύρου βελούδου, απέχει 3% από αυτήν που θα ήταν μπορούσε να ήταν η απόλυτη έκφρασή μου.
Αυτό το 3% συμπληρώνεται από κάποιο άλλο χρώμα, οπότε πάντα ενέχω μια δυσδιάκριτη χροιά, εκτός από την περίπτωση που προέρχομαι από την παντελή έλλειψη φωτός.
Στην περίπτωση αυτή, ελλείψη φωτός, δεν είναι δυνατόν να εμφανιστεί κανένα χρώμα. Όμως, βάση όσων σου είπα μόλις προ ολίγου για την σχετικότητα της δημιουργίας προς το απόλυτο, παντού στην δημιουργία υπάρχει, έστω και ελάχιστο, φως. Εσύ δεν έχεις τα κατάλληλα εφόδια να το αντιλαμβάνεσαι.
Αρκετά σου είπα μέχρι τώρα για εμένα Άνθρωπε, όχι όμως όλα. Οπότε επανέρχομαι σε λίγο με την περί εαυτού μου συνέχεια….
admin is | Topic: Αυτοί που ασχολήθηκαν με το χρώμα, Κίτρινο, μαύρο, μπλε, Συνέντευξη με τα χρώματα, φως | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [νδ’]: το μαυρο κατά Αριστοτελη, Γκαιτε…”