Πρωτες υλες βαφων: μπλε
Μπλε βαφές και χρωστικές
Μετά το προ καιρού αναρτηθέν άρθρο γενικά περί χρωστικών και βαφών, αρχίσαμε να εξετάζουμε τις πηγές των διαφόρων χρωστικών και την παραγωγή βαφών από αυτές.
Πριν μπούμε όμως στην λεπτομερή εξέταση κάθε πηγής ρίχνουμε μια γενικότερη ματιά σε κάθε χρώμα και τις πηγές των χρωστικών του από τις οποίες ο άνθρωπος, κατά την ιστορική του διαδρομή, παρήγαγε και παράγει τις διάφορες βαφές που αποδίδουν κάθε χρώμα.
Έως τώρα ασχοληθήκαμε με το κόκκινο, το πορτοκαλί, το κίτρινο και το πράσινο χρώμα. Σειρά έχει τώρα το μπλε.
Μπλε χρωστικές ουσίες και βαφές
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν ανακαλύψει μια τεχνική με την οποία κατασκεύαζαν μπλε γυαλιά. Τα κονιορτοποιούσαν και έφτιαχναν το αιγυπτιακό μπλε χρώμα.
Όμως η πιο γνωστή μπλε χρωστική ουσία είναι ο αζουρίτης, μια χρωστική που εξάγεται από ανθρακικό χαλκό. Αυτό το μπλε χρώμα ήταν γνωστό στην Αίγυπτο, στην Μέση Ανατολή και στην Κίνα, όπου το χρησιμοποιούσαν στις τοιχογραφίες οι δυναστείες των Σανγκ και Μινγκ. Μπλε αζουρίτη βρίσκουμε συχνά και στα έργα των Ευρωπαίων από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα, γιατί μετά, όταν υποτάχθηκε η Ουγγαρία στην Τουρκία, έπαψε η εξαγωγή αζουρίτη από τα άφθονα κοιτάσματα της χώρας αυτής.
Ένα άλλο μπλε χρώμα με πρώτη ύλη το γυαλί, κατασκευαζόταν στην Ευρώπη από τα τέλη του 16ου αιώνα και ήταν από τις πρώτες εφαρμογές του κοβαλτίου στην παραγωγή μπλε χρώματος. Σπουδαία κοιτάσματα κοβαλτίου είχαν βρεθεί στην Βοημία, αλλά αυτοί που έφτιαχναν το καλύτερο μπλε χρώμα από κοβάλτιο ήταν οι Ολλανδοί.
Φυσικά και αυτές οι χρωστικές παραγκωνίστηκαν από τις συνθετικές βαφές που ανακαλύφθηκαν κατά τον 19ο αιώνα, όπως το τεχνητό μπλε του κοβαλτίου που παρήχθη το 1802 και το Cerulean blue, που ανήκει κι’ αυτό στην ομάδα του κοβαλτίου, χωρίς όμως την χαρακτηριστική βιολετιά χροιά της ομάδας των cobalt blue.
Η πιο αξιόλογη, και μια από τις ακριβότερες μπλε χρωστικές ουσίες, που σημείωσε σταθμό στην ιστορία του μπλε χρώματος ήταν το Ουλτραμαρίν που εισάχθηκε στην Ευρώπη από την Ανατολή κατά την Αναγέννηση και λίγο πριν. Τότε ανακαλύφθηκε η μέθοδος εξαγωγής μιας πολύ έντονης και λαμπερής μπλε χρωστικής βαφής από τον ημιπολύτιμο λίθο λάπιζ – λαζούλ. Η καλύτερη ποιότητα αυτής της πέτρας και κατά συνέπεια του καλύτερου μπλε χρώματος, ερχόταν από την μακρινή ανατολή, από το Αφγανιστάν, πέρα από την θάλασσα, όπως ακριβώς σημαίνει και το όνομα του χρώματος αυτού στα λατινικά, ultra marine!
Το κόστος της πρώτης ύλης, της εξαγωγής, αλλά και της μεταφοράς του χρώματος ήταν τέτοιο που το ουλτραμαρίν ήταν ακριβότερο και από το χρυσάφι. Γι’ αυτό οι ζωγράφοι το χρησιμοποιούσαν με φειδώ και κυρίως για να χρωματίζουν με αυτό το πανάκριβο χρώμα, τιμής ένεκεν, τον μανδύα της Παναγίας.
Η χημική σύνθεση του ουλτραμαρίν αποκαλύφθηκε το 1806 και αμέσως η γαλλική κυβέρνηση πρόσφερε ένα μεγάλο βραβείο στον κατασκευαστή που θα κατόρθωνε να παράγει ένα ίδιο, φθηνότερο συνθετικό χρώμα. Το βραβείο κέρδισε ο κύριος Guinet από την Τουλούζη. Λόγο της καταγωγής του το νέο, ευρείας χρήσεως συνθετικό ουλτραμαρίν, συχνά ονομάζεται «γαλλικό μπλε».
Από τα καινούργια σύγχρονα μπλε χρώματα που δημιουργήθηκαν σε εργαστήρια και δεν υπήρχαν παλαιότερα, το πρώτο απ’ όλα ήταν ένα σκούρο μπλε που δημιουργήθηκε κατά λάθος από ένα ατύχημα λίγο πριν το 1710 στην Πρωσία. Ένας γερμανός πειραματιζόταν στην ανακάλυψη μιας κόκκινης βαφής. Στο μίγμα του έβαζε ποτάσα. Μια φορά όμως, στην ποτάσα που χρησιμοποίησε χύθηκε κατά λάθος ζωικό έλαιο με αποτέλεσμα να ανακαλυφθεί η φόρμουλα για την παραγωγή του ωραιότατου μπλε της Πρωσίας, του Prussian blue, του μόνου πολύ σκούρου μπλε, πέρα από το πανάκριβο ουλτραμαρίν και η χρήση του εξαπλώθηκε γρήγορα.
Το ίντιγκο, μια άλλη μπλε βαφή, είχε φυτική προέλευση και οι τόποι όπου φύτρωναν τα καλύτερα φυτά για την εξαγωγή αυτού του χρώματος ήταν η Κίνα και η Ινδία, απ’ όπου πήρε και το όνομά του indigo ή ινδικό μπλε. Το χρώμα αυτό ήταν γνωστό στους Αιγύπτιους και στους Ρωμαίους αλλά η εισαγωγή του στην Ευρώπη χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και έπειτα, όταν διευρύνθηκαν οι δρόμοι του εμπορίου από την Ασία προς την Δύση.
Η συνθετική κατασκευή του ίντιγκο ανακαλύφθηκε το 1880, μειώνοντας και σχεδόν εξαφανίζοντας τις φυτείες του φυτού παραγωγής του, σημειοδοτώντας παράλληλα τον 20 αιώνα με την κυριαρχία αυτού του χρώματος, που είναι ταυτισμένο με το επικρατέστερο ρούχο της σύγχρονης εποχής, το μπλου – τζην.
Και άλλες μπλε βαφές φτιάχτηκαν από το 1935 και ύστερα, μεταξύ των οποίων και το μπλε του μαγνησίου, που εξ αιτίας της χημικής του αδράνειας χρησιμοποιείται ευρέως στον χρωματισμό του τσιμέντου.
admin is | Topic: βαφές, μπλε, Φύση και χρώματα, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Πρωτες υλες βαφων: μπλε”