xromata.com


Συνεντευξη με τα χρωματα [ξγ΄]: μαυρο και κουλτουρες

 

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

 

 

 

 

Συνέντευξη με τα χρώματα

[ξγʹ]

 

Το Μαύρο σε διάφορες κουλτούρες

[ι΄]

 

-Εδώ είμαι και πάλι, το μαύρο χρώμα, επιστρέφοντας από το αχανές διάστημα που είναι συνυφασμένο με το χρώμα μου, στην Γη σου Άνθρωπε, να σου μιλήσω για πιο γήινα θέματα, δηλαδή για το πώς με εκλαμβάνεις πολιτισμικά σε διάφορες κουλτούρες σου.

Ας πάρουμε λοιπόν την Κίνα. Στην Κίνα, το μαύρο χρώμα συνδέεται με το νερό, ένα από τα πέντε θεμελιώδη στοιχεία που πιστεύεται ότι συνθέτουν όλα τα πράγματα. Παρεμπιπτόντως, το ίδιο και ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Εμπεδοκλής ταύτιζε το μαύρο χρώμα με το στοιχείο του νερού.

Στην Κίνα πάλι, πέρα από τον συσχετισμό μου, εμένα του μαύρου, με το νερό, είμαι το χρώμα του χειμώνα, του κρύου, αλλά και της βόρειας κατεύθυνσης που συνήθως συμβολίζεται από μια μαύρη χελώνα.

Επίσης σχετίζομαι με την διαταραχή, συμπεριλαμβανομένης ακόμα και της θετικής διαταραχής που οδηγεί στην αλλαγή και τη νέα ζωή.

Όταν ο πρώτος αυτοκράτορας της Κίνας, Qin Shi Huang, κατέλαβε την εξουσία από τη δυναστεία Zhou, άλλαξε το αυτοκρατορικό χρώμα από κόκκινο που ήταν σε μαύρο, λέγοντας ότι το κόκκινο εξαφανίστηκε από το μαύρο.

Μόνο όταν η δυναστεία των Χαν έλαβε τα ηνία το 206 π.Χ., το κόκκινο αποκαταστάθηκε και πάλι ως το αυτοκρατορικό χρώμα.

Το κινεζικό και ιαπωνικό ιδεόγραμμα (kanji) 黒 για το μαύρο (kuro στα ιαπωνικά), μπορεί, ανάλογα με την τοποθέτησή του στο κείμενο και τα συμφραζόμενα, να σημαίνει εκτός από το χρώμα, το σκοτάδι ή το κακό.

Στην Ιαπωνία τώρα, το μαύρο συνδέεται με το μυστήριο, τη νύχτα, το άγνωστο, το υπερφυσικό, το αόρατο και τον θάνατο.

Σε συνδυασμό με το λευκό, μπορεί να συμβολίζει τη διαίσθηση.

Μην ξεχνάς ότι εγώ το μαύρο μαζί με το λευκό είμαστε τα χρώματα του Γιν – Γιανγκ.

Τί λες Άνθρωπε; Θέλεις να σου πω δυο λόγια για το ασπρόμαυρο Γιν – Γιανγκ; Είναι ολόκληρη φιλοσοφία. Δεν θα την αναπτύξουμε τώρα.

Σου λέω μόνο, με λίγα λόγια, πως στην κινέζικη φιλοσοφία, το Γιν-Γιανγκ (陰陽) περιγράφει πώς φαινομενικά αντίθετες δυνάμεις μπορούν να αλληλοσυμπληρώνονται και να είναι αλληλεξαρτώμενες στον φυσικό κόσμο.

Επιστροφή λοιπόν ξανά στην Ιαπωνία, στην Ιαπωνία του 10ου και του 11ου αιώνα όταν πιστευόταν ότι η χρήση του μαύρου θα μπορούσε να φέρει ατυχία.

Φοριόταν στην αυτοκρατορική αυλή από εκείνους που ήθελαν να διαχωρίζονται (παραιτούνται) από τις καθιερωμένες εξουσίες ή που είχαν απαρνηθεί τα υλικά αγαθά.

Επίσης στην Ιαπωνία το μαύρο συμβολίζει την εμπειρία, σε αντίθεση με το λευκό, το οποίο συμβολίζει την αφέλεια, γι’ αυτό η μαύρη ζώνη στις πολεμικές τέχνες συμβολίζει την εμπειρία, ενώ μια λευκή ζώνη φοριέται από τους αρχάριους.

Παρεμπιπτόντως σου λέω ότι οι Ιάπωνες άντρες παραδοσιακά φορούν μαύρο κιμονό με κάποια λευκή διακόσμηση την ημέρα του γάμου τους.

Πιο κάτω στην Ασία, εκεί στην Ινδονησία το μαύρο συνδέεται με το βάθος, τον υποχθόνιο κόσμο, τους δαίμονες, την καταστροφή και το αριστερό χέρι.

Παρ’ αυτά, ωστόσο, όταν το μαύρο συνδυάζεται με το λευκό, , συμβολίζει την αρμονία και την ισορροπία.

Θυμήσου τί σου είπα μόλις προ ολίγου για το Γιν – Γιανγκ.

Από τον ανατολικό κόσμο μεταπηδάμε τώρα στον δυτικό, όπου κι’ εδώ το μαύρο –όπως ήδη σου έχω πει, Άνθρωπε- ταυτίζομαι με το σκότος και το κακό και αφού ο θάνατος θεωρείται κακό, είμαι επομένως και το χρώμα του πένθους.

Στην Ευρώπη και την Αμερική, το μαύρο συνδέεται συνήθως με τον θάνατο και το πένθος και συνήθως φοριέται σε κηδείες και μνημόσυνα. Σε ορισμένες παραδοσιακές κοινωνίες, για παράδειγμα στην Ελλάδα και την Ιταλία, οι χήρες και οι πενθούσες συνήθως φορούν μαύρα για ένα ή για τρία χρόνια, ενώ ορισμένες χήρες φορούν μαύρα για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Αντίθετα, σε μεγάλο μέρος της Αφρικής και τμήματα της Ασίας όπως το Βιετνάμ, το λευκό είναι το χρώμα πένθους αντί του μαύρου.

Στην Βικτωριανή Αγγλία, τα χρώματα και τα υφάσματα πένθους προσδιοριζόντουσαν από έναν ανεπίσημο κώδικα ενδυμασίας:

«μη αντανακλαστική μαύρη παραμάτα και κρεπ για τον πρώτο χρόνο βαθύτατου πένθους, ακολουθούμενα για εννέα μήνες από όχι γιαλιστερό μαύρο μετάξι, βαριά φορτωμένο με κρεπ και στη συνέχεια τρεις μήνες χωρίς το κρεπ.

Το Paramatta ήταν ένα ύφασμα από συνδυασμό μεταξιού και μαλλιού ή βαμβακιού. Το κρεπ ήταν ένα σκληρό μαύρο μεταξωτό ύφασμα με μια πτυχωτή εμφάνιση που παράγει θερμότητα. Οι χήρες είχαν τη δυνατότητα να αλλάξουν τα χρώματα κατά το ήμισυ του πένθους, και να φορούν ρούχα σε μαύρο και άσπρο ή στο χρώμα της λεβάντας κατά τους τελευταίους έξι μήνες. Το χρώμα της λεβάντας και γενικότερα το μωβ χρώμα (ο αντικαταστάτης μου σε αρκετές πένθιμες περιπτώσεις) είναι το χρώμα που φορούν οι χήρες στην Ταϋλάνδη.

Όπως λοιπόν είπα προηγουμένως, στην Δύση με ταυτίζουν με το πένθος, άρα σχετίζομαι και με το κακό και σαν φυσικό επόμενο του κακού και του σκότους θεωρούμαι το παραδοσιακό χρώμα των μαγισσών και της κακής μαγείας που ονομάστηκε εξ αιτίας μου ‘μαύρη μαγεία’ σε αντίθεση προς την ‘λευκή μαγεία’ που είναι η προσευχή, όπως μας αναφέρει ο Franz Hartmann στο βιβλίο του ‘Λευκή και Μαύρη Μαγεία’.

Ως το χρώμα της ‘Μαύρης Μαγείας’ κατέληξα να είμαι και το χρώμα του τρόμου και ως τέτοιο εξαπλώθηκα με την Gothic λογοτεχνεία, έτσι που τα βαμπίρ (βρυκόλακες) της λογοτεχνίας και των ταινιών, όπως ο Κόμης Dracula του μυθιστορήματος του Ιρλανδού Bram Stoker, είναι ντυμένα στα μαύρα και μπορούν να κινηθούν μόνο το βράδυ αποφεύγοντας το φως της ημέρας.

Παρομοίως και η μαυροφορεμένη κακή μάγισσα της Δύσης στη ταινία του 1939 ‘Ο Μάγος του Οζ’ έγινε το αρχέτυπο των μαγισσών για γενιές παιδιών και ενηλίκων του 20 και 21ου αιώνα που γιορτάζουν κάθε χρόνο στα τέλη του Οκτώβρη το Χάλλαουιν. (από το Hallow = καθαγιάζω).

Τί είναι αυτό; Ένας κατά κύριο λόγο αμερικανικός διασκεδαστικός εορτασμός εξορκισμού του φόβου με χιουμοριστικό – διασκεδαστικό τρόπο, που πηγάζει από παλιές κέλτικες αγροτικές γιορτές, κάτι σαν τις απόκριες με μασκαρεμένους με κύριο θέμα τον τρόμο και κύριο χρώμα του εορτασμού εμένα το μαύρο, συντροφευμένο από το πορτοκαλί της κολοκύθας που η συγκομιδή της την εποχή του εορτασμού είναι στο φόρτε της.

Ένα ρίγος τρόμου επιφέρουν και οι ‘τέσσερεις ιππότες της Αποκάλυψης’ στο βιβλίο της Αποκάλυψης, το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης της Βίβλου, που υποτίθεται ότι θα ανακοινώσουν την Αποκάλυψη πριν από την Τελευταία Κρίση. Ο ιππέας που εκπροσωπεί την πείνα καβαλάει ένα μαύρο άλογο.

Όπως ακούς Άνθρωπε, οι διάφορες κουλτούρες σου, οι πολιτισμοί σου, μου αποδίδουν μια ιδιαίτερη δύναμη, μια ισχύ, ένα κράτος που περνά και σε άλλες πτυχές της ζωής σου.

Σε λίγο θα σου μιλήσω γι’ αυτό το ‘κράτος’ μου.


is | Topic: μαύρο, Συνέντευξη με τα χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [ξγ΄]: μαυρο και κουλτουρες”