Το μαυρο στα Ομηρικα επη
Τα χρώματα στα Ομηρικά έπη
Μέλαν
Αφορμή να ασχοληθούμε με τα χρώματα στα Ομηρικά Έπη μας έδωσε ο sir William Ewart Gladstone με την άποψή του πως οι αρχαίοι Έλληνες έπασχαν από δυσχρωματοψία, ή ορθότερα είχαν ελλειπή χρωματική όραση:
Έτσι αναφερθήκαμε επιμέρους στις αναφορές της Ιλιάδος ως προς τα μεταλλικά χρώματα
τον κύανο
το κίτρινο
το κόκκινο
το λευκό
και τέλος το πολιόν, ή φαλαρόν
Θα κλείσουμε τις χρωματικές αναφορές στην Ιλιάδα με το μαύρο χρώμα, το τελευταίο από τα αναφερόμενα χρώματα στα ομηρικά έπη.
Το μαύρο στην Ιλιάδα εκφράζεται κυρίως με δύο επίθετα, το Μέλαν και το Κελαινόν (μεταξύ μας, δεν έχω προσδιορίσει που διαφέρει το ένα μαύρο από το άλλο). Έτσι λοιπόν έχουμε τις αναφορές «μέλαινα νυξ» Θ 486, Ι, Κ, Ξ, Ο, Ω, και «κελαινή νυξ» Λ 356. Πέραν όμως από αυτές τις δυο βασικές αναφορές, η μαύρη νύχτα αναφέρεται και ως «νυξ ερεβενή» Ε 559, Θ, Ι, Μ, Χ, «νύκτα ορφναίη» Κ 83, «νυξ αμφιλύκη» Η 433. Αυτό το τελευταίο σημαίνει το «λυκαυγές της νύχτας», ενώ τα δύο προηγούμενα εννοούν «μαύρα σκοτάδια» και όχι καθαρά μαύρο χρώμα.
Σημείωση: Είναι πάρα πολλές οι αναφορές στα Ομηρικά Έπη όπου το μαύρο χρώμα, αλλά και άλλα χρώματα στις σκούρες αποχρώσεις τους αναφέρονται σαν «σκοτεινά». Έτσι, διαβάζουμε για σκοτεινά σύννεφα, αίματα, κρασιά, θάλασσα, ενώ τα ίδια αλλού χαρακτηρίζονται σαν φωτεινά ή λαμπερά σε μια προσπάθεια απόδοσης της ανοιχτότερης απόχρωσής τους.
Ο Όμηρος χρησιμοποιεί επίσης το μαύρο χρώμα σαν χαρακτηρισμό καταστάσεων, πέρα από την χρωματική περιγραφή αντικειμένων.
Στην περίπτωση αυτή έχομε τις εξής αναφορές:
Μέλαιναι φρένες Α 103, Ρ, μαύρα μυαλά δηλαδή, μαύρισε ο νους του, σκοτείνιασε η σκέψη του. Μιλάμε για τρελές καταστάσεις.
Μέλανος θανάτοιο Β 834, ο μαύρος χάρος που λέμε και σήμερα.
Μέλαινα κήρα Β 859, Γ, Η, Λ, Ξ, Φ, μαύρη μου μοίρα κατά την σήμερον.
Μέλαινέων οδυναίων Δ 117, εδώ μιλάμε για μαύρες ωδίνες, μαύρους πόνους.
Σαν φυσικό χρώμα και όχι σαν χρώμα θλιβερής κατάστασης, το μαύρο αποδίδεται ως εξής:
Μέλαινα νήα Α 141, Β, Ε, Θ, Ι, Λ, Μ, Ν, Ο, Π, Ρ, Ω, όπου νήες τα καράβια.
Μέλαινα γαία Β 699, Ο, Ρ, Υ, η μαύρη γη, που αναφέρεται και ως κελαινή χθων Π 384.
Μελάντερον ήντε πίσσαν Δ 277, πιο μαύρο κι’ από την πίσσα.
Μελαίνετο χρόα Ε 354, μαύριζε το δέρμα του και κατέληξε κελαινόν δέρμα Ζ 117.
Μελάνει πόντος Η 64, Ω, μαυρίζει ο πόντος, η θάλασσα.
Μέλαν αίμα Η 262, Κ, Λ, Σ, Ψ, κελαινόν αίμα Α 303, Η, Λ, Φ, κελαινεφές αίμα Δ 140, Ξ, Π, όλα αυτά για το μαύρο αίμα που χυνόταν άφθονο στις μάχες.
Μελάνυδρος κρήνη Ι 14, Π, Φ, βρύση με μαύρο νερό.
Μέλαινα θήλυ Κ 215, αναφορά σε μαύρο θηλυκό πρόβατο.
Μελανόχροες κύαμοι Ν 585, κουκιά με μαύρο χρώμα.
Μέλαινες βότρυες Σ 561, μαύρα σταφύλια.
Μελάνδετα σφάγανα Ο 713, σπαθιά δεμένα με μαύρα δέρματα.
Μελανόνεφε πάτερ, Χ 178, κελαινεφέι Κρονιώνι Α 397, Ζ, Λ, Ω, κελαινεφές Ζευ Β 412, Ο, κελαινεφές πατρί Φ 520, ολά αυτά είναι προσφωνήσεις του μαυροσυννεφιασμένου Δία.
Κλείνουμε με τις αναφορές που πιστεύω ότι δεν χρειάζονται ιδιαίτερη επεξήγηση, όπως:
Μέλανα λίθον Η 265, Φ, μέλαν νέφος Π 350, μέλαινα νεφέλη Σ 22, μέλαινα τέφρη Σ 25, μέλαινα κύμα Φ 126, μέλαν ύδωρ Φ 203, Ψ, μέλανος αιετού Φ 251, κελαινόν κύμα Θ 6.
*Τα κεφαλαία γράμματα προσδιορίζουν την αντίστοιχη ραψωδία της Ιλιάδος όπου αναγράφεται η συγκεκριμένη έκφραση.
admin is | Topic: εννοιολογία, μαύρο, Μύθοι και χρώματα | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Το μαυρο στα Ομηρικα επη”