xromata.com

Η Παναγία και τα εικονίσματά της

Ο Δεκαπενταύγουστος για τους Χριστιανούς ορθόδοξους, αλλά και για όλο τον Ελλαδικό χώρο, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Θεομήτορα, αφού την ημέρα αυτή τιμάται η κοίμησή της.

Η Θεοτόκος, σαν ένα από τα μεγαλύτερα και ιερότερα σύμβολα της χριστιανικής θρησκείας απεικονίζεται σε χιλιάδες χιλιάδων εικονίσματα ανά τους αιώνες.

Σε πολύ παλιότερο δεκαπενταυγουστιάτικο άρθρο είχαμε αναφερθεί στα χρώματα με τα οποία καθιερώθηκε να χρωματίζονται τα ρούχα της Παναγίας και εξηγήσαμε τον λόγο για τον οποίο επεκράτησαν αυτοί οι χρωματισμοί.

https://xromata.com/?p=1785

Φέτος είχα την φαεινή ιδέα, σαν αφιέρωμα στην 15^η Αυγούστου, να αναρτήσω εικονίσματα όπου η Παναγία απεικονίζεται με διαφορετικά χρώματα από τα μπλε και τα κόκκινα με τα οποία έχει καθιερωθεί να ζωγραφίζεται. Φευ όμως! Δεν φαντάστηκα πόσο δύσκολο θα ήταν αυτό το έργο.

Έψαξα ανάμεσα σε ένα πλήθος από εικόνες, που με την βοήθεια του διαδικτύου το πλήθος αυτό ήταν αρκετά μεγάλο, όμως η συγκομιδή εικόνων όπου η Θεοτόκος φορά άλλα χρώματα από τα προαναφερθέντα ήταν πενιχρή.

Δεν αναφέρομαι βέβαια στα ασημένια ή χρυσά ενδύματα της Παναγίας, -αυτά είναι άφθονα- γιατί πρόκειται για επάργυρα και επιχρυσωμένα εικονίσματα, όπου το πραγματικό χρώμα του φορέματος καλύπτεται από το πολύτιμο μέταλλο του τάγματος προς το εικόνισμα.

Βέβαια υπάρχουν κάποια εικονίσματα όπου το ακριβό χρυσαφί χρώμα αποδίδεται από βαφές που θυμίζουν χρυσό.

Σε αρκετές περιπτώσεις το ένδυμα της Παναγίας έχει χρώμα μωβ (το οποίο ως γνωστό συνίσταται από μπλε και κόκκινο), ή δίνει την εντύπωση του μωβ χρώματος επειδή είναι βαμμένο με κόκκινα και μπλε χρώματα το ένα πλάι στο άλλο.

Βρήκα ένα εικόνισμα, σύγχρονη αντιγραφή βυζαντινού εικονίσματος του 10^ου αιώνα, όπου το ρούχο Της είναι σκουρωπό, σχεδόν μαύρο, μάλλον λόγω προσπάθειας του αντιγραφέα να αποδώσει το πιθανότατα αλλοιωμένο από τον χρόνο σκούρο μπλε του αυθεντικού πίνακα.

Το ίδιο μάλλον συνέβη και με ένα άλλο αντίγραφο –σε πολλαπλές εκδόσεις- όπου το φόρεμά Της είναι πρασινωπό.

Ναι, πολλά αυθεντικά παλιά εικονίσματα έχουν χρώματα αλλοιωμένα από την πάροδο του χρόνου. Τα κόκκινά και τα μπλε χρώματά τους σκουραίνουν πολύ, έως μαύρα, ιδίως τα μπλε, που σε άλλες περιπτώσεις πρασινίζουν, ενώ τα κόκκινα παίρνουν καφετιές χροιές.

Σε ένα σλαβικό εικόνισμα ο πέπλος Της είναι άσπρος, κεντημένος με κόκκινα λουλουδάκια, φέρνοντάς μας αμέσως στον νου την γνωστή τεχνοτροπία των σλάβικων κεντημάτων.

Άσπρος είναι επίσης ο πέπλος της και σε ένα σύγχρονο εικόνισμα φτιαγμένο από Ινδούς χριστιανούς που η τεχνοτροπία του είναι ολοφάνερα επηρεασμένη από την τεχνοτροπία ζωγραφικής ινδουιστικών εικονισμάτων.

Τέλος, υπάρχει και ένα περίεργο εικόνισμα, της Παναγίας με τα τρία χέρια, της ρωσικής σχολής του Novgorod, όπου υπήρξε μάλλον κάποια προσπάθεια κάλυψης του κόκκινου χρώματος του φορέματος ή το αντίθετο.

Φίλοι μου, αυτή ήταν μια μικρή προσπάθεια ανεύρεσης εικονισμάτων όπου τα ρούχα της Παναγίας δεν είναι ζωγραφισμένα σε οποιαδήποτε απόχρωση του μπλε ή του κόκκινου. Πολύ πιθανόν κάποιοι από εσάς να έχετε υπ’ όψιν σας κάποιο τέτοιο εικόνισμα. Εάν είναι έτσι και θέλετε, μπορείτε να μας το κοινοποιήσετε.

This entry was posted on Friday, August 15th, 2014 at 5:00 am and is filed under Uncategorized, Τέχνες και χρώματα. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.