Επιθετα για το ασπρο
Η λεκτική καταγωγή των αρχαίων και σύγχρονων ελληνικών χρωματικών επιθέτων.
Επίθετα για το Άσπρο χρώμα
Ξεκινάμε μια σειρά άρθρων για να εξετάσουμε τους επιθετικούς προσδιορισμούς της ελληνικής γλώσσας που χαρακτηρίζουν τις διάφορες χρωματικές έννοιες.
Επειδή στο παρελθόν έχουμε αναφερθεί στον εννοιολογικό σχηματισμό των χρωμάτων https://xromata.com/?p=1617
καλό είναι να κρατήσουμε την ίδια σειρά με την οποία σχηματίζονται οι χρωματικές έννοιες στην ανθρωπότητα.
Αρχίζουμε λοιπόν με το Άσπρο χρώμα το οποίο ορθότερα στα αρχαία ελληνικά ονομάζεται Λευκό.
Το επίθετο Λευκός – Λευκή – Λευκόν σημαίνει φωτεινός, λαμπρός, καθαρός και ό,τι αντιτίθεται προς το μέλαν επί πάσης σημασίας.
Πρόκειται για αρχαιότατη λέξη που υπάρχει ήδη από την μυκηναϊκή εποχή σαν ‘re – u – ko’.
Πιθανολογείται (από τους γλωσσολόγους) ότι προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα leuk ή luq απ’ όπου προέρχεται και το “λυκαυγές”. Από εκεί εξάγεται το λατινικό lux, το ισπανικό luz, το γαλλικό lumiere καθώς και το αγγλικό light που σημαίνουν φως.
Οι λέξεις luna = φεγγάρι και lumen, αλλά και η ελληνική λύχνος (λυχνάρι) έχουν την ίδια ρίζα.
Τώρα πως κατέληξε το λευκό να λέγεται σήμερα στα κοινά ελληνικά άσπρο και να διαμορφωθεί το επίθετο Άσπρος – Άσπρη – Άσπρο είναι μια άλλη ιστορία που δεν σχετίζεται με την έννοια του φωτός ή κάποια ανάλογη.
Η λέξη «άσπρο» κατάγεται από το λατινικό ASPER = τραχύς, που αρχικά χαρακτήριζε και ήταν η ονομασία των αργυρών χαραγμένων ρωμαϊκών νομισμάτων, των nummi asperi από το αργυρό * των οποίων προέκυψε η σημασία του λευκού χρώματος που μετονομάσθηκε σε ΑΣΠΡΟ από τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους.
[με άλλα λόγια: asper argentum (τραχύς –χαραγμένος- άργυρος) > τραχύ ασημένιο χρώμα (και κατ’ επέκτασιν λευκό), όπου χάνεται το argentum, παραμένει μόνο το asper, μετατρεπόμενο στα τότε ελληνικά σε άσπρο με την έννοια του λευκού]
[*για την ταύτιση μετάλλων με χρώματα από τα ομηρικά χρόνια δείτε:
Όπως, ίσως έχετε ήδη διαβάσει στο «χρωματικό ομηρικό ζήτημα» https://xromata.com/?p=3099 ενώ για τα άλλα χρώματα γίνονται απλώς κάποιες νύξεις, τα τρία χρώματα που αναφέρονται συχνά και ευκρινώς ως χρώματα είναι το ερυθρό, το μέλαν και το λευκό το οποίο απαντάται και ως ΑΡΓΥΡΟΥΝ, ονομασία σχετική προς το «Άργος», που σημαίνει στίλβων, γυαλιστερός, αργυρολαμπής και λευκός.
Αργυρούν λοιπόν είναι αυτό που λάμπει σαν άργυρος και ΑΡΓΥΡΟΧΡΩΣ είναι αυτός που έχει λευκό χρώμα (για την ακρίβεια ασημόλευκο). Παράγωγα της λέξης είναι ο άργυρος και ο άργιλος, ενώ έχουμε την λατινική λέξη argentum για το ασήμι.
Στα σανσκριτικά η λέξη argunas σημαίνει φως, ragami λάμπω, ragatas λευκός και ragatam ασήμι.
admin is | Topic: εννοιολογία, Λευκό | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Επιθετα για το ασπρο”