Συνεντευξη με τα χρωματα [ξ]: το μαυρο στην χημεια
Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.
Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.
Συνέντευξη με τα χρώματα
[ξʹ]
Το Μαύρο στην χημεία
(Μαύρες χρωστικές ουσίες)
[ζ΄]
-Μετά την σχέση μου, εμένα του μαύρου με την φυσική, που σου είπα προηγουμένως Άνθρωπε, αφού μέχρι πρότινος θεωρούσες την φυσική και την χημεία ένα πράγμα και την αποκαλούσες Φυσικοχημεία, δεν μπορώ να αφήσω παραπονεμένο το έτερον ήμισυ της Φυσικής, δηλαδή την Χημεία και να μην σου πω δυο λόγια για την σχέση μου με αυτήν.
Βέβαια η σχέση μου με αυτήν περιορίζεται στην παραγωγή βαφών και μελανιών από διάφορες μαύρες χρωστικές ουσίες.
Ας ξεκινήσω λοιπόν με τις διάφορες μαύρες χρωστικές ουσίες που είναι η βάση για την δημιουργία βαφών.
Οι πιο παλιές, οι πρώτες χρωστικές ουσίες που χρησιμοποίησες Άνθρωπε, όταν ακόμα βρισκόσουν στην νεολιθική εποχή ήταν το κάρβουνο, η κόκκινη ώχρα και η κίτρινη ώχρα.
Τα μαύρα περιγράμματα των σχεδίων των σπηλαίων σχεδιάστηκαν με τις άκρες καμένων δαυλιών από ξύλο με ρητίνη.
Διαφορετικές χρωστικές προερχόμενες από κάρβουνο έγιναν με καύση διαφορετικών ξύλων και ζωικών προϊόντων, καθένα από τα οποία παράγει διαφορετικό τόνο μαύρου χρώματος.
Ο ξυλάνθρακας αλεθόταν και στη συνέχεια αναμειγνυόταν με ζωικό λίπος για να γίνει βαφή (μπογιά).
Το vine black, τολμώ να σου το μεταφράσω στα ελληνικά σαν κληματόμαυρο, ή αν θέλεις το μαύρο του αμπελιού, παραγόταν κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους με την καύση των κομμένων κλαδιών αμπελιών. Μπορούσε επίσης να παραχθεί με την καύση των υπολειμμάτων των πατημένων σταφυλιών, τα οποία συλλεγόντουσαν και ξεραινόντουσαν σε φούρνο.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Βιτρούβιο, το βαθύ και πλούσιο μαύρο του παραγόμενου προϊόντος ήταν αντίστοιχο με την ποιότητα του κρασιού που παραγόταν από τα ίδια αμπέλια. Τα καλύτερα κρασιά παρήγαγαν ένα μαύρο με μια μπλε χροιά στο χρώμα του indigo.
Ο ζωγράφος Cennino Cennini του 15ου αιώνα περιέγραψε στο περίφημο εγχειρίδιο του για τους καλλιτέχνες πώς παραγόταν αυτή η χρωστική ουσία κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης:
«… υπάρχει ένα μαύρο που κατασκευάζεται από τις κληματόβεργες των αμπελιών. Αυτές οι κληματόβεργες πρέπει να καούν. Αφού έχουν καεί, ρίχνεται λίγο νερό πάνω τους. Από αυτές παράγεται μια μαύρη χρωστική ουσία που είναι από τις τελειότερες που χρησιμοποιούμε.»
Ο Cennini σημείωνε επίσης στο εγχειρίδιό του ότι:
«Υπάρχει ένα άλλο μαύρο που είναι φτιαγμένο από καμένα κελύφη αμυγδάλου ή κουκούτσια ροδάκινου και αυτό είναι ένα τέλειο, φίνο μαύρο».
Παρόμοια ωραία μαύρα παρασκευάζονταν με το κάψιμο των κουκουτσιών κερασιού ή βερίκοκου. Ο καρβουνόσκονη που παραγόταν στη συνέχεια αναμειγνυόταν με αραβικό κόμμι ή με κρόκο αυγού για να δημιουργηθεί μια μαύρη βαφή.
Διάφοροι λαοί έκαιγαν διαφορετικά φυτά για να παράγουν χρωστικές από ξυλάνθρακα.
Οι Inuit της Αλάσκας χρησιμοποιούσαν ξυλάνθρακα αναμεμειγμένο με το αίμα φώκιας για να ζωγραφίζουν και βάφουν μάσκες και ξύλινα αντικείμενα.
Οι Πολυνήσιοι έκαιγαν καρύδες για να παραγάγουν την χρωστική ουσία τους.
Ένα άλλο μαύρο, το Lamp black (ένα μαύρο που παράγεται παραδοσιακά από την συλλογή αιθάλης από λάμπες λαδιού) χρησιμοποιήθηκε σαν χρωστική ουσία για πίνακες και τοιχογραφίες, σαν βαφή για υφάσματα, και σε ορισμένες κοινωνίες για την δερματοστιξία (τατουάζ).
Ο φλωρεντινός Cennino Cennini στο εγχειρίδιό του, περιγράφει επίσης το πώς φτιαχνόταν κατά την Αναγέννηση αυτό το μαύρο:
«… πάρετε μια λυχνία γεμάτη με λινέλαιο και ανάψτε την. Στη συνέχεια, τοποθετήστε την, αναμμένη, κάτω από ένα καλά καθαρισμένο τηγάνι και σιγουρευτείτε ότι η φλόγα του λυχναριού απέχει δύο ή τρία δάχτυλα από το κάτω μέρος του σκεύους. Ο καπνός που έρχεται από τη φλόγα θα φθάσει στο κάτω μέρος του τηγανιού, θα συγκεντρωθεί εκεί, θα γίνει παχύς, περιμένετε λίγο, πάρετε το τηγάνι και με μια βούρτσα μαζέψτε αυτήν την χρωστική ουσία (δηλαδή, αυτήν την καπνιά) σε ένα χαρτί ή σε ένα δοχείο και δεν είναι απαραίτητο να την αλέσετε γιατί είναι πολύ λεπτή. Επαναλάβετε αυτό αρκετές φορές.»
Η ίδια αυτή χρωστική ουσία χρησιμοποιήθηκε από ινδούς καλλιτέχνες για να ζωγραφίσουν τις σπηλιές Ajanta και σαν βαφή στην αρχαία Ιαπωνία.
Το Ivory black (μαύρο του ελεφαντόδοντου, επίσης γνωστό σαν bone black (απανθρακωμένο κόκκαλο), αρχικά παραγόταν με καύση ελεφαντόδοντου και ανάμειξη της προκύπτουσας σκόνης άνθρακα με έλαιο. Το χρώμα εξακολουθεί να παράγεται και σήμερα, αλλά από κανονικά οστά ζώων που υποκαθιστούν το ελεφαντόδοντο.
Το Mars black (μαύρο του Άρη) είναι μια μαύρη χρωστική που αποτελείται από συνθετικά οξείδια του σιδήρου.
Χρησιμοποιείται συνήθως σε νεροχρώματα και στην ελαιογραφία. Πήρε το όνομά του από τον Άρη, τον θεό του πολέμου και προστάτη του σιδήρου.
admin is | Topic: βαφές, μαύρο, Συνέντευξη με τα χρώματα, χρωστικές | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [ξ]: το μαυρο στην χημεια”