xromata.com

Χρώματα βαφές

Οι βαφές της πρώιμης αρχαϊκής εποχής

Βασισμένοι στην σειρά 'Pigments through the ages' του ιστότοπου 'WebExhibits', σε προηγούμενα άρθρα, αναφερθήκαμε στα χρώματα βαφές που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος κατά την προϊστορική περίοδο, τα οποία είναι εν χρήσει ακόμα και σήμερα.

Στην αρχαιότητα, πέρα από τα 6 προϊστορικά χρώματα, προστέθηκαν και άλλα χρώματα βαφές στον χρωστήρα του ανθρώπου, εκ των οποίων οκτώ κατά την πρώιμη αρχαϊκή εποχή.

Τα 8 αυτά χρώματα, της πρώιμης αρχαιότητας, κατά την διεθνή αγγλική τους ονομασία, είναι τα εξής:

Madder lake

Carmine lake

Realgar

Malachite

Orpiment

Egyptian blue

Indigo

Azurite

Έχομε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο στο madder lake, συνεχίζουμε με το carmine lake.

Carmine lake (λάκα )

καρμίνιο

Σύντομη περιγραφή του ‘carmine lake’:

Είναι μια λάκα (από το lake = λίμνη, που εννοείται ως πολτός, παχύρευστη υγρή βαφή) που προέρχεται από εκχυλίσματα εντόμων.

Για χιλιάδες χρόνια, ο άνθρωπος για να ικανοποιήσει την ενστικτώδη αγάπη του για τα χρώματα φτιάχνει βαφές για να κάνει πιο όμορφα τα πράγματα βάφοντάς τα με πολτούς βαφών. Μέχρι τα μέσα του 19^ου αιώνα, όταν ανακαλύφθηκαν οι βαφές ανιλίνης που μπορούσαν να κατασκευαστούν από λιθανθρακόπισσα, οι περισσότερες βαφές προέρχονται από φυσικές ουσίες από φυτά ή ζώα που ονομάζονταν πολτοί βαφής (lakes). Ένας από αυτούς τους πολτούς ήταν και ο πολτός καρμίνης.

Υπάρχουν δύο ποικιλίες πολτών καρμίνης, και οι δύο παράγονται από έντομα, Ο κοχενικός πολτός και ο πολτός kermes που και οι δύο χρησιμοποιούνται σαν βαφή κόκκινου καρμινίου.

Ο κοχενικός πολτός προέρχεται από το σκαθάρι κοξινέλ, ιθαγενές του Νέου Κόσμου, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Αζτέκοι για βαφή και ζωγραφική και εισήχθη στην Ευρώπη τον δέκατο έκτο αιώνα μετά την ισπανική κατάκτηση της Κεντρικής Αμερικής.

Ο πολτός Kermes προέρχεται από ένα άλλο είδος εντόμων κοξινέλ που ζει σε ορισμένα είδη ευρωπαϊκής βελανιδιάς. Αυτά τα έντομα καθώς ξεριζώνονται από τα κλαδιά όπου είναι προσκολλημένα παράγουν το σταθερό scarlet κόκκινο χρώμα που πιστεύεται ότι ήταν αυτή η βαφή που χρησιμοποιούσαν οι Φοίνικες και οι Εβραίοι για να βάψουν τις ιερές τέντες τους.

Εναλλακτικές ονομασίες του καρμινικού πολτού είναι οι:

Πολτός κοξινέλ, πολτός crimson ή κερμισικός πολτός (kermes lake).

Η ονομασία καρμίνιο (Carmine) προέρχεται από το λατινικό carminium που προέρχεται από το σανσκριτικό από krmija- = κόκκινη βαφή που παράγεται από ένα σκουλήκι το krmi = σκουλήκι και το λατινικό minium = κιννάβαρι ή κόκκινο μόλυβδο.

Η χημική του ονομασία είναι καρμινικό οξύ και κερμεσικό οξύ και όπως είπαμε είναι μια βαφή ζωικής προέλευσης.

Η ιστορία του καρμινίου

Κοχηνελικός πολτός:

Το Κοξινέλ, που είναι ιθαγενές έντομο του Νέου Κόσμου, χρησιμοποιήθηκε από τους Αζτέκους για βαφή και ζωγραφική και εισήχθη στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα μετά την ισπανική κατάκτηση της Νοτίου Αμερικής.

Όταν ο Cortez και οι conquistadors του μπήκαν στην πρωτεύουσα του Μεξικό, με τη μεγάλη του αγορά, βρήκαν μπάλες βαμμένου βαμβακιού και λεπτών νημάτων γούνας κουνελιού, βαμμένες με ένα εντυπωσιακό κόκκινο χρώμα, το καρμίνιο.

Ανάμεσα στις συνεισφορές που κατέβαλε κάθε κατακτημένη περιοχή στον αυτοκράτορα των Αζτέκων Μοντεζούμα, υπήρχαν πολλές σακούλες, κάθε μία από τις οποίες περιείχε εκατομμύρια από αποξηραμένα σώματα ενός μικροσκοπικού κόκκινου εντόμου – το σκαθάρι κοξινέλ που ζει κατά αποικίες ανάμεσα σε εκκρίματα από μεταξένιες και κέρινες ίνες πάνω στις φραγκοσυκιές.

Θανατωμένα σε φούρνους και στη συνέχεια αποξηραμένα στον ήλιο, παράγουν το "ασημένιο κοχενίλ" από το οποίο κατασκευάζεται η καλύτερη κόκκινη βαφή, αλλά λίγο περισσότερο από έναν αιώνα πριν, οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν το μοναδικό χημικό οξείδιο κασσιτέρου που βάφει με ανεξίτηλο κόκκινο το μαλλί και άλλες ίνες.

Προηγουμένως τα έντομα εισήχθησαν και καλλιεργήθηκαν στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Βόρεια Αφρική και άλλες χώρες όπου μπορούν να ευδοκιμούν οι κάκτοι της φραγκοσυκιάς, αλλά ακόμα και τώρα εξακολουθούν να καλλιεργούνται στο Μεξικό και την Ινδία για να παράγουν το σταθερό λαμπρό καρμίνιο χρώμα που χρωματίζει τρόφιμα, ποτά, καλλυντικά και χρώματα καλλιτεχνών.

Κερμεζικός πολτός:

Στην Ασία και την Ευρώπη, οι αρχαίοι τεχνίτες κατέκτησαν τα μυστικά της δημιουργίας αρκετών αποχρώσεων κόκκινου χρώματος. Ένα από τα ωραιότερα και πιο αρχαία ήταν το "kermes" (κερμεζί) που είναι η ρίζα της λέξης "crimson" από την αραβική ονομασία ενός άπτερου εντόμου που ζούσε σε ορισμένα είδη ευρωπαϊκών βελανιδιών. Τα έντομα αυτά τραβηγμένα από τα κλαδιά με τα νύχια παράγουν μια ισχυρή σταθερή χρωστική ουσία την κερμίνη ή καρμίνη που χρησιμοποιήθηκε ως χρωστική ουσία και βαφή στην αρχαία Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Ανατολή και είναι από τις παλαιότερες οργανικές χρωστικές ουσίες η οποία συνεχίζει να χρησιμοποιείται και σήμερα.

Ο χημικός τύπος του

Καρμινικού οξέος είναι  C22H20O13

Και του κερμεζικού οξέος C16H10O8

Δεν είναι τοξικές ουσίες γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται σαν χρωστικές τροφίμων και καλλυντικών.

Τα φυσικά καρμίνια δεν είναι σταθερά και αμαυρώνονται (καφετίζουν) από το φως του ήλιου. Ξεβάφουν γρήγορα όταν εκτίθενται σε έντονο ηλιακό φως, ιδιαίτερα αν χρησιμοποιούνται σαν νεροχρώματα. Σαν λάδια (ελαιοχρώματα) εν τούτοις είναι αρκετά σταθερά χρώματα.

This entry was posted on Tuesday, June 5th, 2018 at 5:00 am and is filed under βαφές, Διατροφή και χρώμα, ιστορία και χρώματα, κόκκινο, χρωστικές. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.