xromata.com

Χρώματα βαφές

Οι βαφές της προϊστορικής εποχής

Umber, ή Sienna (καστανή γη)

Είπαμε, σε προηγούμενο άρθρο, ότι τα χρώματα βαφές που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος κατά την προϊστορική περίοδο, τα οποία είναι εν χρήσει ακόμα και σήμερα ήταν 6 τα εξής:

Carbon black, (μαύρο του άνθρακα, του κάρβουνου)

Bone black (μαύρο, κατάλοιπο από καμένα κόκκαλα)Umber (καστανή γη)

Red ochre (κόκκινη ώχρα)Yellow ochre (κίτρινη ώχρα)

Lime white (λευκός ασβέστης)

Ας δούμε ένα – ένα τα 6 αυτά χρώματα – βαφές.

Ήδη έχουμε αναφερθεί στα carbon black και bone black, σειρά έχει τώρα το umber:

Umber, ή Sienna (καστανή γη)

Σύντομη περιγραφή του ‘Umber’:

Το Umber είναι ένα γήινο καφέ, ή κοκκινωπό καφετί χρώμα, ένα φυσικό μείγμα οξειδίων και υδροξειδίων σιδήρου και μαγγανίου.

Χρησιμοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιτισμικής ιστορίας της ανθρωπότητας, έχει γήινους τόνους από κρεμ έως καφέ χρωματισμούς, ανάλογα με την ποσότητα ενώσεων σιδήρου και μαγγανίου και είναι απόλυτα σταθερό.

Πρόκειται λοιπόν για φυσικό ορυκτό που αποτελείται από πυρίτιο και άργιλο που οφείλει το χρώμα του σε οξείδια του σιδήρου. Βρίσκεται σε όλο τον κόσμο, σε πολλές αποχρώσεις του καφέ, σε αποχρώσεις από κίτρινο έως κόκκινο, ακόμα και αχνό μπλε. Η καλύτερη καστανή ώχρα προέρχεται από την Κύπρο. Η χρωστική αυτή ουσία έχει ισχυρή καλυπτικότητα και εξαιρετική σταθερότητα σε όλα τα μέσα με τα οποία αναμειγνύεται.

Η καφετιά γη εξορύσσεται, αλέθεται και πλένεται, αφήνοντας ένα μείγμα ορυκτών – ουσιαστικά σκουριάς- σε μορφή χρωματισμένου πηλού. Το umber μπορεί να χρησιμοποιηθεί ωμό, ή ψημένο για ένα βαθύτερο (καφέ-κόκκινο) χρώμα από την απώλεια του νερού ενυδάτωσης.

Αυτές οι χρωστικές, της καφετιάς γης, είναι σήμερα γνωστές επίσης σαν γη της Sienna, όμως το umber είναι σκουρότερο από τις παρόμοιες χρωστικές της γης της Σιέννα και τις καφετιές ώχρες.

Το Umber, όπως μόλις αναφέραμε, βρίσκεται σε δύο ποικιλίες:

Σαν ωμή γη (ωμή γη της Σιέννα): η γη που μόλις εξορύσσεται και αλέθεται σε χρωστική ουσία.

Ψημένο umber (ψημένη γη της Σιέννα): Η ακατέργαστη χρωστική ουσία γης ψήνεται για να πάρει πιο σκούρες αποχρώσεις.

Η ονομασία umber (όμπερ) προέρχεται από το terra d’ ombra, γη της Ουμβρίας, μια ορεινή περιοχή της κεντρικής Ιταλίας απ’ όπου εξορυσσόταν η χρωστική αυτή. Η ονομασία μπορεί επίσης να σχετίζεται με την λατινική λέξη umbra που σημαίνει σκιά.

Ο προσδιορισμός umber δεν αναφέρεται επακριβώς σε έναν χρωματισμό, αλλά σε μια ποικιλία διαφορετικών καφετιών αποχρώσεων, καθαρών καφέ, γκριζωπών, κιτρινωπών ή κοκκινωπών χροιών. Η απόχρωση της φυσικής γης εξαρτάται από την ποσότητα των οξειδίων σιδήρου ή μαγγανίου που περιέχει, στην οποία οφείλεται η προσλαμβανόμενη χροιά. Το umber ανήκει στην ομάδα των καφέ χρωμάτων και σαν βαφή δεν είναι τοξική.

Όπως ήδη αναφέραμε πρόκειται για μια από τις πρώτες χρωστικές ουσίες που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος και βρίσκεται μαζί με το carbon black, το κόκκινο και την κίτρινη ώχρα στις σπηλαιογραφίες της νεολιθικής περιόδου.

Κατά τον μεσαίωνα, οι καλλιτέχνες απέφευγαν την χρήση σκούρων καφετιών χρωμάτων. Προτιμούσαν κόκκινα, μπλε, πράσινα χρώματα και φωτεινά χρώματα από τα μη-χρώματα όπως τα καφετιά. Το umber δεν χρησιμοποιείτο ευρέως στον Ευρωπαϊκό χώρο έως τα τέλη του 15^ου αιώνα. Ο αναγεννησιακός ζωγράφος Giorgio Vasari το αναφέρει σαν μάλλον ένα νέο χρώμα για την εποχή του.

Η εποχή της ακμής του umber ήταν η περίοδος μπαρόκ, όπου το χρησιμοποιούσαν για τις σκιάσεις (αντί του μαύρου). Ήταν βασικό χρώμα στις παλέτες των Caravaggio και Rembrandt.

Κατά την ιμπρεσιονιστική περίοδο ζωγραφικής, το umber εγκαταλείφθηκε και πάλι από τις παλέτες των ιμπρεσιονιστών ζωγράφων, που το θεωρούσαν σαν μουντό, μη-χρώμα, και προτιμούσαν να φτιάχνουν τα δικά τους καφετιά από προσμίξεις των βασικών χρωμάτων, ιδιαίτερα του μπλε του κοβαλτίου και του πράσινου του σμαραγδιού, συνθετικών χρωστικών που μόλις είχαν παραχθεί τότε.

Κατά τον 20^ο αιώνα, οι φυσικές χρωστικές της γης άρχισαν να αντικαθίστανται από χρωστικές φτιαγμένες από συνθετικά οξείδια σιδήρου και μαγνησίου. Οι φυσικές umber χρωστικές χρησιμοποιούνται ακόμα με κυρίαρχο τόπο παραγωγής την Κύπρο.

Οι φυσικές αυτές χρωστικές χαρακτηρίζονται ως PBr7 (Brown pigment 7) για το ψημένο umber και PBr8 (Brown pigment 8) για το ωμό umber.

Η χημική τους ονομασία είναι:

Iron(III)-oxide, partly hydrated + manganese oxide + aluminium oxide και η σύνθεσή τους Fe₂O₃ (H₂O) + MnO₂·(n H₂O)+ Al₂O₃

This entry was posted on Saturday, November 25th, 2017 at 5:00 am and is filed under βαφές, ιστορία και χρώματα, καφέ, καστανό, χρωστικές. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.