Χρωματα χαμενα στη μεταφραση (β) / κιτρινο (β)
Χρώματα «χαμένα» στη μετάφραση (β)
Περί κίτρινου χρώματος Β
Το κίτρινο εκφράσθηκε εννοιολογικά στην ελληνική γλώσσα σαν αυτόνομο χρώμα αρκετά αργότερα από το πράσινο, στους πρώτους αιώνες μ.Χ. όταν ως κίτρινο αναφέρθηκε από τον Γαληνό, τον Αθήναιο και μετέπειτα.
Προηγουμένως η προσπάθεια επιθετικού προσ- διορισμού του κίτρινου χρώματος, το οποίο εθεωρείτο σαν φωτεινότερη απόχρωση του πυρρού (κόκκινου)* εκφραζόταν κυρίως με το επίθετο ΞΑΝΘΟΝ το οποίο αναφερόταν επί του χρώματος του ώριμου σίτου, της γης, μαλλιών, χαίτης και χρώματος αλόγων και δεν προσδιόριζε επακριβώς αυτό που λέμε σήμερα κίτρινο χρώμα.
[*Ο Πλάτων στον Τίμαιο (68Β) ορίζει το ξανθό χρώμα ως «λαμπρόν ερυθρώ λευκώ τε με- μιγμένον».]
Ναι, λοιπόν! Το κίτρινο, μέχρι τον δεύτερο μ.Χ. αιώνα, τότε που απέκτησε αυτόνομη εννοιολογικά χρωματική υπόσταση, εθεωρείτο σαν ανοιχτότερη (φωτεινότερη) χροιά του κόκκινου, κάτι παραδεκτό και αποδεδειγμένο επιστημονικά σήμερα στην περίπτωση της πυράκτωσης. https://xromata.com/?p=8133
Έως ότου ξεκαθαριστεί η έννοια του κίτρινου σαν ιδιαίτερη χρωματική ομάδα, τα κίτρινα χρώματα ήταν ταυτόσημα με τα ξανθά, τις ώχρες και τα ανοιχτόχρωμα πορτοκαλοκόκκινα.
Σύγχυση του κίτρινου υπήρχε επίσης με τα χλωρά χρώματα, δηλαδή τα ανοιχτόχρωμα κιτρινοπράσινα χρώματα της τρυφερής βλάστησης.
Μια πρώτη προσπάθεια προσδιορισμού του κίτρινου χρώματος ήταν το επίθετο ΚΡΟΚΟΕΙΔΕΣ* (όμοιος προς κρόκον, ο έχων το χρώμα του κρόκου, Αριστ. 5, 11).
[*Τα επίθετα με την κατάληξη –ΕΙΔΕΣ, δηλώνουν ότι το προσδιοριζόμενο έχει την μορφή που δηλώνει το πρώτο συνθετικό της λέξης.]
Κατά το LIDDEL SCOTT Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, γραπτές αναφορές περί κίτρινου χρονολογικά έχουμε:
Κιτρινοειδής στα σχόλια Θεόκριτου 5.95 (περ. 280 π.Χ.)
ΚΙΤΡΙΟΕΙΔΕΣ Γαληνός 14, 392 (περ. 160 μ.Χ.)
ΚΙΤΡΙΝΟΣ Ηρωδιανός γραμματικός, Επιμερ. 179 (περ. 160 μ.Χ.)
ΚΙΤΡΙΝΟΝ, ΚΙΤΡΑΤΟΝ Παυλ. Αιγ. Αλεξανδρεύς 7,18 (περ. 375 μ.Χ.)
ΚΙΤΡΙΝΟΣ Μιχαήλ Ψελλός, Θαυμ. (περ. 1050 μ.Χ.)
ΚΙΤΡΙΝΟΧΡΟΥΝ Ιωάννης Τζέτζης γραμματικός (περ. 1150 μ.Χ.)
Οι πλείστοι των μεταφραστών αγνοούν την χρωματική εννοιολογική ανάπτυξη στην παγκόσμια γλωσσολογία και επειδή ο σημερινός άνθρωπος θεωρεί τα χρώματα σαν κάτι δεδομένο ανά τους αιώνες, θεωρούν αυτονόητο το να μεταφράζουν ως ΚΙΤΡΙΝΟ κάθε χρωματική αναφορά που κατ’ αυτούς ταυτίζεται με το κίτρινο χρώμα. Όπως όμως είδαμε, το κίτρινο εννοιολογικά δεν υφίστατο σαν αυτούσιο χρώμα στην π. Χ. ελληνική γλώσσα, επίσης στις παλιές γερμανικές γλώσσες ταυτιζόταν με το χρυσό, οπότε μια σωστή μετάφραση πρέπει να είναι φειδωλή στην χρήση των χρωματικών όρων και στην συγκεκριμένη περίπτωση του κίτρινου χρώματος.
Θα μου πείτε, ο απλός αναγνώστης αναμένει από μια μετάφραση ένα γενικό νόημα και δεν τον ενδιαφέρουν οι λεπτομέρειες. Σωστά! Αυτό όμως δεν ισχύει για μελετητές ή εξειδικευμένες περιπτώσεις, όπως εδώ, σε μια ιστοσελίδα που ασχολείται με κύριο θέμα τα χρώματα.
admin is | Topic: εννοιολογία, ιστορία και χρώματα, Κίτρινο | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “Χρωματα χαμενα στη μεταφραση (β) / κιτρινο (β)”