xromata.com


Συνεντευξη με τα χρωματα [οβ΄]: Το ασπρο στην ιστορια [γ’]

 

Η «Συνέντευξη με τα χρώματα» είναι μια προσπάθεια τακτοποίησης των όσων έχουν ειπωθεί (και θα ειπωθούν) για τα χρώματα, σε μια σειρά, ας πούμε, εύπεπτης διδακτικής ύλης, για όλους όσοι θέλετε να «μάθετε» τα χρώματα και τον κόσμο τους.

Η σειρά έχει την μορφή μιας υποτιθέμενης, διδακτικής, συνέντευξης των χρωμάτων προς τον άνθρωπο.

 

 

 

 

Συνέντευξη με τα χρώματα

[οβ΄]

 

To Άσπρο στην ιστορία

[γ΄]

 

-Συνεχίζω την αυτοπαρουσίασή μου σ’ εσένα Άνθρωπε, εγώ το Λευκό, ή Άσπρο αν προτιμάς, χρώμα.

Σου μίλησα προηγουμένως για την ελληνική ονομασία μου και μετά σου εξήγησα τη ταύτισή μου με το φως.

Αρκετά έχω να σου πω για μένα και δεν ξέρω από πού ν’ αρχίσω.

Προτιμώ λοιπόν να συνεχίσω με μια ιστορική αναφορά, την ιστορία μου, δηλαδή την συνοδοιπορία μου μαζί σου, ξεκινώντας από τις περιόδους που αποκαλείς προϊστορία και αρχαιότητα.

Εγώ το λευκό, ήμουν ένα από τα πρώτα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στην τέχνη.

Το σπήλαιο Lascaux στη Γαλλία, και όχι μόνον αυτό, περιέχει σχέδια ταύρων και άλλων ζώων που σχεδιάστηκαν από παλαιολιθικούς καλλιτέχνες πριν από 17.000 έως 18.000 χρόνια.

Οι παλαιολιθικοί καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν ασβεστίτη ή κιμωλία, μερικές φορές ως φόντο, μερικές φορές σαν τονισμό, μαζί με κάρβουνο, κόκκινη και κίτρινη ώχρα στις σπηλαιογραφίες τους.

Στην αρχαία Αίγυπτο, το λευκό συνδέθηκε με την θεά Ίσιδα.

Οι ιερείς και οι ιέρειες της Ίσιδας φορούσαν μόνο λευκά λινά, και με λευκό λινό τύλιγαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τους νεκρούς τους, τις μούμιες.

Στην Ελλάδα και σε άλλους αρχαίους πολιτισμούς, το λευκό συνδέονταν συχνά με το μητρικό γάλα.

Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο στη Φυσική του Ιστορία, ο Απελλής (4ος αιώνας π.Χ.) και οι άλλοι διάσημοι ζωγράφοι της αρχαίας Ελλάδας χρησιμοποιούσαν μόνο τέσσερα χρώματα στους πίνακες τους. το λευκό, το κόκκινο, το κίτρινο και το μαύρο.

Επ’ ευκαιρία, αφού το έφερε ο λόγος, σου θυμίζω πως ήμουν το ένα από τα τρία χρώματα που υπήρχαν σταθερά στις τετραχρωμίες των αρχαίων φιλοσόφων που ασχολήθηκαν με τα χρώματα αντιστοιχώντας τα με τα 4 στοιχεία. Τα άλλα δυο σταθερά χρώματα ήταν το κόκκινο και το μαύρο.

Το τέταρτο χρώμα κατά τον Εμπεδοκλή ήταν η κίτρινη ώχρα, κατά τον Δημόκριτο το πρασινοκότρινο και κατά τον Πλάτωνα το ‘ακτινοβόλον’.

Αυτά είναι θέματα του κεφαλαίου της φιλοσοφίας των χρωμάτων και δεν μας αφορούν εδώ και τώρα, οπότε απλώς τα αναφέρω.

Για την ζωγραφική, οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το πολύ τοξικό λευκό του μολύβδου, μια λευκή χρωστική που παραγόταν με μια επίπονη διαδικασία.

Πάμε στην αρχαία Ρώμη τώρα, όπου μια απλή λευκή toga, γνωστή ως toga virilis, φοριόταν στις τελετές από όλους τους Ρωμαίους πολίτες άνω των 14-18 ετών.

Οι δικαστές και ορισμένοι ιερείς φορούσαν την toga praetexta, μια λευκή τόγκα με μια πλατειά μωβ μπορντούρα.

Στην εποχή του Αυτοκράτορα Αυγούστου, κανένας Ρωμαίος δεν επιτρεπόταν να εμφανιστεί στο ρωμαϊκό φόρουμ χωρίς λευκή toga.

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχαν κι’ αυτοί δύο ονομασίες για το λευκό χρώμα, όχι όμως όπως οι Έλληνες που με δυο διαφορετικές λέξεις (λευκό / άσπρο) ονομάζουν το λευκό χρώμα, αλλά δυο λέξεις για δυο διαφορετικά άσπρα. Μία για το απλό λευκό και μια για ένα λαμπρότερο λευκό.

Η μία ονομασία ‘Αlbus’, (η πηγή της λέξης albino που με την σειρά της πηγάζει από το αρχαίο ελληνικό ‘άλφιτον’ = άλευρον) ήταν η ονομασία για ένα απλό λευκό χρώμα, ενώ η άλλη ‘candidus’ προσδιόριζε ένα πιο φωτεινό λευκό.

Ένας άντρας που διεκδικούσε δημόσιο αξίωμα στη Ρώμη φορούσε μια λευκή toga που γινόταν λευκότερη (φωτεινότερη) με κιμωλία και ονομαζόταν toga candida, η προέλευση της σημερινής λέξης ‘candidate = υποψήφιος’

Η λατινική λέξη candere σήμαινε λάμπω, είμαι φωτεινός και είναι η προέλευση των λέξεων candle = κερί και candid = ειλικρινής (αφού η ‘αλήθεια’ λάμπει σαν το λευκό φως).

Στην αρχαία Ρώμη, οι ιέρειες της θεάς Βέστα (Εστίας) ήταν ντυμένες με λευκά ρούχα, λευκή palla ή σάλι και λευκό πέπλο.

Προστάτευαν την ιερή φωτιά και τους κατοίκους της Ρώμης.

Το λευκό ένδυμά τους συμβόλιζε την καθαρότητα, την πίστη και την αγνότητά τους.

Μετακλασική ιστορία:

Η παλαιοχριστιανική εκκλησία υιοθέτησε τον ρωμαϊκό συμβολισμό του λευκού ως το χρώμα της αγνότητας, της θυσίας και της αρετής. Το άσπρο έγινε το χρώμα που φορούσαν οι ιερείς κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, το χρώμα που φορούσαν οι μοναχοί του Κιστερκιανού Τάγματος και υπό τον Πάπα Πιό V, πρώην μοναχό της Δομινικανής Τάξης, έγινε το επίσημο χρώμα που φοράει έκτοτε ο ίδιος ο Πάπας.

Οι μοναχοί του Τάγματος του Αγίου Βενέδικτου ήταν ντυμένοι στα λευκά ή γκρι από φυσικό άβαφο μαλλί, αλλά αργότερα άλλαξαν το ράσο τους σε μαύρο, το χρώμα της ταπεινότητας και της μετάνοιας.

Στην μεσαιωνική και αναγεννησιακή τέχνη το λευκό αρνί έγινε το σύμβολο της θυσίας του Χριστού για λογαριασμό της ανθρωπότητας επειδή ο Ιωάννης ο Βαπτιστής περιέγραψε τον Χριστό ως το αρνί του Θεού, ο οποίος ανέλαβε τις αμαρτίες του κόσμου.

Το λευκό χρώμα ήταν επίσης το συμβολικό χρώμα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος γιατί το Ευαγγέλιο του Αγίου Μάρκου περιγράφει τα ρούχα του Ιησού κατά την Μεταμόρφωση ως "λάμψη, που ξεπερνά το λευκό του χιονιού".

Ο λευκός μονόκερως ήταν ένα κοινό θέμα χειρόγραφων, ζωγραφικής και ταπετσαριών της μετακλασικής περιόδου. Ήταν ένα σύμβολο αγνότητας και χάριτος, τον οποίο μπορούσε να αγγίξει μόνο μια παρθένα. Συχνά απεικονίστηκε στην αγκαλιά της Παναγίας.

Μέχρι τον 16ο αιώνα, λευκό συνήθως φορούσαν οι χήρες ως χρώμα πένθους.

Οι χήρες των βασιλέων της Γαλλίας φορούσαν λευκά μέχρι την εποχή της Άννας της Βρετάνης τον 16ο αιώνα.

Έναν λευκό χιτώνα φορούσαν επίσης πολλοί ιππότες, μαζί με έναν κόκκινο μανδύα, που έδειχνε ότι οι ιππότες ήταν πρόθυμοι να δώσουν το αίμα τους για τον βασιλιά ή την Εκκλησία.

Αυτά για το ‘λευκό’ στην ιστορία του δυτικού κόσμου, δηλαδή της χριστιανικής Ευρώπης, χωρίς να επεκταθούμε σε άλλους πολιτισμούς, ώστε να μιλήσουμε για το άσπρο χρώμα στην νεότερη ιστορία.

 


is | Topic: ιστορία και χρώματα, Λευκό, Συνέντευξη με τα χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Συνεντευξη με τα χρωματα [οβ΄]: Το ασπρο στην ιστορια [γ’]”