xromata.com


Ζωων χρωματικη οραση (Β)

 

Τί χρώματα βλέπουν τα ζώα;

(Β)

(από την ιστοσελίδα «causes of color / αίτια χρωμάτων»)

 

Η όραση στο ζωικό βασίλειο


Υπάρχει μια τεράστια ποικιλία στις δομές των αμφιβληστροειδών και των νευρικών μηχανισμών σε όλο το ζωικό βασίλειο και μια αντίστοιχη ποικιλομορφία στον ρόλο της χρωματικής όρασης των ζώων, την αντίληψη των χρωμάτων, της συμπεριφοράς των ζώων προς τα χρώματα και της αλληλεπίδρασής τους με το περιβάλλον.

Μεταξύ των ασπόνδυλων, τα μάτια παρουσιάζουν μια εντυπωσιακή ποικιλία σχημάτων, μορφών και αριθμών.

 

 

Ευαισθησία προς το φως έχει παρατηρηθεί σε μικροοργανισμούς, όπως η αμοιβάδα, των οποίων η δραστηριοποίηση αλλάζει κάτω από τις ποικίλες συνθήκες φωτισμού.

Οι γαιοσκώληκες διαθέτουν απλούς φωτοδέκτες που τους κάνουν να αντιδρούν στην παρουσία φωτός και να επιστρέφουν στις σκουληκότρυπες τους μέσα στην γη αμέσως μόλις εκτεθούν στους πολλαπλούς κινδύνους που διατρέχουν από το ηλιακό φως, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η αφυδάτωση και οι θηρευτές.

 

 

Στην άλλη άκρη του φάσματος, η γαρίδα Mantis έχει πολύπλοκα με περισσότερα από τα διπλάσια ομματίδια (απλούς φακούς κωνικού σχήματος) από αυτά που έχουν οι μέλισσες, και τουλάχιστον μια δωδεκάδα διαφορετικούς φωτοϋποδοχείς. Μια πιθανή αιτία για την πολυπλοκότητα αυτών των ματιών είναι ότι μεγάλο μέρος της χρωματικής επεξεργασίας γίνεται μέσα στο μάτι και όχι στον εγκέφαλο.

Σε αντίθεση, τα μάτια μας στέλνουν ακατέργαστες πληροφορίες στον εγκέφαλο όπου γίνεται η επεξεργασία τους ώστε να αντιληφθούμε τί βλέπουμε. Δεν φαίνεται να υπάρχει ειδικό πλεονέκτημα στο άλλο σύστημα, απλώς το οπτικό σύστημα των γαρίδων εξελίχθηκε κατά έναν τελείως διαφορετικό τρόπο.

 

 

Η μέλισσα έχει πολύπλοκα μάτια που αποτελούνται από περισσότερα των 5 000 ομματιδίων, Μέσα σε κάθε ομματίδιο τα οπτικά κύτταρα που ανιχνεύουν τα χρώματα είναι τοποθετημένα όπως οι φέτες ενός πορτοκαλιού γύρω από το κέντρο του.

Το εύρος της χρωματικής όρασης της μέλισσας και της πεταλούδας εκτείνεται στο υπεριώδες τμήμα του φάσματος.

Τα πέταλα των λουλουδιών που γονιμοποιούν έχουν ειδικά υπεριώδη σχήματα που καθοδηγούν τα έντομα βαθειά μέσα στο λουλούδι.

 

 

Τα ψάρια φαίνεται να έχουν αρκετά καλά αναπτυγμένα οπτικά συστήματα, συγκρινόμενα σε κάποια είδη με αυτά των πουλιών.

Κάποια έχουν φωτοϋποδοχείς με κορυφωμένη ευαισθησία στο τμήμα της υπεριώδους ακτινοβολίας. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι όπως τα πουλιά, κινούνται και αυτά σε ένα μπλε περιβάλλον όπου χρειάζεται να διακρίνουν τις διατροφικές πηγές, αλλά και τους θηρευτές τους, πάνω σε ένα μπλε φόντο.

 

 

Τα οπτικά συστήματα ιχθύων βαθέων υδάτων διαφέρουν από εκείνα των ψαριών που ζουν πλησιέστερα προς την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς το φως του περιβάλλοντός τους γίνεται περισσότερο μπλε με την αύξηση του βάθους των νερών. Αυτό αποτελεί έναν άλλον συναρπαστικό τομέα στον χώρο της εν εξελίξει έρευνας. Μέχρι προσφάτως πιστευόταν ότι τα ψάρια των βαθέων υδάτων δεν μπορούσαν να δουν κόκκινη ακτινοβολία επειδή αυτά τα μήκη κύματος του φωτός φιλτράρονται πριν φθάσουν στα βαθειά νερά. Αποδεικνύεται όμως πως κάποια από αυτά τα ψάρια που ζουν στα βαθιά νερά εμφανίζουν φθορισμό κόκκινου φωτός που είναι ορατό σε κοντινές αποστάσεις.

 

 

Αυτό σημαίνει πως το κόκκινο φως έχει κάποιον λειτουργικό ρόλο για τους ιχθείς βαθέων υδάτων. Πιθανώς να λειτουργεί σαν έλξη προς άλλα ψάρια, κάτι που σημαίνει πως η όρασή τους μάλλον επεκτείνεται έως και τις κόκκινες ακτινοβολίες.

 

 

Η χρωματική αντίληψη είναι επίσης καλά αναπτυγμένη και στα ερπετά. Ορισμένα είδη φιδιών έχουν πρόσθετα στα μάτια τους βαθουλώματα θερμικής αντίληψης που επεκτείνουν το εύρος της φασματικής τους αντίληψης και στην περιοχή των υπέρυθρων ακτινοβολιών. Αυτό τα βοηθά στον εντοπισμό πιθανών θηραμάτων ή θηρευτών καθώς η όρασή τους είναι προσηλωμένη χαμηλά στο έδαφος.

 

 

Ενώ τα θηλαστικά έχουν σχετικά αδύναμη χρωματική όραση, ο άνθρωπος και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά έχουν στην τάξη τους την πιο προηγμένη αντίληψη των χρωμάτων.

Οι σκύλοι έχουν δυο προσδιοριστικούς τύπους κωνίων, γεγονός που υποδηλώνει πως είναι διχρωματικοί με έλλειψη ευαισθησίας στο πράσινο – κόκκινο χρώμα όπως και οι άνθρωποι με ελαττωματική χρωματική αντίληψη (πρωτάνοπες / δευτεράνοπες).

 

 

Οι γάτες είναι τριχρωματικές αλλά σε σχέση με τον άνθρωπο, έχουν πολύ χαμηλότερο ποσοστό κωνίων έναντι των ραβδίων. Αντ’ αυτού, γάτες και σκύλοι έχουν πολύ περισσότερο αναπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης από τον άνθρωπο. Ενώ εμείς βασιζόμαστε κυρίως στην όραση, η αντίληψή τους για τον κόσμο εξαρτάται περισσότερο από οσφρητικά ερεθίσματα.

 

 

Όσα γνωρίζουμε για την αντίληψη των χρωμάτων από τα διάφορα είδη του ζωικού βασιλείου ωχριούν μπροστά σε όσα πρόκειται να ανακαλύψουμε στο μέλλον. Από τα είδη που έχουν μελετηθεί έως τώρα, την καλύτερη χρωματική όραση παρουσιάζουν τα πουλιά, τα υδρόβια πλάσματα και ορισμένα έντομα. Μεταξύ των εντόμων, γνωρίζουμε ότι οι πεταλούδες και οι μέλισσες έχουν προηγμένη χρωματική αντίληψη.

 

 


is | Topic: λειτουργίες όρασης χρωμάτων, Φύση και χρώματα | Tags: None

No Comments, Comment or Ping

Reply to “Ζωων χρωματικη οραση (Β)”