χρωματα χαμενα στη μεταφραση (α)
Χρώματα «χαμένα» στη μετάφραση (α)
Συχνά μ’ ακούτε να γκρινιάζω για την ασθενή συμμετοχή στους διαλόγους της ιστοσελίδας.
«Ασθενής» σίγουρα δεν είναι η σωστή έκφραση για να περιγράψω την έλλειψη ή αραιή συμμετοχή σας, γιατί αντιθέτως, αυτές τις λίγες φορές που αναπτύσσονται κάποιοι διάλογοι, κάθε άλλο από έλλειψη σθένους χαρακτηρίζονται.
Γιατί όλος αυτός ο πρόλογος;
Πρωτίστως για να αναφέρω ότι πολλές ιδέες για έρευνα και πολλά άρθρα που έχουν αναρτηθεί ή θα αναρτηθούν μελλοντικά, πηγάζουν από αυτούς τους διαλόγους.
[Όπως πχ. τελευταίως προέκυψαν θέματα για τον αν έχουν «ψυχή» τα χρώματα, ή ποιος ο λόγος ύπαρξης του φαινομένου του μετεικάσματος.]
Πιο συγκεκριμένα δε, για να διευκρινίσω ότι το σημερινό άρθρο και αυτά που θα το ακολουθήσουν, έχουν σαν αφορμή ένα σχόλιο που είχε στείλει μια από τους πιο πιστούς φίλους των διαλόγων, η ΑΥΓΟΥΣΤΑ, όπου ανέγραφε τα εξής:
«Πάνο, εσύ που τα χρώματα είναι η δεύτερη φύση σου, έχεις τυχών δώσει καμιά εξήγηση στο ”περί χρωμάτων των 12 κομματιών της γης” του Σωκράτη; (Πλάτωνος ”Φαίδων”)»
Κατ’ αρχάς σκέφθηκα να απαντήσω δηλώνοντας άγνοια. Στη συνέχεια όμως αποφάσισα να μην παρακάμψω τόσο εύκολα το θέμα αλλά να ρίξω πρώτα μια ματιά στο κείμενο αυτό των διαλόγων του Πλάτωνα.
Η «ματιά» κατέληξε σε μελέτη και ω! του θαύματος, έμεινα έκθαμβος από αυτό που μου αποκαλύφθηκε.
Σ’ αυτό όμως θα αναφερθούμε αναλυτικά προσεχώς.
Τώρα θα ξεκινήσουμε με ένα άλλο θέμα που μου προέκυψε από αυτή την μελέτη, ή μάλλον καλύτερα «ξαναθυμήθηκα» διαβάζοντας το κείμενο και την μετάφραση του συγκεκριμένου τμήματος από τον «Φαίδωνα» στο οποίο αναφερόταν η ΑΥΓΟΥΣΤΑ.
Τα χρώματα που «χάνονται» στην μετάφραση.
Ναι, ο τίτλος μου είναι εμπνευσμένος από τον τίτλο της κινηματογραφικής ταινίας «Χαμένοι στην μετάφραση», διότι μελετώντας το θέμα που ανακίνησε η ΑΥΓΟΥΣΤΑ διαπίστωσα για άλλη μια φορά πόσα χρώματα «χάνονται» στην μετάφραση, ή αν προτιμάτε μεταλλάσσονται, ακόμα και κακοποιούνται σε διάφορες μεταφράσεις.
Η διαπίστωσή μου αυτή ενισχύθηκε όταν, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα που ασχολήθηκα με τα χρώματα της γης από το απόσπασμα του Φαίδωνα, χρειάστηκε να μεταφράσω από ένα αγγλικό κείμενο γύρω από την ψυχολογία του πράσινου χρώματος, τον χρωματικό όρο Kelly green, ένα προσδιορισμό πράσινης απόχρωσης, κοινότυπο για Ιρλανδούς και Άγγλους, σχεδόν άγνωστο για εμάς και άλλους αλλόγλωσσους.
Kelly green
|
|
|
|
#4CBB17 |
|
|
(76, 187, 23) |
|
|
(59, 0, 88, 27) |
|
|
(101°, 87%, 73%) |
|
|
Source |
|
|
B: Normalized to [0–255] (byte) |
|
Έτσι, μου γεννήθηκε η επιθυμία, ή καλύτερα εμφανίσθηκε η ανάγκη, να αναφερθώ στα «χρώματα χαμένα στην μετάφραση» ώστε να καταλάβετε τι μου αποκαλύφθηκε στον συγκεκριμένο Πλατωνικό διάλογο (πιθανόν και αλλού, μελλοντικά) και την δυσκολία αναφοράς χρωματικού προσδιορισμού σε κάποιες περιπτώσεις.
Τα χρώματα «χάνονται» σε μεταφράσεις «οριζόντιες» και «κάθετες».
Με τον όρο «οριζόντια μετάφραση» εννοώ την μετάφραση κειμένων που γίνεται μεταξύ σύγχρονων γλωσσών.
Εδώ οι αλλοιώσεις γίνονται κυρίως στην απόδοση συγκεκριμένων αποχρώσεων και ο μεταφραστής για να αποφύγει τέτοια λάθη πρέπει να είναι καλός γνώστης της χρωματικής ορολογίας της κάθε γλώσσας, αλλά και της ταύτισης των χρωματικών όρων από τη μια γλώσσα στην άλλη, κάτι όχι και τόσο εύκολο.
Γι’ αυτό σήμερα, επαγγελματίες που ασχολούνται με τα χρώματα, προτιμούν να τα ορίζουν με τους αριθμητικούς όρους* του συστήματος που χρησιμοποιούν, ώστε να προσεγγίζουν πλησιέστερα στην απόχρωση που εννοούν.
*[Η αριθμητική απόδοση των χρωματικών αποχρώσεων είναι ένα μεγάλο σύγχρονο κεφάλαιο με το οποίο θα ασχοληθούμε προσεχώς]
Με τον όρο «κάθετες μεταφράσεις» εννοώ τις μεταφράσεις αρχαίων ή παλαιότερων κειμένων που γίνονται σε μια σύγχρονη γλώσσα. Εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα και τα λάθη, που συνήθως δεν διακρίνονται εύκολα, παραπλανητικά. Ένας καλός μεταφραστής για να μεταφράσει σωστά τους χρωματικούς όρους, οφείλει να είναι γνώστης της χρωματικής εννοιολογίας και να γνωρίζει καλά τί «έβλεπαν» και τί ακριβώς εννοούσαν αναφερόμενοι σε κάποιο χρωματισμό, οι χρήστες της γλώσσας αυτής κατά την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο.
Φυσικά, οι περισσότεροι μεταφραστές ενδιαφέρονται απλώς να «μεταφράσουν» το κείμενο στην σύγχρονη γλώσσα, αποδίδοντας όσο πιο κατανοητά γίνεται το γενικότερο νόημα μιας παραγράφουν, αδιαφορώντας για λεπτομέρειες, ασήμαντες για τους περισσότερους αναγνώστες, ιδιαίτερα σημαντικές όμως για κάποιους μελετητές του κειμένου.
‘Όπως καταλαβαίνετε, το θέμα που θίξαμε είναι ιδιαίτερα λεπτό και εκτενές, οπότε οφείλουμε να επανέλθουμε για να βρούμε κάποια από τα «χαμένα στη μετάφραση» χρώματα.
admin is | Topic: Uncategorized, εννοιολογία | Tags: None
No Comments, Comment or Ping
Reply to “χρωματα χαμενα στη μεταφραση (α)”